Maatstaf. Jaargang 18

[p. 759]

w. van elden
uit de klaagzangen van rutebeuf

De Noordfranse schrijver Rutebeuf leefde in het midden van de 13de eeuw. Hij was een zwerver die zijn werk zoals destijds gebruikelijk op jaarmarkten, in kroegen en in kastelen voordroeg. Wij kennen van hem een groot aantal gedichten waaronder heiligenlevens, fabels, polemieken en klaagzangen. Deze laatste zijn van zeer persoonlijke aard en gericht tot graaf Alfons van Poitiers, een broer van koning Lodewijk IX, met de bedoeling geldelijke ondersteuning te verkrijgen.

1

Mijn huwelijk was een abuis:
Ik heb geen hut, laat staan een huis

Om in te wonen.

Ja sterker nog: om de personen
Die mij fel haten te belonen

Nam ik een vrouw,

Die niemand anders hebben wou:
Zij zat van armoe in de kou.

Is u verteld,

Dat ik haar trouwde om haar geld?
Het is beroerd met mij gesteld,

Net als met haar.

Zij is niet mooi of lief, maar naar,
Verdord en mager: vijftig jaar

Heeft ze opgepot.

Geen man die mij met háár bedot!

[p. 760]

 

Sedert de maagd Maria God

 

In 't kribje lei

 

Was er nog nooit zo'n trouwpartij!

2

Het past mij niet u nog eens weer
Te zeggen hoe ik mij geneer.
U hoorde immers al een keer

Hoe onberaden

Ik trouwde met mijn laatste gade,
Die mooi noch lief is tot mijn schade.

Bij volle maan

Ving de ellende voor mij aan
En met een week was 't niet gedaan.

U hebt gevraagd

Naar een gedicht dat u behaagt:
Hoor hoe mijn huwlijk is geslaagd

Met niets voorhanden

Om te verkopen of verpanden.

3

Eerst lag mijn vrouw in barensnood,
Vervolgens brak mijn paard een poot

Over een paal,

En nu plukt mij de min weer kaal:
Zij wil dat ik haar geld betaal

Om 't kind te voeden,

Want anders schreeuwt het van de woede.
O goede God, die het behoedde

Toen 't werd geboren,

Stuur voedsel of het is verloren,
En help mij om het naar behoren

[p. 761]

 

Te kunnen kleden,

 

En 't meer te geven dan tot heden

 

En aan mijn huis méér te besteden

 

Dan 'k heb gedaan.

 

Zonder uw hulp zal het niet gaan:

 

In 't hele huis heb ik geen spaan,

 

Geen splinter hout

 

En buiten is het bitter koud.

 

Nooit was er iemand, welbeschouwd,

 

Zó overstuur,

 

Nooit had ik het zó arm en zuur:

 

De huisbaas wenst door mij de huur

 

Te zien betaald,

 

En 'k heb mijn huis haast leeg gehaald!

4

De dobbelstenen conspireren
Om mij te ontdoen van al mijn kleren:

Ze moeren mij,

Begluren en beloeren mij,
Ze slaan erop en vloeren mij,

't Bezwaart me zeer.

Geen wonder dat ik me enerveer:
De lente keert nog lang niet weer,

Het vriest nog buiten

En dan ontspoor ik met mijn duiten,
Verspeel aan deze aartsschavuiten

Zelfs jas en vest.

't Bedrog woedt alom als de pest,
Alleen wie rijk is heeft het best.

[p. 762]

5

God maakte van mij Jobs gezel,
Want hij ontnam mij bliksemsnel

Al wat ik had.

Het beste oog dat ik bezat,
Mijn rechter, kan mij langs mijn pad

Niet langer leiden,

Daar het van pijn de dag bij tijden
Niet van de nacht kan onderscheiden

En niets meer ziet.

Wat ik moet hebben, heb ik niet.
Ik zit van pijn en van verdriet

Zó in de put,

Dat ik verloren ben en blut,
Als geen van hen mij onderstut,

Die dit tot heden,

Ik ben ze dankbaar, altijd deden.