|
| |
| |
| |
Rudi Bierman Brief op vel tekenpapier 1951
Beste Tjeerd
We moeten het meer en meer zoeken in het formaat. Ziehier mijn laatste formaat briefpapier. Ik geloof niet, dat het mij gelukt groter te fabriceren! Er is weer het een en ander gebeurd in jouw leven. Ik ben daarentegen vervallen in wederom dezelfde doffe melancholie, die mijn persoonlijkheid reeds in Amsterdam kenmerkte. Ik zie natuurlijk wel Stockholm en de mooie meisjes hier en de vrouwen, maar het zijn hier allen jeune-premiers en jeune-premières en ik voel me bepaald een pad hier! Daarom kom ik ook tot niets. De mensen, waar ik nu de langste tijd bij gewoond heb, zijn wel erg lief voor me, ze nemen me te eten (voortreffelijk) ze nemen me mee naar amusementspark Tivoli (show en naakte meisjes o.a.), en nog andere zaken, maar ik voel langzamerhand weer de zakkerigheid van de stadsmens over me komen, een stadsmens zonder vrouw om achter aan te jagen. Alles is toch wel gegrond op een bittere realiteit, je kan alles slecht berekenen, het is alles oorzaak en gevolg. Als je deze of gene voorwaarde vervult met veel moeite, heb je kans een eindje vooruit te komen in je uiterlijke (en vaak ook innerlijke) omstandigheden!!
Zo is het tenminste in mijn leven. Ik heb Moeri, Nonnie, Johan Mensingha en de hele plot geschreven, ze schrijven niets, maar dan ook niets, alleen Jennie heeft trouw geschreven - en mijn ouders - , en dat wil ik juist niet. Ik weiger godverdomme deze aanbod, eerst maar datgene op te eten, wat je niet lust, dan hebben we wel andere spijzen voor je. Nu even uitscheiden met mijn zelfbeklag, daar doe ik nu al 28 jaar aan, mijn eerste jaar heb ik mij nog wel geamuseerd. Mijn pik krimpt in van agonie, ik moet maar weer eens een hoer bezoeken, maar die zijn hier niet. Er zijn hier alleen veile vrouwen voor grove en niet verlegen mannen, vrouwen, die reageren op vlotheid en fortuin. Nu even mijn reservoir aan verwijten dichtknijpen, om ruimte te laten aan mijn verontwaardiging over de euveldaad van de jongens Gerard (stoppelbaard) Sluyters, Jan (museum) Overduin, Freek (pervesiteit) van den Berg en Vader Trotski Pelgrom. Ze komen met een ruiker chrysanthèmes ons nieuwe vaderland binnen, een ruiker kunstmatig opgekweekte drollen, het zijn verraders, bedriegers, omkopers, veehandelaren, gauwdieven, generaals, maar ze kunnen naar de hel lopen, voor mijn part. Ik word geheel niet gealarmeerd door een zwerm nieuwe werkbijen. De koningin is toch sowieso zoek, dus die bijen die werken maar zonder te weten waarvoor. De zweedse rijkdom loopt op z'n end, de toestand wordt nog wel genivelleerd ondanks de gouden toren op het stadhuis hier, de laatste rovers komen in de nacht binnen, nog even een kleine plundering zonder idealisme, nog even een paar pikken in vrouwenkutten, nog even een vochtige afscheidszoen met het schone leven en dan het vallen van de maskers, door alles heen de openbaring van mijn gevierde Europese tragiek, de apotheose van een grote en sombere tijd, de ontmaskering van het ware en trouwe skelet, de strijd op de barricades ener nieuwe tijd, strijd tegen
| |
| |
twee misvattingen, amalgatie van twee beginselen, de mensen, die het oude vermoeide Europa moeten helpen zijn wijze positie in te nemen. Ik schijt op Amerika maar ze hebben geestesvrijheid lief, hoewel ze materiële slaven zijn, ik schijt (een beetje minder) op Rusland want het zijn geestelijke slaven, maar Europa moet zijn eigen socialistische staat gronden, op straffe betrokken te worden in een on-europese dictatuur of van Wall-street of van Moskou. Alleen Europa en India kan de wereld redden van een wereldoorlog, een bacillen- en atomenkrijg, die de laatste der individualisten zal verbrijzelen in miljarden luchtballonnetjes. Tot elke prijs moet er een oplossing worden gevonden van de Europese tragiek. Maar daarover een volgende keer. Ik word moe van dit Zweedse gedoe, evenals ik in Amsterdam ook moe word van het Hollandse gedoe, maar daar hebben ze tenminste niets om iets mee te doen. Die zijn alleen maar beperkt. Nu even nog over die tekeningen. Humor of ironie zag ik niet, wel prachtige oplossingen van vormproblemen, landschapstekeningen van grote kwaliteit en ook wel mensen- en