Maatstaf. Jaargang 15

[p. 223]

riekus waskowsky
herr schaffner, das war so ein lärm heutenacht!

Claire was haar naam en ze was een verdomd toffe neukert. Ze kwam uit Luik - Liège, zoals ze zel, want ze hadden alleen maar frans gesproken die nacht, of om nog precieser te zijn: het weinige dat ze tegen elkaar hådden gezegd was in elk geval in het frans geweest.

Of Claire eigenlijk nederlands of vlaams kende, wist hij niet. Hij had het haar niet gevraagd. Wat wist hij trouwens wel? Ze was vierentwintig; dat had hij op haar identiteitskaart nagekeken even nadat ze die met haar trein- en slaapwagenbiljet aan hem had afgegeven. Ze studeerde iets in Leuven; dat had ze hem verteld.

Dat laatste had hem doen denken aan die vlaamse studenten van z'n vorige reis naar Ventimiglia. Drie toeristen, gelukkig in éen kabine, want ze hadden tot half twee 's nachts pils zitten drinken en urenlang, telkens weer (op de wijs van yellow submarine) hun klublied ingezet: ‘les walons sont des cochons’. Het trof goed toen, dat het die nacht niet druk was en vooral dat er geen Walen in de wagen waren, want anders had het een mooie heibel kunnen worden.

Ruzie, ellende... ook voor hemzelf natuurlijk: de kondukteur krijgt ten slotte overal de schuld van. Als hij niet optreedt en een reiziger schrijft een klacht, dan krijgt de kondukteur te horen, dat hij toch echt wel iets had moeten doen en dat men zich afvroeg of hij wel voor dit werk deugde. Als hij wėl optreedt en de andere reiziger schrijft dan had de kondukteur de zaken toch wel iets

[p. 224]

taktischer moeten aanpakken.

Enfin, het slot van het middeleeuwse deuntje personeelsbeleid was altijd dat je een maandje achter elkaar rotlijntjes reed, waar je maar net je garantiesalaris verdiende en bovendien zo weinig fooi ving dat je er niet eens je eten en de onkosten van kon betalen.

Les walons sont des cochons! Er was gelukkig niets gebeurd die nacht. De studenten hadden opéen gezeten, lekker boven de wielen, deur dicht, en hij had ten slotte maar een paar pilsjes meegedronken. Trouwens, als hij nu voortaan aan het franssprekende gedeelte van België zou denken, aan Luik bij voorbeeld, Liège zoals ze zei, dan zou hij misschien toch wel aan iets aantrekkelijkers dan de groot-nederlandse gedachte denken.

Hij draaide zich om en liep terug naar het nauwe keukentje, anneks washok, glazenkast, lakenkast, etc, dat bij de maatschappij optimistisch office werd genoemd.

De poetser had zich al uitgekleed tot op een hemd en een sportbroekje en vroeg hem hoeveel bedden er die nacht bezet waren geweest.

‘Diciannove’, antwoordde hij.

‘Molto lavoro, chef!’

‘Sì.’

Het was helemaal niet waar. Die Italiaanse poetsers waren razend snel en goed, dus was negentien bedden misschien een paar uur werk. Dan nog de wagen poetsen... Maar goed, al dat geklaag en gepuf was alleen maar een maniertje om een betere fooi en misschien een flesje bier los te peuteren.

Hij ging op z'n hurken zitten voor het minuskule ijskastje in het office en haalde er een flesje oranjeboom uit, dat hij met een hoofdknikje aan de poetser gaf.

‘Grazie, chef!’

Hij bleef nog even zitten en deed of hij de verdere inhoud

[p. 225]

van het kastje natelde, maar dat was alleen maar een trukje tegen het gappen. Het was trouwens de vraag of hij op dit moment eigenlijk nog wel kon tellen.

Na eventjes stond hij op, rekte zich uit, en vroeg de poetser of hij op éenentwintig een bed voor hem wilde klaarmaken, dan ging hij zelf nog even wat eten.

‘Ritorno subito.’

‘Saremo nel parco, chef!’ waarschuwde de poetser.

‘Lo so’, zei hij.

Het was inderdaad een overbodige waarschuwing, want hij wist wel dat de wagen omgerangeerd werd naar de tuin, maar die was hier vlakbij, aan de achterkant van het station. Hij trok z'n jasje aan, deed z'n portefeuille in z'n binnenzak en liep de wagen uit naar het eerste perron.

Claire was haar naam en ze was in Mainz opgestapt. Hij had haar snel met haar bagage geholpen en haar kaartjes en identiteitsbewijs ingenomen. Ze had een toeristenplaatsje op éenentwintig en hij had daar eerst danig de pest over ingehad, omdat ze daardoor de eerste kabine vanaf het office, die hij tegen de voorschriften van de maatschappij in altijd zoveel mogelijk voor zichzelf hield, in beslag nam.

