Maatstaf. Jaargang 24

[p. 46]

Patricia Vandamme Parijs

Musée Delacroix, 6 place Fürstenberg (6F). Via de cour van No. 6 een steile trap op, met groen balatum minder gevaarlijk gemaakt voor de stokoude Amis de Delacroix. In het appartement hangt een sfeer tussen woonhuis en museum, een chaise longue hier, een bibelotje daar. Uit de conciergeloge, vermoedelijk Eugène's oude keuken, komt een prettige coq-au-vin lucht. Een van die Parijse musea waar de feingeist gegarandeerd met de tachtigjarige suppoost alleen is. Overal oeuvres. Geen wereldschokkende monstertentoonstellingen, maar altijd goede waar, zoals L'Art du Paysage, de Géricault à Renoir, met als hoogtepunt ‘Le Bassin aux Nympheas’ (1899) van Monet. Suggestieve landschappen van Millet (elk potloodkrasje een boom), vrolijke Sisley's, overtrokken romantische Daubigny's met veel maneschijn, en natuurlijk de wollige dierschilderijen van de Maître zelf. Verrassing, ‘Le Troupeau de porcs’ (vers 1855) van Jacque 1833-1894. In de tuin, trapje af, ligt het rojale atelier, waar normaal Delacroix' palet, ezel en waterverfdoos worden tentoongesteld. Een goed idee als Madame wil gaan winkelen in Saint Germain des Prés. (Dinsdags gesloten).

De franse televisie is dol op debatten over wat voor onderwerp dan ook. Debatten die er meestal mee eindigen dat iedereen opgewonden door elkaar zit te praten onder de wanhopige blikken van de scheidsrechter. Met enige voorpret ging ik dan ook zitten voor het wekelijkse boekenprogramma Apostrophes waarin Kate Millett en andere vrouwenbevrijdsters zouden twisten met de griekse in Engeland wonende tegenstandster van womenslib Ariana Strassinopoulos (haar boek La femme femme kwam uit bij Laffont). Ariana was geen partij voor de goed overkomende Kate, al zal ik niet makkelijk haar beleefde colgatesmile vergeten toen Millett haar vertelde over alle vrouwen, die in de loop der geschiedenis zijn verkocht, verkracht, verbrand, vernederd, en vermoord. (Kate Millett, En Vol, Stock, 59 F).

Günther Grass, écrivain-graveur, (schamper: ‘Ik ben een typisch voorbeeld van een rechts kunstenaar’) heeft inderdaad een mooie klassieke hand van etsen. ‘Günther Grass montre un fantastique talent de dessinateur’ (Le Monde) ‘Günther Grass s'inscrit parfaitement dans la grande tradition de la gravure allemande’ (Le Figaro).

In het gastenboek bij Galerie Mazarine, 34 rue Mazarine, schreef een dankbare bewonderaar: ‘Kann der König das Gut der armen Bauern nehmen?’ Deze pagina was de volgende dag weggenomen...

Deze eerste tentoonstelling van de vriend van Golda, Willy en misschien zelfs wel Joop, heeft veel sukses. Men kan voor 425F per postorder een ets bestellen. (1625F de vier). Voor de propaganda-cocktail in stripbookshop Futuropolis, 130 rue du Theatre, trok ik mijn zwart lederen deux pièces aan. Ik had gehoord dat niemand minder dan E. Stanton aanwezig zou zijn. Stanton (54) is, zeker sinds de dood van zijn meester John Willie (‘Sweet Gwendoline’) en zijn rivaal Eneg (pseudoniem van Gene Bilbren) de koning van de amerikaanse sado-maso strip. Niets is erger dan franse stripliefhebbers. Bij een double scotch vonden Stanton en ik elkaar dan ook snel. Ik vertelde hem al jaren een bewonderaar van zijn werk te zijn, waarop hij wilde weten welk werk precies. ‘Ik maak namelijk van alles, you know.’ Verbaasd keek ik me af of Stanton zich misschien ook bezig hield met fijnzinnige stillevens en doorvoelde landschapjes, toen de kortbaardige tekenaar zijn zin afmaakte:

[p. 47]

‘... female domination, homosexual situations... everything!’ Stanton is inmiddels in ‘franse vertaling’ uitgegeven door de stoutmoedige P.M. Doléan.