figuurtekeningen. De meesten van bescheiden formaat. Er waren fijne abstracte tekeningen, materiaalbehandeling in de meeste gevallen zeer goed, vooral bij de abstracten. Eén had iets met gewassen krijt en tekenpen dat een werkelijk bijzonder effect opleverde. Er was ook een bijzonder knappe tekenaar van gebouwen. Meerdere mededelingen kan ik je hierover niet doen, daar ik geen tranen van ontroering in mijn ogen heb gekregen. Die komen ook alleen maar, als ik mijn fantasie laat werken en dat schept zoveel verplichtingen. Jouw eenzaamheid kan ik me nu wel begrijpen zonder antwoorden van Berit en Reina. Dat er iets aan de hand is met Reina geloof ik niet. Het zou wel eens kunnen zijn, zoals je zei, dat dit een soort tactiek is. Overigens probeer nooit te bouwen op een vrouw, want meestal eindig je dan met een ruïne, neem een vrouw, zoals ze is, een
typisch dier, die je het beste kan vastbinden aan een stoelpoot en met een hangslot op d'r mond, als je werkt. Wat je opdrachten betreft, proficiat. Wat Berit betreft, ondoenlijk en af te raden iets te doen! Wat vliegtocht betreft, ten eerste proficiat dat je het doen kunt, ten tweede hoop ik dat je resultaten boekt en tot een trouwerij kunt komen. Hoe eerder je getrouwd bent hoe beter, dan kan je tenminste je volledig op je werk gooien en gauw resultaten boeken. Zie mij nou, ik zit hier in Stockholm en waarvoor? Ik wacht op iets op wat in godsnaam, op een prachtig gebouwd geslachtsorgaan of een handjevol Zweedse mycke penga, waarom, om een auto te kopen of vrouwen te betoveren met schone geschenken of dronken te kunnen worden, avonturen, mijn God, mijn God, ik wil alleen maar rust en verdieping in mijn werk, want ik ben een goede ouwe trouwe zak, een middelmaatmens, waarom moet ik dan het leven der onbegrepen genieën voeren, als ik toch maar een gewoon mens ben. Het is een vergissing maar ik moet steeds weer terug naar het vliegveld. Zoals ik zei fijn dat je kunt vliegen, dan ben je er gauw en bovendien bewijst dit toch wel, dat het je erg goed gaat. Ja ga haar maar achterna, je schijnt inderdaad het meeste van Reina te houden en bericht mij over je resultaten. Wat mijn huisbaas betreft, die is wel tevreden met f 20,- of f 40,- (het liefste f 40,- ) als je goed er van af kan. Als je er toe komt, geef het dan maar aan de zeeman of zijn vrouw om het door te geven aan de huisbaas en bericht mij over de inwoner, die op het moment bij mij slaapt of niet. Ook over Jenni's vorderingen als je haar treft met het atelier op de O.Z. Voorburgwal. Ik hoop dat zich een rustiger tijd voor je aandient, een tijd van vestiging en liefdesgeluk, een tijd van werk en nachtgemin. Wat mijn toestand hier betreft, ik moet vanavond hier weg, want er komt een vriend van Hein hier logeren, mijn financiële situatie is
belazerd. Bonnier kan wel rijk zijn, maar dat is hij slechts éénmaal per maand, dan zuipt hij alles op en komt in het krankzinnigengesticht (vervelend melig, niet?) en bovendien is hij niet thuis. Ik heb hem nu reeds 5x opge- | |
| |
beid, zodat ik waarschijnlijk toch nog borden moet gaan wassen. Of ik verdom het en ga terug, wat koop ik voor die gijn? Ik ga het nog wel proberen bij Olie Bonnier, anders moet ik maar een paar nachten naar een jeugdherberg hier. Ik heb gevraagd naar een Zweeds meisje aan deze mensen en er is inderdaad een Zweeds meisje hier geweest, maar die is gelukkig (of ongelukkig) getrouwd met een man die de hele dag thuis is. Typisch weer een aanbod voor mij. In Tivoli heeft Hein een kaart voor mij genomen voor een danstent, maar ik heb er geen gebruik van gemaakt. Zo is alles zakkerig en druilerig, ik ben behouden een zwaaidraai- en rutschbaan doorgekomen met een perfecte balans. Verder ben ik een kilo aangekomen, wat ook onaangenaam is. Ik heb hier nog een verrekt goede toneelopvoering meegemaakt in een park gratis, fantastisch goed geënsceneerd en geregisseerd Anouilh's Bal de voleurs. Verder was er hier een insluiper toen we thuiskwamen, die schijnen hier bizonder veel voor te komen, jonge mensen, die een bende vormen om een beetje spanning te hebben en door auto's stelen en weer ergens te laten staan, een soort Amerikaanse misdadigheid, enfin hij is gevlucht in allerijl. Dit zijn de laatste mededelingen van het Noordelijk (ijskoude) front. Ik ben nog steeds van plan een saunabad te nemen, dan heb ik tenminste iets te vertellen als ik thuis kom. Tot wederhorens, bedankt voor je aanbod, hou je taai, het ga je goed, ik duim voor je, schrijf me terug, groeten aan Esther