Maar goed, ze was wel aardig eigenlijk - niet zó mooi, klein, een beetje stevig, misschien had ze aan sport gedaan. Ze had leuke ogen en een lachje... Mijn God, wat had ze eigenlijk nog meer?

In elk geval had hij al vanaf het moment dat ze in de trein stapte, het gevoel gehad dat het wel eens raak zou kunnen worden. Toen hij haar hielp met haar bagage bij voorbeeld en ze hem vroeg of de twee andere bedden ook besproken waren of dat ze die nacht de kabine voor zich alleen zou kunnen houden.

‘Je ne sais pas à ce moment.’

[p. 226]

Hij had het wat onzeker gezegd, niet precies geweten wat hij aan haar had...

Aan de ene kant wás een van de andere bedden bezet; er kwam in Freiburg nog een dame, maar die zou hij natuurlijk gemakkelijk kunnen overplaatsen naar een andere kabine. Maar waarom zou hij het eigenlijk doen? Hij had een verdomde hekel aan die toeristen, die voor éen bed betaalden en dan met een piekie fooi probeerden om de hele kabine voor zichzelf te houden. Hollanders hadden daar nogal eens een handje van. Als je er tenminste intrapte! ‘Ik maak het wel met u, kondukteur, morgenochtend...’ Ja, ja, hij kende die rotgeintjes! De volgende morgen kwamen ze keihard met een paar sigaretten aanzetten. De pestpokke voor ze - als ze zonodig alleen moesten blijven betaalden ze de volle mep maar, en een eersteklas kaartje!

Voor hem moest het eerst wel aangenaam ritselen voor hij z'n best ging doen. En om de waarheid te zeggen, hij kon het geluid van rijksdaalders of vijfguldens voor dergelijke grapjes niet uitstaan.

Aan de andere kant, ze had verdomd leuke ogen en het gevoel dat het die nacht wel eens wat zou kunnen worden, was steeds sterker geworden.

‘Soyez gentil, conducteur...’

‘Mademoiselle, je suis très gentil, surtout...’

Hij had z'n zin niet afgemaakt, even gegrijnsd en gezegd dat hij het straks nog wel even zou bekijken, omdat hij eerst een hapje wilde eten in de restauratiewagen.

‘Je suis de retour dans une demi-heure.’

‘Je vous attend, conducteur.’

Verdomme, had hij gedacht, toen hij wegliep naar het office om haar identiteitskaart en biljetten op te bergen, spreek ik nou frans of niet? Hij had nog snel even gekeken hoe oud ze was, maar een beroep stond er in die stomme

[p. 227]

belgische dingen nooit bij. Jammer, daar had je wel houvast aan. Hij had gezien dat ze géen ring droeg, maar dat zei ten slotte ook niet veel.

Het gaat om van die kleinigheden bij een vreemde taal en hij wist niet of hij de intonatie van haar stem had begrepen. Misschien had ze zelf ook niet geweten welke intonatie ze wilde gebruiken en was het daarom zo onduidelijk?

‘Raak of niet?’ had hij zich afgevraagd toen hij door de trein liep naar de restauratiewagen. In de eerste plaats had hij geen zin om haar alleen maar voor haar mooie ogen een kabine alleen te geven, en in de tweede plaats had hij helemaal geen zin om een hele nacht met bier en wijn achter een of andere griet aan te zitten en dan uiteindelijk nog niets te bereiken. Dat kostte je behalve de ergernis ook nog je nachtrust. Ze hoefden nou niet direkt met hun broek over hun arm op de trein te stappen, maar aan de andere kant waren ze toch allemaal volwassen en bestond de pil niet voor niets.

Het was hem gelukt om ook nog wat te eten te krijgen in de restauratiewagen, wat een wonder was, omdat de brigade die er op zat een hekel had aan personeelsmaaltijden klaarmaken. Het was er dan ook wel naar: een onduidelijke soep, die op het menu wel consommé de lalala zou heten, halfkouwe Bratkartoffeln, Wurst und Salat.

‘Gibt's noch Personalbier, Herr Ober?’

‘Tut mir leid, Kerl... Wir haben gar nichts bekommen in Oberhausen!’

‘Schon gut. Macht nichts.’

‘Bitte.’

En even later:

‘Hat's geschmeckt?’

‘Ja, danke...’

[p. 228]

Het was raak geweest - middenin de roos. En wat voor éen! Zo entoesiast, en ze had zo'n verdomde plezier in klaarkomen! Met een mond die van verbazing wijd openging en ogen die heel groot werden.

