Maatstaf. Jaargang 18

[p. 851]

tomas tranströmer, vertaald door marguérite törnqvist
epiloog

Uit: ‘17 dikter’, 1954

December. Zweden is een afgetakeld schip,
getrokken op het droge. Tegen de schemerlichte hemel
staan de masten scherp. En schemering duurt langer
dan dag - vol stenen is de weg hierheen:
pas tegen het middagsuur dringt licht hier door,
verrijst het colosseum van de winter,
belicht vanuit onwezenlijke wolken. Dan stijgt
opeens de witte rook duizelingwekkend
uit de dorpen op. Oneindig hoog staan wolken.
Aan de wortels van de hemelboom wroet steeds de zee,
verstrooid en als het ware luistrend naar iets.
(Onzichtbaar vliegt over de donkere zijde,
de afgewende zijde van de ziel een vogel, en wekt
met zijn geroep de slapenden. Dan wordt
de sterrekijker omgedraaid, omgrijpt een andere tijd,
en het is zomer: bergen loeien, staan stijf
van het licht en de beek verheft de zonneglans in
doorschijnende hand... Dan alles weer verdwenen
als brak een filmstrook af in duisternis.)

Nu komt de avondster de wolk verzengen.
Staketsels, bomen, huizen dijen uit en groeien
in de zwijgend stortende lawine van het duister.
En onder de ster wordt steeds scherper ontwikkeld
het andere verborgen landschap dat een leven

[p. 852]

 

van lijnen leeft op nachtelijk röntgenbeeld.

 

Een schaduw trekt zijn slee tussen de huizen.

 

Zij wachten.

 

 

 

Om zes uur 's middags komt de wind

 

en stuift met veel geweld de dorpsstraat door,

 

in het donker als een ruiterschaar. De tonen

 

van zwarte onrust sterven langzaam weg.

 

In onbewogen dans staat huis aan huis gevangen,

 

in dit gebruis dat uit een droom te komen lijkt. En windstoot

 

op windstoot zwerft over de baai

 

naar het open watervlak dat in het donker woelt.

 

 

 

Wanhopig wapperen de sterren in de ruimte,

 

gedoofd en aangestoken door wolken op hun tocht,

 

die slechts als zij het licht verduisteren getuigen

 

van hun bestaan, gelijk de wolken van het verleden

 

die in de zielen dolen. Wanneer ik

 

langs de stalmuur loop hoor ik door het gedreun

 

het stampen van het zieke paard daar binnen.

 

En dan begint de afmars in de storm, bij

 

een gammel hek dat klapt en klapt, en een lantaarn

 

die heen en weer zwaait aan een hand, een dier dat angstig

 

begint te kakelen in de berg. Een afmars als het boven

 

het staldak rommelt, als het zoemt

 

in telefoonkabels en de pannen

 

op nachtelijke daken een schel gefluit doen horen

 

en als de boom zijn takken hulpeloos laat vallen.

 

 

 

Er maakt zich nu een toon van doedelzakken los!

 

Een toon van doedelzakken komt steeds nader,

 

bevrijdend. Een processie. Een woud op mars!

 

Een steven wordt omspoeld en de duisternis beweegt,

 

en land en water reizen. En de doden,

[p. 853]

 

eens onder dek gegaan, zijn bij ons,

 

gaan met ons op weg: een zeereis of een zwerftocht

 

en geen jacht maar veiligheid.

 

 

 

En steeds breekt de wereld haar tent weer af.

 

Op een zomerdag grijpt de wind de kruin

 

van de eik en slingert de Aarde voorwaarts.

 

De waterlelie peddelt met verborgen zwemmersvoet

 

in de donker vluchtende schoot van het meer.

 

Een zwerfsteen rolt de hallen van de ruimte in.

 

In de zomerse schemer stijgen eilanden op

 

aan de horizon. Oude dorpen zijn

 

op weg en trekken steeds dieper de bossen in

 

op wielen van de jaargetijden, krassend als de ekster.

 

Wanneer het jaar zijn laarzen uittrapt,

 

de zon steeds hoger klimt, worden de bomen groen

 

en zeilen zij gevuld van wind de vrijheid in.

 

 

 

Aan de bergvoet staat de branding van het naaldwoud,

 

maar de lange, lauwe deining van de zomer komt,

 

vloeit zachtjes door de toppen van de bomen heen,

 

rust even uit en trekt weer langzaam terug -

 

een bladerloze kust blijft achter. En tenslotte:

 

Gods Geest is als de Nijl: stroomt over

 

en daalt weer in een ritme, uitgerekend

 

in teksten uit verschillende perioden.

 

Maar Hij is net zo onveranderlijk

 

en daarom zelden hier geobserveerd.

 

Hij kruist de weg van de processie van opzij.

 

 

 

Zoals het schip vaart door de mist,

 

zonder dat de mist iets merkt. Stilte.

 

Het zwakke licht van de lantaarn is het signaal.