Rudi
| |
Beste Tjeerd,
Je brief deed me weer als vanouds veel goeds. Ik ben warm blij, dat je weer contact accepteert met mij, vergeetachtig wurm. Je vindt hier ingesloten de Groene Amsterdammer van deze week met een verdomd goed artikel van Hammacher, de enige acceptabele kunstkritiker in Nederland. Mijn dynamiek heeft nog steeds geen uitweg kunnen vinden. Omstandigheden wijzigen snel, maar een karakter slechts heel langzaam. Het is echter nooit hopeloos. Door je daden, positief of negatief, kan je wezen elke dag weer wat veranderen. Ook de angst spreekt daar een goed woordje in mee. Overigens is het stil rondom mij gebleven, na eerst een verwoed handgeschud van de zaal. Thans echter is de eenzame kluizenaar weer tot zijn normale proporties ingekrompen, evenals mijn pik. Dit byzonder typisch werkend aanhangsel wordt de laatste tijd steeds brutaler, maar ikzelf kom er altijd achteraan. Hij wordt door mijn philosophische ik bizonder gewantrouwd. Hier is nog steeds alles hetzelfde. Mijn kamer alleen is warmer nu, zodat ik zo langzamerhand weer ga werken na het scheppen van een uitgesproken huisjesslakkensfeer. De laatste tijd wordt hier in Amsterdam nogal wat gedaan aan Films d'art. Zo heb ik kort achter elkaar gezien films over Vincent van Gogh, Pablo Casals (fantastisch en ontroerend!) en vooral ‘De dag begint morgen’ Franse film met André Gide, Picasso, Corbusier, Joliot Curie en Jean-Paul Sartre. Moet je zien als ie komt. En dan natuurlijk en boven alles Charlie Chaplin's Limelight, geweldig en virtuoos. Superlatieven zijn niet bij machte de opgenoemde films te schatten. Ik heb zelden in een maand zulke prestaties in een keer bij elkaar gezien. Wat beeldende kunst betreft heeft Amsterdam op het moment weinig te bieden. Ik werk reusachtig hard en we zijn op het moment bezig een stimulerende groep te bouwen, waarover binnenkort meer. How is life in Sweden? Heb je goed gerichte Zweden ontmoet? Leeft het een klein beetje? O waren we maar ergens waar het gistte!
De hele wereld gist en is in slaap tegelijk. De vrouwen mijden nog steeds dit huis. Toch maar kalm doorgaan! Eens zal ik er wel een in mijn netten krijgen, die ik zelf uitzoek. Hoe is het met kleine Reina,? Is ze nog steeds even enthousiast? Nou Tjeerd, schrijf terug aub en geef Reina de groeten en misschien Esther, als je er zin in hebt. Veel plezier met De Groene
je vriend Rudy
| |
| |
| |
Beste Tjeerd,
Voor de tweede vloedgolf wil ik je nog even schrijven. Je bezorgde brief was, wat Amsterdam betreft, niet gegrond. Amsterdam, Noord-Holland en de hogere delen zijn niet geteisterd. Enfin, dit zal je alles ondertussen wel hebben vernomen. Er is in een nacht reusachtig veel voorgevallen, tengevolge waarvan mensen demonstreerden, dat de wet die mensen beheerst, niet is, zoals vitalisten ons te denken geven: vreet of gevreten worden, maar dat de mensen om welke geïnfiltreerd bewustzijn ook, anders reageren dan deze wet vordert. Noem het bewustzijn van christendom, maar hetzelfde ziet men ook in niet-christelijke landen. Als vanzelf voelde je luisterende naar dat obsederende instrument, de radio, de noodzaak om te helpen, alle waarden werden klein in je eigen benauwde bestaan vergeleken bij nood. Hoe negatiever toestanden, hoe positiever mensen reageren. Ook ik ben gaan helpen in de noodgebieden, dijken dichten samen met studenten, soldaten, politie-agenten en boeren. Gevolgen hiervan zijn een serie tekeningen, die geloof ik nog niet zo expressief zijn geweest. Een kunstenaar is ook een soort bloedzuiger en egoïst, geloof ik. De Groene Amsterdammer zal ik je nog wel achterna sturen. Schrijf me gauw terug, het allerbeste met je expositie, beste wensen voor Reina. Tjeerd ik hoop met het voorjaar weer naar Zweden te komen schrijf me gauw terug, je weet het adres. Die dinsdagavond had ik het bericht nog niet van mijn vader gekregen, zodat we elkander dus zijn misgelopen. Tot ziens Tjeerd
