Maatstaf. Jaargang 14

[p. 624]

tekenen van tegenspraak 2

zeer geachte heer van steenwijk,

Inderdaad, ik geloof nog steeds dat de misvatting bestaat, ‘dat een bepaalde wieg bepaalde voorrechten en onschendbaarheid geeft’. De onschendbaarheid is in de grondwet vastgelegd, de genoten voorrechten blijken bijna iedere dag uit de wijze waarop de leden van dit koninklijk huis behandeld worden door iedereen die met hen te maken heeft. Er is nergens in Nederland één gezin te vinden waarvoor zo regelmatig straten worden afgezet en politie-kordons op de been worden geroepen; geen enkele andere Nederlander kan rekenen op een bijna zo ‘beschermende’ houding wanneer hij bij een aanrijding betrokken raakt; ten aanzien van geen enkel ander gezin worden wij zo weeig geinformeerd over hun (vele) reizen, Jachtpartijen, lintknipperijtjes, neusverkoudheden, studies, hobbies en vult u verder zelf maar in.

In het algemeen is de behandeling die het ondervindt er een van een onderdanige en eerbiedige aard, die niemand anders ten deel valt en die (daar hebt u gelijk in) in geen enkele verhouding staat tot de werkelijke macht die de leden er van kunnen uitoefenen. Het is juist deze diskrepantie tussen middeleeuws ontzag en werkelijke macht, die leden van ons koninklijk huis tot opmerkingen kan brengen als die, waarover ik in mijn stukje sprak. De door mij gelaakte opmerking van prinses Beatrix kan alleen maar uit een dergelijke scheefgetrokken situatie voortkomen. Of ik met haar zou willen ruilen, mag in dit verband niet ter zake doen.

Nee, ik heb er niet op gerekend, voor de opmerking over het edele achterste ‘bestraft’ te worden. Ik weet wel, als ik bij voorbeeld over het edele achterste van de heer Verolme had gesproken n.a.v. zo'n soort opmerking, dat nu dan niet in de

[p. 625]

pen zou zijn geklommen, en dàt alleen al adstrueert mijn beweringen van hierboven. Wat ik zou willen is, dat wij eindelijk een toestand bereikten waarin we de leden van het koninklijk huis konden behandelen als ieder ander zonder dat mensen els u zich geroepen voelden, hen in bescherming te nemen tegen ‘laffe republikeinen’.

U hebt mij goed begrepen: ik geloof inderdaad dat de arbeidersklasse verraad heeft gepleegd, maar u vergist zich, als u meent dat ik haar daarvoor aansprakelijk stel. Judas verried Jezus, bezwijkend voor de verleiding van wat geld. De westeuropese arbeidersklasse heeft, gesteld voor precies zo'n soort verleiding, haar idealen van vroeger verraden, en dat niet alleen, zij verraadt nog dagelijks de arbeidersklasse in andere delen van de wereld. Ik verwijs u naar het laatst verschenen nummer van ‘Kentering’ (het z.g. engagementsnummer) waarin ik daar wat uitvoeriger op ben ingegaan. Eén citaat om u een indruk te geven van wat ik bedoel: ‘De arbeidersklasse van nu is echter niet de fiere, zelfbewuste klasse waarvan eens socialisten en kommunisten hebben gedroomd. Ik ben opgevoed in een sfeer van solidariteit met hen, die ik nooit hoop te verliezen, el ben ik mij er pijnlijk van bewust, dat datzelfde proletariaat van enige solidariteit met mij niets moet hebben. Ik neem ze dat niet kwalijk. Het is een verziekte, bijna amorfe massa, platgeredeneerd door de bourgeois van vakbonden en partijen, zoetgehouden door bestuurders, opgejut door de rekiame. Maar niets duurt eeuwig. De arbeiders uit het Westen zullen, wellicht gedwongen door de honger van kollega's elders in de wereld, eens weer moeten leren dat medezeggenschap beter is dan loonsverhoging. De hulp die wij bieden aan de hongerenden kan in onze maatschappijvorm nooit meer zijn dan een fooi, de pleister op de stem van ons geweten. Daarom zullen de arbeiders hier eens die socialistische staat waar moeten maken, opdat zij hun mede-arbeiders in Azië, Afrika en Zuidamerika niet langer ongestraft kunnen blijven honen met een welvaart die ten koste van die anderen gaat’.

Tot zover mijn citaat. U schrijft in uw ‘kursus’ ironiserend ‘Inmiddels zijn we van het huwelijk van 10 maart plotseling beland in het kapitalistische stelsel. Het verband hiertussen is overduidelijk, nietwaar? De “aftandse monarchie” zal wel de

[p. 626]

oorzaak zijn van het autoprobleem in de grote steden’. Het zal u misschien enige moeite kosten om het te zien, maar dat verband is er werkelijk.