‘Le fric, c'est une drogue.’ ‘Ce qui m'intéresse, c'est le fric: je ne suis pas l'Armée du Salut...’ ‘L'Argent, il n'a pas d'odeur.’ Geld is de schuld dat de française in het métier belandt. Geld is ook de reden dat zij het milieu bijna nooit meer zal verlaten - 25 dienstjaren is geen uitzondering. De franse hoer staat op straat: per 1 januari moesten alle hotelletjes de passe dicht. Vooral het linkse dagblad Libération maakte zich druk voor de beweging (‘Nous toutes, ensemble, les putes’) die volgens recente onderzoekingen 80% van alle franse mannen bedient. Bezetting kerk, debat op televisie, protestmeetings, ‘staking’ in Marseille. Sommige meisjes werken nu zelfs met tracten boven hun bed. Het was ook een Libé-journalist, Claude Jaget, die Une Vie de putain (11F) schreef, een van de talrijke publikaties over dit onderwerp. Als Parijs een trend ziet... Goed gedokumenteerd, met lange interviews. Een 24-jarige ex-secretaresse: ‘J'ai rencontré toutes les classes sociales, toutes sortes d'hommes et j'ai remarqué une chose: les ouvriers, c'est ceux qui nous emmerdent le moins et qui sont les plus corrects avec nous, et en plus c'est ceux qui donnent le plus. Par contre, tous les plus hauts, c'est tous les plus cons, les plus emmerdants. C'est ceux qui te traitent comme des merdes. C'est ceux qui te disent: “Tu vas faire ça, tu vas te mettre comme ça, tu vas me prendre comme ça, tu vas te montrer comme ça.” C'est cieux qui ont le plus les manies bizarres. Finalement c'est normal parce que c'est tous les gars qui ont des dîners, des sorties, ils vont dans les boîtes, ils rencontrent beaucoup de femmes, ils font des parties, où là encore ils viennent nous chercher, alors ils ont toujours besoin d'autre chose. Ils ne savent plus quoi, mais ils veulent autre chose. Je leur demande pourquoi ils sont comme ça quelquefois, mais je crois que c'est à cause de ça, ils ne savent plus quoi inventer. Pour moi, je me sens tout à fait normale, sûrement plus normale qu'eux. Je crois même que si j'ai un jour une gamine et qu'elle veut faire ce boulot, je ne l'empêcherai pas. Je l'aiderai au contraire, je lui expliquerai des trucs, des choses que j'ai pu vivre. Mais je ferai quand même tout pour que, enfin... je la défendrai.’ De eenvoudige boer die een keer per jaar naar de stad komt, wordt geriefd voor 100F (binnen 4 min.) ‘Les gens cultivés’ die ‘le grand cirque’ willen (‘maso, sodomisation, embrasser sur la bouche’) betalen prijzen tot 2000F. Zwangere meisjes zijn erg in trek - hoewel door de vakbond verboden. ‘Elles font un fric fou, les clients, ils adorent ça.’ Uitgegeven door Les Presses d'Aujourdhui, collection La France sauvage (‘sauvage, comme on dit d'une grève qu'elle est sauvage’) een door o.a. Sartre geredigeerde reeks waarin tot op heden verschenen: Michel le Bris: Occitanie: Volem viure!; Comité Vérité-Toul: La Révolte de la centrale Ney; Michèle Manceaux et Jacques Donzelot: Cours, camerade, le PCF est derrière toi; Philippe Gavi, J.-P. Sartre et P. Victor: On a raison de se révolter; Le Dantec: Bretagne: Re-naissance d'un peuple; Michel le Bris: Les Fous du Larzac; Jean-Pierre Barou: Gilda, je t'aime, à bas le travail!