Rudy
| |
Beste Tjeerd,
Steeds minder spitsvondig ben ik geworden. Ik ben ernstig en zuur geworden, de geestestoestand, die je hier in Amsterdam te wachten staat. Ik bedoel maar, overal ter wereld is het niet uit te houden en toch houdt je het uit, je blaast je van binnen op en nooit barst je, wat een grote opluchting zou zijn. Ik kan ook niet meer gek doen of geestig, ik kan des te beter brommen. Gefeliciteerd met je kind, was ze maar 20 jaar ouder. De groeten aan lieve Reina en bedankt voor briefje. Ik schrijf je dit uit één van onze pittoreske koffiehuizen. Het verschil met een koffiehuis (als er eentje is) in Zweden dunkt mij de sjofelheid der heren. Dit ter genoegdoening aan jou. Je hebt waarschijnlijk een klein eilandje gevormd, je gezin, de rest is steen. Ook hier, d.w.z. bij mij niet. Ik ben zelf een eiland, een Crusoë maar niet in de natuur en zonder plezier. Ik heb de melancholieke leeftijd van 30 jaar bereikt, een leeftijd, te oud voor de koninklijke of andere subsidies, ik kan met lichte steun van de gemeente roeien met de riemen waarover ik beschik, ik ben verbitterd en wantrouwig en wat het ergste is zelfsbespiegelend en ten gevolge daarvan egocentrisch. Eigenaardig is het te weten, dat wat je verdenkt en wantrouwt, waarschijnlijk niet bestaat, dat de spooksels door jezelf worden uitgedacht. Als ik zo doorga, ben ik over 15 jaar ‘de woedende oude man van het Waterlooplein’, ik ben knapper geworden (beter gekleed), maar door mijn eeuwige frons niet aantrekkelijk, ik heb juist van een meisje (die niets meer dan een vriendin voor mij wil wezen) gehoord, dat ik doorborende ogen heb, verder begint mijn ouwehoeren schrikbarende uitkomsten op te leveren, zodat alleen ikzelf het volgen kan en de anderen kwaad worden. Ik hou veel van de kunst, omdat het leven een gesloten boek voor mij is. Ik ben op het moment aan het wandschilderen voor een jeugdhuis. Iets vrolijks en lichts. Als som: ik heb geen pest bereikt en zit met lege handen in een
pittoresk huis op het Waterlooplein in dat éne Amsterdam. Een existentie loopt af. En nu ter zake, Tjeerd. Als ik kom naar Malmö beschik ik alleen over de contanten voor de heenreis, en ik kan zo omstreeks 9 oktober of beter tegen Kerstmis. Dit is precies, zoals het is. Als je er voor voelt, schrijf me dan zo gauw mogelijk. Groet de Zweedse mannen voor mij, vraag ze, of ik hun vrouwen voor één nacht mag lenen (iemand
| |
| |
met donker haar). Groeten aan lieve Reina en lieve dochterleeuw
je Rudy
| |
Beste Tjeerd,
Het heeft weer geruime tijd geduurd, voordat ik je kon schrijven. Gefeliciteerd met het succes van je tentoonstelling en met het geslaagd stichten van je huisgezin. Ik bevorder je tot steunpilaar van de maatschappij. Wij zijn hier ondergronds en in het souterrain bezig die maatschappij af te breken volgens de wijze lessen van de intellectualia, die volkomen in de contramine zijn met de natuur. De mens is namelijk in wezen cultuur en anti-natuur. Ik kan niet nalaten je in te lichten over wat hier gaande is, hoe jonge mannen zonder contact ongelukkig worden, hoe een leven zonder veiligheid velen verdoemen en ter ondergang voeren. Alfons is zijn zinnen kwijt, hij ligt in het Valeriusziekenhuis. Nonnie gaat waarschijnlijk trouwen met een stoeren, stillen pottenbakker een man met een hond, éen die op de Veluwe woont, ver van alle lawaai, een stoerling, een volmaakte. Verder gaat alles voort ongelukkig te zijn. Ik woon nu aan het Waterlooplein en doe elke dag koopjes. Ik ga stom voort met schilderen en heb pas pantomime gespeeld met groot succes. Mijn liefdesleven gaat nog steeds op en neer, zoals trouwens bij elk mens. We hebben hier verrekt mooie tentoonstellingen gehad van Kruyder en Picasso. Zadkine's beeld voor Rotterdam is geplaatst, geniaal!! Ik hou me warm aanbevolen voor een goedgebouwde onderwijzeres in Zweden. Ik zal volgende keer mijn materiaal naar Zweden meenemen om daar te proberen mensen te imponeren. Ik ben blij dat je toch nog contact hebt met andere kunstenaars daar. Schrijf me spoedig terug, groet Reina van mij. Hou me op de hoogte, of het een jongen of een meisje is. De groeten, blijf van kunst houden, ondanks het feit, dat we nutteloos zijn.
