Maatstaf. Jaargang 17

[p. 763]

cursief

j.h.w. veenstra / een max havelaar-huis gevraagd

Multatuli herdenken kan een processus infinitus zijn. Er valt nog genoeg aan of over hem te ontdekken en de schaarse schrijvers van formaat die we hebben zijn altijd wel een speciaal tijdschriftnummer waard. Voor het overige zijn we meestal aan het eind van ons herdenkingslatijn als van die schrijvers het verzamelde werk is gepubliceerd, een straat naar ze is genoemd en een borst- of standbeeld ergens is neergezet.

Wat betreft Multatuli, wiens nagedachtenis nog altijd geen overmaat van waardering ten deel is gevallen, bestaat er nu een mogelijkheid tot een aanvullend en zinvol eerbetoon, die ik met enige nadruk onder de aandacht van belang- en gezaghebbenden breng. Tijdens een cursus die ik in de afgelopen maanden hield voor jonge Indonesische journalisten, viel het mij op dat van de weinige namen van Nederlandse schrijvers die nog tot ze zijn doorgedrongen, nog altijd die van Multatuli behoort. Zelfs bij hen, die in de voorgaande jaren vrijwel van de Nederlandse cultuur afgesneden zijn geweest en die nu als een nieuwe voorhoede een stage in Nederland doorbrengen. Het is al bij vroegere herdenkingen geconstateerd, maar Multatuli is en blijft ook een onaangetast stuk Indonesisch cultuurbezit. Zoals hij onbetwist de enige Nederlandse schrijver is die een gevestigde internationale naam heeft, de enige Nederlandse schrijver wiens ‘hoger beroep’ dat hij bij het buitenland wilde aantekenen - denk aan de vertaalplannen van de Havelaar al vanaf 1860 en zijn appèl in 1864 aan het congres van de Association internationale pour le progrès des sciences sociales - althans met zo'n ‘naam’ werd gehonoreerd. En met vertalingen van

[p. 764]

tenminste een deel van zijn werk in enige tientallen talen, inclusief de niet naast onze deuren gesproken specimina als het Armeens, het Sloweens, het Slowaaks, het Hebreeuws en het Indonesisch.

Er is nu in ons land sinds enkele jaren ook een internationale instelling, die met ons ontstellend gebrek aan verbale fantasie Internationaal Centrum werd gedoopt. Het is een aan de Amsterdamse Linnaeusstraat gelegen annex van het zich daar ook bevindende Koninklijk Instituut voor de Tropen, vroeger een uitdagend bolwerk van het internationale grootkapitaal en nu een dienstverlenend werk- en voorlichtingscentrum voor alles en allen wat of wie met tropische streken te maken heeft.

In dit centrum wordt les gegeven aan specialisten, stagiaires, studenten en andere belangstellenden van overzee, die hier kortere of langere tijd voor studiedoeleinden doorbrengen. Eet- en woongelegenheid is er ook en de outillage is een voorbeeld van wat een land met een koloniaal verleden en een internationale standing ten voordele van de ontwikkelingsgebieden moet doen.

Aan dit huis nu ter gelegenheid van de zoveelste Multatuli-herdenking de naam verbinden van Max Havelaar, van de geïdealiseerde bestuursambtenaar die te midden van dat zwartgerande koloniale verleden als symbool van de rechtvaardige, moedige en onbaatzuchtige bestuurder van minder bedeelden naar eigen model door Multatuli werd ontworpen, lijkt me een zinnige daad. Ik meen dat in het bedoelde geval de naam Max Havelaar-huis de hele beschaafde wereld precies zo zal aanspreken als de opzet ervan beoogt.