hans warren
grynszpan
‘Nog nooit,’ zei hij, ‘las ik in jouw werk
iets over Nazi-Duitsland, dat je toch beleefde,
de Indonesische of Algerijnse vrijheidsstrijd, waarbij je betrokken was,
Korea, Vietnam, Biafra, enfin, -
hoe doe je dat, verwerk je het zonder woorden,
staat het tussen de regels, is het je te incidenteel?’
De ander wachtte met zijn antwoord.
‘Deels het laatste,’ zei hij, ‘te incidenteel,
er is geen begin en geen einde. Hier is een brok
oorzaak en gevolg, gevolg en oorzaak,
voor mij het eerste wat de grond van onder de voeten sloeg,
ik was net zeventien, het was negentien achtendertig.
Op zeven november van dat jaar
vuurde een Poolse jongen van zeventien, Grynszpan,
twee volkomen willekeurige revolverschoten af
op von Rath, dertig, derde Duitse legatiesecretaris
in Parijs. Grynszpans vader en moeder waren,
na dertig jaar in Duitsland te hebben gewoond en gewerkt
op transport gesteld naar Polen.
Hitler stuurde zijn eigen artsen naar von Rath,
maar deze stierf twee dagen later.
Terreur volgde op deze wanhoopsdaad,
pogroms, vernielingen van joods bezit, mishandelingen,
ópjagen, geen moorden nog, zelfmoord van joden,
| |
daarop legde men het aan,
hoewel spoedig de aap uit de mouw kwam:
de joden moesten systematisch worden uitgeroeid
kon men lezen in het ‘Schwarze Korps’.
op zes december van hetzelfde jaar
liet Himmler, chef van de Duitse politie
de rijbewijzen van de joden intrekken, want:
‘De laffe moord van de jood Grynszpan
die gericht was tegen het gehele
Duitse volk, laat zien dat joden
onbetrouwbaar zijn en ongeschikt
om auto's te bezitten en te besturen.’
‘Ik heb het nooit helemaal kunnen verwerken
dat dit de jungle was waarin ouderen leefden,
en begrijp, nu ik mede schuldig ben geworden,
waarom jongelui, die verder gaan dan ik deed
zich nu verbranden voor Biafra.
Je kunt achteruit glijden tot in de mist van de voortijd,
vooruit tot in de nevels van de toekomst,
ik zie geen oplossing, maar sinds voor mij
die klok sloeg, op zeven november achtendertig,
vermijd ik grote woorden, gescherm met leuzen,
staat het inderdaad hoogstens tussen de regels.’
|
|
Auteursrechtelijk beschermd