Rudy
| |
Amsterdam,
Beste Tjeerd en Reina,
Even een vluchtige brief om te laten merken, dat ik nog leef, me elke dag nog verwijten maak, me elke dag opnieuw vergrijp op mezelf en op anderen, ik elke dag probeer deze kostbare machine, genaamd lichaam 3A prop. d.l.f. Rudy (robot) in stand te houden, mijn bloedvaten stromen nog steeds ter vervanging en verdelging op en aan, het wonderlijkste echter die ongelooflijke krioelende hersencellen, die gaan steeds sneller en er komt weinig lucht bij, gezien mijn soliede afsluiting door voorhoofs- en slaapbeenderen, vooral slaapbeenderen. Omdat ik dit lichaam voor duur geld heb gekocht, moet ik er elke dag grote zorg aan besteden en op tijd smeren. Dit geeft me weer de plicht toch maar op te staan 's ochtends, hoe raar het ook klinkt, ik doe mijn duur-gemonteerde ogen open en aanschouw de dag met walging. Er worden echter dagelijks nieuwe cellen gebouwd in mijn lichaam tegen mijn wil in, ik denk dat ze daarbinnen instructie hebben gekregen zo spoedig mogelijk klaar te zijn om enkele nieuwe complexen van mij feestelijk te kunnen binnen halen. Schrijf me zo gauw mogelijk, Tjeerd, met Ingrid is het uit en met Moeri raakt het uit. Ik ben voor de zoveelste maal alleen. Hoelang zal ik dit nog vol kunnen houden. Lees van Toergenjev: Hamlet en Don Quichote. Het beste voor het nieuwe jaar van
Rudy
| |
Beste Tjeerd, beste Reina,
Natuurlijk ben ik jullie niet vergeten, maar je weet, zoals het gaat, het leven rolt verder, je doet moeite, en in het moeite doen een beetje geluk te verwerven vergeet je een vriend in een ver land te schrijven. Bovendien is papier zo'n objectief contact, er is geen stem hoorbaar, je moet alles concreet beschrijven, er mogen geen hakkelingen zijn of enthousiaste kreten. Je mag wel vloeken op papier, gelukkig. Godverdomme. Wat een cirkelgangen in
| |
| |
mijn leven. Steeds weer moeite doen en op hetzelfde punt uitkomen. Geestelijke groei is er ook niet te bespeuren, alleen groeit het aan tal van mijn schilderijen in plaats van het aantal mijner kinderen. Ik heb ze nu opgehangen in Le Canard en Luctor Ponse opende mijn tentoonstelling met prachtige pianomuziek van Bartòk, van de Meer, Ravel en Frank Martin. De mensen genoten, er was stemming, en toen gingen ze weg, er is ook wijn gedronken. Tot nu toe niets verkocht, ze vonden het mooi, maar ze kochten niets, de critici zijn niet tevreden, maar laten zich zeer voorzichtig uit. Mijn werk herinnert ook nergens aan, godverdomme. Wat hebben ze dan nog te schrijven. Enfin, laat ik over deze onverkwikkelijke historie ophouden. Je beste vrienden reageren op z'n minst vreemd, enfin, de tentoonstelling duurt tot 20 juni geloof ik, als je voor die tijd hier bent, kan je het nog bezoeken. Mijn geld (schamel) verdiende ik met wat toneelspelen (kinderstuk, een kabouter en een prins en een thriller, een louche kolonel) en ook met voor de film spelen (één dag gefilmd). Enfin, ik heb gegriend om een mooi gedicht van Paul Eluard (‘Le Vrai Visage de la Prix’) en om Miller's stuk ‘De Vuurproef’ en Shaw's ‘Jeanne d'Arc’. Mooie tentoonstellingen hier, Collectie Dotremont met juweeltjes van Ensor en Picasso, en Nuragische Bronzen uit Sardinië, verder een foeilelijke tentoonstelling van Hildo Krop. Beste Tjeerd, ik ga over 2 dagen op reis, ik kom ± 6 juli terug in Amsterdam. Hoe kunnen we elkaar zien. Misschien ben je nog hier of kom je, als ik terug ben. Schrijf me in elk geval terug, beste wensen voor Reina en het kind.