Hij had het zelf zo lang mogelijk ingehouden, maar toen ze dat doorkreeg was ze naar een hogere versnelling overgeschakeld.

Daar was geen inhouden meer aan! Als ze er nou maar niet zo bij geschreeuwd had!

Hij was wakker geschrokken toen de trein remde.

‘De grens’, wist hij onmiddellijk en ook dat hij zich moest aankleden en dat de douane en de paskontrole binnen een minuut voor z'n neus zou staan en dat - Toen hij de gang opkwam, uit éenentwintig, op z'n sloffen, gulp dicht gelukkig, dat had hij in de haast nog wel gekontroleerd, maar overhemd los en dasje vergeten, stonden alle reizigers op de gang...

Had hij iets gebromd van goedemorgen?

Het was stil geworden in de gang. Achttien paar ogen waren er op m'sieur le conducteur gericht, die het laatste knoopje van zijn overhemd vastmaakte en naar het office liep om de paspoorten te zoeken.

Hoe hij die laatste tweeënhalf uur vanaf de grens was doorgekomen was hem nog steeds een raadsel.

Ze hadden natuurlijk allemaal willen zitten; negen kabines had hij moeten ombouwen. Ze hadden allemaal thee of koffie willen hebben en drie hadden er ontbijt gewild, en terwijl hij z'n best had gedaan om iedereen zo snel mogelijk te helpen en de wanhopige grijns, die voor een vriendelijke glimlach door moest gaan, op z'n gezicht te houden, was het geklaag op gang gekomen.

De eerste was die toeriste uit Freiburg, die hij van kabine éenentwintig, oorspronkelijk dus bij Claire, had

[p. 229]

overgeplaatst naar zeventien.

‘Herr Schaffner, das war so ein Lärm heutenacht!’

‘Es tut mir leid, Madame, das war eine Reisende die Magenschmerzen hatte.’

‘Es war wirklich schrecklich, Herr Schaffner! Ich habe überhaupt nicht geschlafen! Überhaupt nicht!’

‘Madame, ich konnte ja nichts machen...’

‘Conduttore, due caffé, pregol’

‘Subito signore!’

‘U had misschien beter even mijn man kunnen waarschuwen, kondukteur, als er iemand maagpijn had. Mijn man is ten slotte niet voor niets arts.’

Hij keek in het grijnzende gezicht van een ongeveer veertigjarige vrouw.

‘Ze had op negentien geslapen’, wist hij plotseling, dat was vlak naast éenentwintig - als er iemand in de wagen hem nu belazerde was zij het wel!

Maar hij had het gevoel, dat ze allemaal wisten wat er aan de hand was. Al die blikken, die steeds weer nieuwsgierig naar de gesloten deur van kabine éenentwintig gingen en dan grijnzend terug naar hem.

Het was ook zo'n schreeuw geweest, die Claire had uitgestoten toen zij voor de laatste keer klaarkwam - iets om een schilderij van te maken. De schreeuw!

‘Mevrouw, daar heb ik helemaal niet aan gedacht!’

‘Dat is dan Jammer kondukteur, want om u eerlijk de waarheid te zeggen was het toch wel een lawaai vannacht.’

‘Ich habe überhaupt nicht geschlafen!’

‘Het spijt me, mevrouw, ik wilde niemand lastig vallen...’

‘Dat is dan niet erg gelukt, kondukteur.’

‘Mijn ekskuses, mevrouw.’

Hij was teruggelopen naar éenentwintig om z'n dasje aan te doen en fluisterend - maar waarom fluisterde hij

[p. 230]

eigenlijk? ze hadden haar allemaal in Mainz zien instappen, want toen stonden ze ook op de gang - Claire op het hart te drukken niet eerder uit de kabine te komen dan wanneer alle reizigers waren uitgestapt.

Goed, hij was die tweeënhalf uur doorgekomen, had alle negen kabines omgebouwd, thee en koffie gezet, de reizigers met hun bagage geholpen, toen ze uitstapten, en hen een prettige vakantie gewenst...

Toen hij z'n ontbijt, dat bestond uit twee in olijfolie gebakken eieren met tomatensaus en knoflook, wat brood en een kwart liter wijn, naar binnen had gewerkt, liep hij door de tunnels terug naar het rangeerterreintje aan de achterkant van het station.

‘C'était très chique, cette nuit’, had Claire gezegd, toen ze afscheid namen op het perron.

‘On était bien en forme, n'est-ce-pas?’ had hij geantwoord.

De poetser had kabine éenentwintig gelucht, uitgeveegd en hij had het onderbed opnieuw voor hem opgemaakt en in singlestand gezet.

Hij kleedde zich uit en ging naakt op bed liggen. Behalve zijn vermoeidheid was er in kabine éenentwintig niets meer dat nog aan Claire herinnerde.