Maatstaf. Jaargang 26

[p. 28]

Piet Mondriaan Klein restaurant - Palmzondag

Stoeltjes, geel en blauw. Witgedekte tafeltjes - karafen - blauwe siphons - menschen, onder den luifel op 't terras en binnen. De glaswand open: 't kleine restaurant uit zijn grenzen door de zon. Alles binnen de groene heesters in bakken, ook groen. Binnen en buiten bezitters van en sollicitanten voor een dag of een nacht van acht uren, zegt de ‘Intran,’ in m'n handen. Werkman en intellectueel. Een familie. ‘Endimanchée.’ Ik denk aan de Provincie en aan ‘zondag.’ Een Parisienne. ‘Une banane.’ ‘Une chopine de rouge.’ ‘Une religieuse.’

‘Quatre sous de pain.’ Minder soort brood en meer geld, na den oorlog. Achter de heesters op 't trottoir menschen naar rechts en menschen naar links. Meest naar rechts. ‘Voici monsieur.’ ‘Merci mademoiselle.’ Rechts de Metro en ook de barrière. De barrière voert naar buiten en de Metro naar binnen. Links is de kerk van Montrouge en de stad. Montrouge is nu al lang bùiten de barrière.

Bing-bang - bing-bank. De kerk van Montrouge is nog maar steeds waar zij was. Zwarte silhouetten achter de groene heesters. De zon schijnt zoowel op de zwarte menschen - op zondag zwarter dan anders - als op de witte tafeltjes - op zondag witter dan anders. Op werkdag alles anders, op dit uur. Een uur later: wèer anders. Geen menschen: de stoeltjes, de tafeltjes, de karafen, de siphons zijn weer ‘zichzelf.’ Wie is zichzelf? Pang! Een glas wijn valt om. Wie ontvangt alles en blijft onverandert? 's Winters, 't restaurant wèer anders. Het wit met de ornamenten voor den glaswand verfijnt wat buiten is. Tnar-uats-eR, reuzenletters op de drie spiegelglazen, boven 't wit. De woorden tonen hun inhoud van buiten: Restaurant. De ornamenten op 't wit er onder hebben geen gewilden inhoud. Ze zijn 't geen ze zijn, van binnen en van buiten. ‘Une pomme purée.’ Een bedelaar. Die is dáns la purée. ‘Un mendiant.’ Beter een mendiant te eten dan er een te zijn. Union centrale - een poort - des C^des Marques. De groote poort van de usine tegenover me is op Zondag gesloten. Wie is ‘open’ op zondag? Een vrouwelijke tramconducteur. De groene heesters laten een doortocht. Twee militairen. Alles heeft zijn ‘sfeer.’ Restaurant, dingen en menschen. 't Een is ten koste van 't ander. ‘Dix sous la botte, pas chère.’ Bloemen op de karretjes, tégen 't trottoir. Karretjes met appelen. Karretjes met sinaasappelen. Karren aldoor. ‘Caisse.’ De ‘caisse’ marcheert nog - dank zij 't papier. Hoofden en hoeden boven de groene heesters. De heesters op normale menschhoogte. Wat is normaal? ‘Un beaftick aux pommes.’ Wie is normaal? De Franschen zijn niet groot: in Engeland zouden de heesters weer hooger moeten zijn. Die soldaat er boven uit, die dame ook en ook die geestelijke. Een mannetje met een stijve voet naast me. Die voet is abnormaal. Tusschen 't normale 't abnormale. Wat is abnormaal? Een juffrouw met een punthoed, ja. Die is alleen ‘hier’ abnormaal. De massa beslist. Toch kan hij die langer is mèer zien. Een auto naar links, een kinderwagentje naar rechts. Beide bereiken hun doel. De groene heesters in de bakken: nóch naar links, nòch naar rechts op Palmzondag.

[p. 29]