je vriend
Rudi
| |
Beste Tjeerd,
Hopelijk werkt deze brief mee het verboken contact tussen ons te herstellen. Heb je mijn vorige brief ontvangen? Ik leef hier in een noodtoestand in dit rothuis. Met deze onverkwikkelijke vorstperiode lekt het en rookt het, zodat ik de hele dag loop te dweilen en ramen open en dicht schuif. Ik heb kinkhoest en een dozijn andersoortige ontstekingen opgelopen. Een belachelijke toestand. Je wil helpt niet, en levensoptimisme wordt gesmoord. Er is geen licht, geen blijheid. Alleen de kinderen zijn nog zwaarteloos, en enkele hoogopgerichte vlinders, maar de breuk hunner vleugels is aanstaande. Ze worden opgesloten in donkere, vochtige oude huizen en vliegen tepletter tegen een muur. De zwaarte zit in onze botten en zelfs in een harmonisch land zijn we nog de sombere zwarte figuren en de rimpels in onze oude gelaten vervlakken slechts heel langzaam. De omstandigheden hebben ons niet helemaal gevormd, maar ze hebben ons innerlijk panorama zwaar doortrokken van dampkring, de vocht is zelfs in onze organen doorgedrongen. Overdag ontmoet je wel eens door en door gezonde mensen met levensvreugde, maar het verschil is hun zenuwgestel (ze hebben zenuwen als kabels en zijn getraind voor de olifantenjacht). Tjeerd, deze brief is niets anders dan een melancholiekig ding, maar ik kon niets anders schrijven, schrijf me gauw terug, groeten aan Reina en de beste zegeningen voor je zwaarteloze kinderen
Rudi
| |
Beste Tjeerd en Reina,
Je brief ontvangen met de merkwaardige tirade van die Fin. Zo iets impulsiefs heb ik nog nooit van je ontvangen. Maar allereerst wou ik je hele gezin, jezelf incluis, een gelukkig nieuwjaar wensen. Nu kom ik terug op je brief. Teneerste je tekening vond ik mooi, er sprak een grote eenzaamheid uit. Ik had een gesprek met mijn meisje gisteravond, het meisje wordt door mij bevredigd, is misschien al aan mij gehecht, maar men kan zich ook hechten aan een vreemd insect, omdat hij elke dag zijn vleugels over elkaar wrijft. Zo geloof ik, dat veel vrouwen, die eerlijk genoeg zijn om te erkennen dat ze ons niet begrijpen, ons
| |
| |
toch elke dag opnieuw bekijken als een voorlopig nog niet gevaarlijke dierbare kankzinnige of nog erger, als een maatschappelijke nul, die met hun hulp en critiek misschien wel nog net de wal bereikt. Na zo'n gesprek zit ik levensgroot met een bek vol tanden in mijn woonruimte zo pas-toe in orde gebracht en vraag me af, nu zelfs het allerintiemste niet in staat is, je hart en je ideaal aan te voelen, of het niet beter was, definitief asociaal te worden en je verder niet meer met regels die je worden gesteld op te houden. Want hoe vreemd ook, ik hou me nog steeds bezig met maatschappelijke problemen. Ik ben echter ervan overtuigd, dat er alleen over blijft moraal. Rusland kan me gestolen worden met zijn ergerlijke houding tegenover Israël, arbeiders vergaten Trotzki en Troelstra, staalkoningen worden edelmoedig (Kan me gestolen worden, ze staan er niet voor, ze staan voor het geld.) Alleen het onbaatzuchtige is werkelijk verheven, of als je heel cynisch wilt zijn, egoïstisch in de vierde dimensie, d.w.z. onbaatzuchtig. Dat Finse artikel is scherp gesteld, maar eigenlijk meer een opsomming van feiten en reacties, dan een werkelijke intrensieke behandeling van het probleem. Ons gesprek heeft indertijd geleid tot verwerping van abstracte en experimentele kunst, nog altijd mijnerzijds met uitzondering van de werkelijk-rijke en eerlijke kunst op dit terein. Overigens is deze golf van critiek maar een bijkomstigheid, vergeleken bij het hele wanhopige, oneerlijke kunstbedrijf op het moment. Het ene is al even onrijp als het andere. Bij de jonge Hollandse half-intellectueel vindt men op het moment slechts Bach (niet de ernstige musicus, maar de tingeltangel), volksmuziek en be-bop. Spaanse dans wordt toegejuichd, evenals negers. Stedelijk Museum exposeert kunst van de Kloten (Appel) of kunst van de hersens (relatie Bach - d.w.z. de tingel-tangel, niet de grote musicus - = Moderne compositie = Mondriaan). Het tussenliggende deel ontbreekt of
