Maatstaf. Jaargang 20

[p. 883]

l.j. de ruiter
woorden, gesproken tot roland holst in 1968

(Fragmenten uit de openingsrede van de heer L.J. de Ruiter, voorzitter van de Stichting A. Roland Holst Fonds te Bergen N-H, bij de viering van de 80ste verjaardag van de stichter op 31 mei 1968.)

De kunst en de kunstenaar hebben soms door een overdaad van huldigingen, eerbetoon en plechtigheden veel te lijden. Een Haagse drager van ons fonds schreef mij, dat hij niet kwam omdat hij een afkeer had van plechtigheden. Het is mogelijk dat hij in Den Haag te veel van het goede heeft gehad, maar ik kon mij niet herinneren, dat wij over iets anders hadden gesproken én geschreven dan over ‘een feestavond ter ere van’. Plechtig is verwant aan plicht, aan het hanteren en instandhouden van vormen, die gebruikelijk zijn. Huizinga heeft eens een oratie gehouden ‘Over de grenzen van spel en ernst in de cultuur’ en hij wees toen op de verwantschap, die er bestaat tussen de woorden spelen en plegen. Spel en plechtigheid grenzen aan elkaar en lopen als het goed is in elkaar over.

Hij die vanavond als jarige, dichter en stichter van dit samenzijn het middelpunt is heeft een levenlang het spel beoefend in de ernst van zijn bezig zijn met de poëzie. Soms was het een grimmig spel, een gevecht bijna, met liefde en dood, met de machten uit de afgrond, met de verleiding van het beroemd zijn. Zijn trots, die boos en sierlijk tegelijk kan zijn, heeft hem behouden op deze stoel gezet.

Menig dichter heeft een vers gewijd aan zijn eigen verjaardag. Een van de aardigste klassieke voorbeelden is het gedicht van Constantijn Huygens, ter gelegenheid van zijn 69ste verjaardag.

[p. 884]

‘Hoeveel Septembers, Heer, en hoeveel vierde dagen Wilt ghij mij noch verdragen?’

Dat waren er 22.

Voor zover ik kan nagaan hebt U nooit enige neiging gehad Uw geboortedag te bezingen. Integendeel. U houdt zich schuil ‘op de domste dag van het jaar’. Maar ook dit jaar hebt ge Uw aangename schuilplaats moeten verlaten en ge zijt nog maar nauwelijks binnen de gemeentegrenzen of U bent het middelpunt van een feestavond.

Ik moet U er wel op wijzen, dat U, op een waarschijnlijk voor U onzalig ogenblik, dank zij de vriendelijke uitnodiging van mijn voorganger, erin hebt toegestemd, dat er een fonds tot hulp aan kunstenaars zou worden opgericht, dat Uw naam zou dragen. Het fonds doet in ‘de bezielde dorpen’ uitstekend werk en het mag de blijvende en toenemende steun van ons allen niet ontberen. Ik weet, dat dit ook Uw wens is. Het is eigenlijk het aardigste cadeau dat men U kan aanbieden. Wat kunnen wij U nog geven, waarmede wij u kunnen eren of gelukkig maken? U bent reeds vele jaren ere-burger van onze gemeente. Op de gebruikelijke zuinige gemeentelijke wijze, zonder persoonlijke toelage. Anders dan bij het departement: ere - zonder - geld.

Acht november van dit jaar woont U 50 jaar in dit dorp. Door iedereen gekend kent U slechts weinigen. Ere-burger zonder ooit actief aan het dorpsleven deel te nemen. Zodra het woord vergadering valt, valt U in een soort slaap, die de voortgaande denkarbeid verzekert.

Vele manifesten, oproepen en protesten hebt U ondertekend, ook in deze aan manifesten-zo-rijke gemeente. Uw geringe belangstelling voor staatkundige en democratische verhoudingen doet vermoeden, dat U vóór alles de opstellers terwille wilt zijn.

U bent nog nimmer in een stemlokaal verschenen - een stamlokaal is een gezelliger oord - en daar beroemt U zich op. U hebt mij eens uitgedaagd U inzake deze overtreding te verbaliseren. Als ereburger en goed vriend gun ik U dat

[p. 885]

genoegen niet. Nu het nieuwe van morgen gisteren reeds werd uitgezonden is Uw belangstelling voor de actualiteit tot het nulpunt teruggelopen. Maar toen de democratie werkelijk in gevaar was hebt ge U verzet, met de daad, in proza en poëzie. Daarvoor danken U ook vandaag allen, die met U bereid waren en bereid zijn die democratie te verdedigen.

Wat bieden wij U aan?

Deze feestavond, als een klein bewijs van onze dank voor wat U voor de Nederlandse cultuur betekent.

En verder?

Onze vriendschap.

Wat zal ik U toewensen?

Blijf een trots man, die weet dat alles ijdelheid is.