‘Mes dons remarquables pour les arts plastiques apparurent dès ma plus tendre enfance. Déjà je manifestais un talent exceptionnel. A trois ans, je gravais dans la purée, à la fourchette, des Klee qui stupéfiaient ma famille.’ Zo begint het nieuwe boek van Topor, Mémoires d'un vieux con, Balland 35F, zijn 21-ste. Roland, enig kind van een Luxemburgse bankier en een aristocratische moeder blijkt gouden handjes te hebben. Maar de onbezorgde jeugd duurt niet lang. Papa, geruïneerd, schiet zichzelf voor de kop. Het huis wordt verkocht, en Roland wordt koksmaatje in hotel de Saxe et de Luxembourg. De maître d'hotel Frantz K. van Weense origine ontfermt zich over de arme jongen, en koopt schildersmateriaal voor hem. Als Sarah Bernhardt in het hotel woont, mag Roland haar schilderen.

[p. 48]

Naakt. ‘Me trouvez-vous jolie?’ Hij is dan vijftien. Roland en Frantz besluiten naar Parijs te gaan om daar het talent een kans te gunnen, maar eerst moeten ze mijnheer Degas van kamer 104 beloven geen danseressen te zullen schilderen. ‘Ga liever naar Londen of München...’ Frantz wordt Roland's dealer op fifty-fifty basis. Dankzij Rainer Rilke en de jonge Cocteau kennen ze al gauw tout Paris, maar het geld raakt ras op en Frantz moet een baantje als placeur in La Coupole aannemen, terwijl Roland de bloemetjes buiten zet op het terras van le Dôme. Een bescheten hollandse jongen vraagt of hij Roland's portret mag tekenen, het lijkt nergens naar. Met moeite kan Roland de signatuur ontcijferen ‘Mondrian Piet’. Uit aardigheid maakt nu ook Roland een schetsje voor Mondrian. Deze scheurt gekweld het papier aan snippers. ‘On tue ce qu'on aime.’ Roland, getart, scheurt Mondrian's prul aan stukken. ‘Maintenant, mélangeons les miettes et partageons en frères!’ Een belangrijke gebeurtenis in het leven van deze hollandse kunstenaar, die hierna maar het portrettekenen opgaf, om de rest van zijn leven te wijden aan leuke kleureffekten... Een oplettende lezer zal zeker meer bekenden tegenkomen.

Van 1890 tot 1920 vestigden duizenden Joodse immigranten uit Centraal-Europa zich in melting pot downtown New York (Hester Street, Rivington Street, Delancey Street) om zich later over de VS te verspreiden - en plaats te maken voor nieuwe immigranten van andere herkomst. Hester Street van Joan Micklin Silver (Joodse met russische voorouders) is een genuanceerd ironische film in zwartwit over zo'n ghetto, waar de ‘oldtimers’ de pas aangekomenen exploiteren. Gebaseerd op de novelle ‘Yekl’ van Abraham Cahan, die in die epoque een yiddish krantje voor de immigranten uitgaf. Twee dubbelportretten: Mamie, eigenaresse van een dansschool (‘No yiddish spoken here’) en versierder Jake willen zo gauw mogelijk amerikaan worden - de nieuwe wereld waar iedereen een kans krijgt. Maar vrouw Gilt, Jake's aandoenlijk boerinnetje met pruik die een paar boten later met haar zoontje aankomt, en Bernstein, hun onderhuurder, zijn geheel gedepaysageerd. Later vinden deze twee echter een aardige oplossing: ze trouwen na eerst Jake een flinke poot uitgedraaid te hebben. De enige echte amerikaan in Hester Street is een treiterende redneck - de immigrationofficer. Superbe fotografie, maar hoe het mogelijk is dat driekwart van de film de geluidshengel in beeld is, begrijp ik niet.