wordt weggedrukt, d.w.z. het hart, dat zowel ter verbinding staat met het ene als met het andere centrum. In de hele moderne kunst is hier een chronisch gebrek aan te constateren. Gebrek aan melodische intentie bij de moderne componisten, gebrek aan beeldende indringsvermogen van de werkelijkheid bij de schilders. Overigens is hier de lijn analoog, n.l. melodie = voorstelling. Rythme windt op, de mensen voelen zich toch nog niet thuis, bij melodie echter wel, dit klopt ongeveer met de werking van de voorstelling in de beeldende kunst. Evenals je de melodie niet kunt weglaten, kan je niet ongestraft de voorstelling weglaten in de beeldende kunst. De andere waarden krijgen dan meer de nadruk, d.w.z. rythme en harmonie, maar versterken elkaar niet. Als alles er is, dus ook de melodie, versterken al deze elementen elkaar. Dus deels ben ik tegen de modernen gekant, maar dan nog het meest tegen de kunst-dictatoren, die wegens het gebrek aan gezonde Kloten (homo Sandberg) het eerst aangetrokken worden door de kunst v/d kloten (Appel) of de spierballen van de rede (Mondriaan, communisten). Ik heb echter van de classici en romantici in de muziek de laatste tijd heel veel geleerd, met name Mozart (quintetten), Beethoven (laatste strijkkwartetten), Schumann (pianoquintet, Dichterliebe) Schubert (quartetten en liederencyclussen Winterreise en Schwanengesang) alsook Hugo Wolf, Mahler en Brahms. Ze blijven de werkelijk grote menselijke kunstenaars voor mij. Tjeerd ik ga afbreken. Hoe is het met de kinderen? Joris vroeg mij, jou te zeggen dat je de brief, de aangetekende brief met de bewijzen, helaas net te laat verzonden heb, want toen hij ze ontving was hij ziek (maagzweer). Hij ligt te bed, maar is spoedig weer beter en dan zal hij zijn best doen. Verder de groeten van alle bekenden voor jou, Reina en de kinderen.
Je vriend
Rudy
| |
De figuur Bacon
Rusteloos zwerft hij door heel Europa, gaat hier en daar speelholen binnen of bezoekt
| |
| |
grote speelcentra, zuigt zich vol met de wanhoop, de versplintering en de leegte die hij ontmoet. Als hij schildert, doet hij dat altijd tegen de lege achtergond van deze wanhoop. Francis Bacon, Ier van geboorte, behebt met de nostalgische geest en scherpe ironie van zijn geboorteland, ontvluchtte reeds vroeg de toch wel afgesloten deprimerende sfeer van Dublin, zoals meerdere grote Ieren hebben gedaan en bij ons grote Nederlanders, en vestigde zich in Engeland. Er zijn na de oorlog slechts enkele figuren die de polsslag van deze tijd het meest voelbaar wisten te maken. Ik doel op Pollock, de Stael en Bacon, alle drie volstrekt eenzaam (op eenzame hoogte zou je kunnen zeggen), maar alle drie meteen naar hoogtepunt en sluitstuk van hun schilderkundig streven. Het vervolg, gevonden op hun werk, door anderen, is slechts navolging en miste de grote kracht van hún werk. Het is moeilijk bij Francis Bacon van een groot schilder te spreken in de esthetische zin. Ogenschijnlijk schijnt alles in zijn werk juist in strijd met alles, wat als mooi of goed in de huidige schilderkunst wordt aanvaard. B.v. de rytmische kracht, de prachtig geschilderde nerveuze huid van de actionpainters of de interessante materie van de zgn. materie-schilders. Bij Bacon een dun geschilderde schijnbaar ongevoelig geschilderde huid, verder een ontbreken van deze explosieve rythmiek, een uit zijn voegen getrokken compositie. Ook de kleur, die bv. bij een Appel een prachtig fel spel van contrasten oplevert is bij Bacon eerder het tegendeel, een net-niet kleur of een vreemde lelijkheid van vloekende kleuren. Als er ooit een schilder is geweest, die niet de geringste spoor van lust opwekt, dan is het wel Bacon. Want op een vreemde, unieke manier attaqueert Bacon de toeschouwer juist met de middelen der schilderkunst, maar dan omgekeerd, alsof hij juist het tegenovergestelde doet, van wat men graag ziet. Het gevolg daarvan is dat er een soort röntgenopname ontstaat van de
angsten, het geestelijk verval, de leegte van onze tijd verwant met de toneelstukken van Albee en Becket. Bacon is absoluut de enige, die deze vergelijking in de hand werkt. In al deze verwrongen naakten, confectiepak dragende, grijnzende figuren in glazen kooien gewelddadig verscheurde lijken en grimassende pausen in moderne interieurs (hij is de enige, die ook de moderne omgeving in zijn schilderijen gebruikte), herkennen we onszelf, of iets van onszelf, wat we liever niet naar buiten willen laten treden. Hij is een ontmaskeraar, even sterk en overtuigend als in de late middeleeuwen een Jeroen Bosch. Hij schildert de nachtmeries van onze tijd. Een geweldig schilder van de existentie.