Recht naar boven. De groene fusains zijn geen rameaux. De menschen dragen van daag de brins als rameaux. De brins worden door de kerk gewijd. De fusains: aan welke wijding danken zij hun wijding? Re-re-re-re-h-toe-oet! Er is een bizondere wijding binnen dit groen in de bakken. Deze stoeltjes, deze tafeltjes, deze gerechten, deze menschen - wie wijdt ze? Drie menschen met palmpjes. Daar bij de bloemenvrouw ook palmpjes. Een weduwe, een kind, een gedecoreerde soldaat, met palmpjes. Wat bracht deze soldaat de palm? Een dichter zonder palm. Twee dames met palmpjes en parasols. De menschen beschermen zich graag. Twee, drie, vier jonge meisjes met palmpjes. De duif uit de ark droeg ook een groen takje. ‘Merci madame.’ L'addition s'il vous plait. Montrouge - Gare de l'est - Gare de l'est - Montrouge in rood op geel. Komen en gaan. Eb en vloed. De trams zien er beide eender uit, maar hun inhoud is anders. Een kind spelt buiten: A-lec-san-dre. Ik zie, van binnen: erdnaxela, op den rand van den luifel, tegen 't licht. Toch geen Hebreeuwsch. Alexandre, in omgekeerde richting. 't Woord verandert en niet alle letters blijven 't zelfde. Wie is 't zelfde, van buiten en van binnen? En toch blijven alle letters dezelfde dingen: binnen en buiten is één. Het uiterlijke blijft toch het innerlijke. De buitenkant is uit de binnenkant en de binnenkant is uit de buitenkant op te maken. Maar de buitenkant schijnt eerder begrepen te worden. ‘Une orange.’ Van buiten en van binnen oranje. 't Oranje van buiten is anders dan 't oranje van binnen. ‘Un petit suisse.’ Die is van buiten en van binnen eender wit. ‘Voilà, monsieur.’ Oranje op 't witte bord op 't witte servet. Puurheid door éen kleur en puurheid door volledigheid van kleuren. Puurheid door terugkaatsen en puurheid door absorbeeren. Wie absorbeert puur en kaatst puur terug? De sinaasappel een feest in de zon. Toch is men dikwijls bang voor pure kleur. Witte enveloppe op 't witte servet, 10 cts. Een doofstomme binnen 't groen. Rose papiertje: Horoscope. Re-re-re-re-h-h-Montrouge St. Augustin in rood op geel. De doofstomme hoort geen geluiden van buiten. Hoort hij van binnen? ‘Du pain, s'il vous plait.’ ‘Merci madame.’ Al die menschen spreken. Zij hooren geluiden van buiten - spreken ze dàarom? De doofstomme ziet wèl. Ziet hij meer? Rhoe-ach-hoe!! Die auto ziet hij niet. ‘Qu'est ce que vous prenez, madame?’ De fille de salle is niet doofstom. De sinaasappel was doofstom. Wie ‘spreekt’ meer? Mijn boeuf Bourguignon was ook doofstom. Toch ‘sprak’ ook die. Weer ànders. De sinaasappel was oranje en de boeuf was bruin. Omgekeerd, zouden beide me niet gesmaakt hebben. ‘Une blanquette de veau!’ Elk ding naar zijn aard. Alle dingen zijn goed als ze goed zijn in hun soort. Elk soort is goed als ‘'t soort’ goed is. Toch is elk ding en elke soort voor verbetering vatbaar - maar treedt 't dan niet uit ‘zijn soort’? De boeuf was een ‘boeuf’ en de sinaasappel was een ‘sinaasappel’: Wie is inderdaad zooals hij heet? De sinaasappel is niet goed voor zij heelemaal rijp, de boeuf voor hij toebereid is. Wanneer zijn wij heelemaal rijp en bereid? Een boeuf is een boeuf en een sinaasappel is een sinaasappel. Een gastronoom is een gastronoom, ook in de kerk van Montrouge. Toch is een zakenman dikwijls weinig zakenman en een artiest dikwijls weinig artiest. Een man is dikwijls een vrouw en een vrouw dikwijls geen vrouw. ‘Un boeuf gros sel.’ ‘Une pomme dessert.’ 't Grove en 't fijne. Beide is noodig. Kan 't een 't ander vervangen? Beide kost geld: beide hebben waarde. ‘Elle n'est pas très bonne,’ die appel heeft niet veel waarde en kost toch geld. ‘Deux cafés, deux!’ Ik zie weer 't rose papiertje. Horoscope... een erfenis, maar de horoscope is aan een vrouw gericht, niet aan mij. Een auto. Een zondagsche hoed waait af. Ik voel de wind langs 't glazen scherm, achter me. De zon schijnt en de wind is koud. Het goede en het kwade, tegelijk. De zon schijnt op de bloemenkarretjes, op de oranges, op de avenue. Een affiche aan de overkant: Fabrique de Sommiers. Die fabriek is noodig, zooals 't restaurant noodig is. Achter me, door 't glas, een stuk van de forti-

[p. 30]

fications - met affiches er voor. Achter de fortifications slapen apachen, in 't veld. Toch is de stad daar niet uit. Apache, stad, politie: 't een is er door 't ander. De avenue loopt door, buiten de barrière. 's Nachts geen menschenbeweeg in massa: toch leeft ook dàn de avenue. Op de tramrails loopt een trein: voor proviand. Zonder proviand geen stad, geen restaurant. Tusschen alles verband. Toch is 't verband tusschen tang en varken ver te zoeken. ‘Un café vieux marc.’ Die werkman permiteert zich geen luxe: alle likeur heft de wijn op. Dat meisje doet water in haar wijn. Die meneer doet geen water in zijn wijn en neemt toch geen likeur. In de pharmacie is nog charbon naftalé granulé en vin de Pepsina Byla. Tegen alles is een middel, voor elk middel een kwaal. Ook een karnemelkdieet restaureert de maag. Waar niets is, verliest de keizer zijn recht. In Parijs is geen karnemelk. Dix sous la botte. Die bloemenverkoopster schenkt water niet bij haar wijn maar op haar bloemen in-de-zon. De bloemen komen van buiten Parijs en zij ook. Ook 't vrouwtje met de coeurs à la crème. Dat déjeuneert en doet zaken met 't restaurant. Een coeur à la crème: een hart van karnemelk in melk. Wit in wit en toch niet 't zelfde. Tòch karnemelk in Parijs! In anderen vorm vindt men overal 't zelfde. Veel coeurs à la crème vervangt de likeurs en de medicijnen. De likeurs en de medicijnen vervangen weer veel ‘harten.’ ‘Je vous donne mon coeur.’ Zij heeft er verscheidene, la bonne femme. ‘Ma fille!’ Indertijd had ze maar één hart. Die twee daar eten samen een coeur à la crème. Die petit trottin heeft twee coeurs à la crème. Die vreemdeling daar eet zijn coeur à la crème alleen. Een soldaat. Heeft hij een coeur à la crème? Een coeur à la crème is week maar ook blank. ‘Vous avez terminé, monsieur?’

Paris 12 Avril '20 Piet Mondriaan.