De zgn. anti-kunst is nu nogal in de mode, zowel pop-artisten als pot-artisten, als op-artisten nulgroep en nieuwe realisten hebben er de mond van vol. (Tentoonstellen van gebitten, afgezaagde violen, ontbijt-tafels, juke-boxes, auto-banden en w.c.'s) Maar vergeleken bij Bacon maken al deze handige decorateurs nog een esthetische indruk, al was het alleen maar, dat hun vreemdheid in een museumzaal een glimlach kan opwekken, de lust van ‘Toch wel grappig dat hij dat durft’. Bij Bacon vergaat je het lachen.
Ik moet er altijd over heen komen
Maar ik kom er overheen, koop een
nieuwe. Het is mogelijk allemaal,
als je maar van de ander uitgaat en niet
van je zelf. Toch kritisch blijven. Ik en
Mensen zijn vaak verbazend naïef,
verbazend naïef. Het doet pijn het
leven doet pijn, want er komt het
moment, dat ze weglopen of wegzijn
Onherroepelijk afscheid, die lieve
| |
| |
O, het groot worden doet pijn
het klein blijven doet pijn
de isolatie doet je ineenkrimpen
tot de kabouter, die je bent
Het verlangen en het onvertrouwen
leegte, van wat je bezielt.
Het doet pijn, het toeval doet pijn
en de dag van hun vertrek doet
barricaden van mijn leven.
van grootsheid, van kennis,
van contact en herkenning.
De onderwerpen behoren reeds iets op te roepen
Opgaven figuurcompositie
| 1 | Zij bewogen zich voort op en onder allerlei obstakels |
| 2 | Help mij over deze lange plank heen |
| 3 | Zij zaten op allerlei geometrische dingen |
| 4 | Mensen in ongewoon interieur |
| 5 | Badende mensen |
| 6 | Blinde zwemmers |
| 7 | Dansen op de maan |
| 8 | De vrije val |
| 9 | Zij duwden een groot rond ding voort |
| 10 | Zij zaten in hokjes groot en klein |
| 11 | Zij kwamen over de ophaalbrug, die kinderdragende vrouwen |
| 12 | Het was een vreemde optocht, allen hadden ze één op de rug |
| 13 | Daar op die brug zag ik ze staan, ze keken allemaal naar boven |
| 14 | Mechanische optocht |
| 15 | De bodybuilders bekeken zichzelf in de grote spiegel, terwijl ze wat met halters oefenden. |
| 16 | In deze kille ruimtes (retorten) hadden sommigen zich gemetamorfoseerd, sommigen halfdoorzichtig, anderen half dier |
| 17 | Ik zag metamorfoses:
half mens - half insect,
sommigen dan weer bijna helemaal insect
of
mens met doorzichtige vleugels, sommigen in cocon. |
| 18 | De metamorfose ging verder:
stekels, grote poten, harige steekapparaten, tentakels, schilden, enkele hulpeloos op de rug, hun weke buik open, hun koppen veranderden ook. |
| 19 | Na het grote ongeluk bleef een wrak over, in elkaargedeukt, met mensfiguren, half nog erinzittend of er buiten liggend |
| 20 | Ze droegen ze het raam uit. |
|
|
Auteursrechtelijk beschermd