Dezelfde geestelijke luiheid die een aftandse monarchie in stand houdt, ligt ook ten grondslag aan de manier waarop we parkeerproblemen en andere zaken aanpakken. Wat in die twee zaken (en in nog veel meer) ontbreekt, is de bereidheid om alle dingen te doen met een visie die iets verder reikt dan tot overmorgen. Daarom ook, (misschien wordt u de samenhang nu duidelijk) sprak ik In mijn stukje over ‘die middeleeuwer die met neergeslagen vizier naar de 21e eeuw wandelt’.

Ik geloof, het spijt me als ik patetisch lijk, in een nieuwe wereld, gemaakt door Nieuwe Mensen. Die groeien niet aan de bomen, die vallen niet uit de hemel, en ik weet dat het een lange weg is naar wat Constant ‘Nieuw Babylon’ noemt, het tijdperk waarin de mens de arbeid zal zijn vergeten en weer spelen heeft geleerd.

Voor het zover is moet er nog heel wat gezweet en gewerkt worden, voor het zover is moet het gore abces van eigenbaat weggebrand worden uit deze vooralsnog zo daarvoor geëigende kweekbak, die wij onze aarde noemen. Ik maak van de provo's geen heiligen en er zullen jongeren zijn die zich geen provo's noemen, die toch voor hen niet onder hoeven te doen. Maar ik geloof dat een stukje van die nieuwe mens zich in hen manifesteert, fragmenten (onbeholpen misschien) van een nieuwe manier van denken, van leven en handelen, zoals in Giotto en Cimabue 150 jaar te vroeg zich iets van de komende renaissance afspiegelde. U zult het mij vergeven als ik zeg dat een stukje als dit te kort is om een inventaris te maken van de feiten waarop ik mij verlaat. U hebt mij gevraagd hoelang mijn utopie (waarbij de witte agent is inbegrepen) nog op zich zal laten wachten. Zolang als u dat wilt, meneer van Steenwijk! Zolang u en uw buurman en uw partij en uw kerk, uw vrouw en kinderen blijven geloven in geweld en het recht van de sterkste. Geweld en verkrachting, de sporen van moord en doodslag hebben een lange geschiedenis. Zij voltrekken zich met een wetmatigheid analoog aan ons geloof er in. Uw vraag doet mij denken aan

[p. 627]

de eeuwige vraag die mij in debatten altijd weer voor de voeten wordt gegooid: ‘En als ze je vrouw voor je ogen verkrachten, blijf je dan nog geweldloos?’ In die andere wereld die ik mij voorstel hebben al die redenen tot moord en diefstal afgedaan. Wie steelt als hij materieel kan krijgen wat zijn hart begeert? Wie zal (kunnen) moorden onder mensen die dat woord niet eens meer kennen? Wie zal willen regeren waar de mens zichzelf regeert? Wie zal macht willen die geleerd heeft meester te zijn over zichzelf? U lacht mij uit en dit lezend zult u mij een dweper noemen. Maar dit en niet anders zullen u en uw kinderen moeten leren, zo niet vandaag dan morgen, want morgen leven wij te dicht op elkaar om ons wat anders te kunnen permitteren. Ik ben mij ervan bewust dat ik binnen dit klein bestek niet meer dan een idee kan geven van mijn opvattingen. Al drie jaar lang propt zich bij mij het materiaal op dat ik gebruiken wil om een stuk te schrijven over de mens en de wereld die ik bedoel.

Domme financiële redenen houden mij daar van af, maar misschien komt er een maecenas die mijn dromen wil ruilen voor twee maanden levensonderhoud. En zo niet, er is een tijd voor alle dingen en ik heb in 33 jaar al geleerd niet te haastig te zijn. Een verwijt van uw kant, dat van lafheid en verschuilen achter provo's, zou ik nog willen weerleggen. Ik zat al op de tramrails toen de provo's nog moesten worden uitgevonden, samen met Roel van Duyn die nu provo is. Maar de wegen van de mensen zijn niet gelijk, al is in dit voorbeeld de droom dat wel.

met vriendelijke groet,

uw wim gifsen

[p. 628]

N.B. Ik vergat bijna agent en slager. Een agent wordt verondersteld te doen wat de boven hem gestelde machten hem opdragen. Dat betekent bij voorbeeld dat een agent (zelf een arbeider) voor de oorlog bereid moest zijn (en dat ook deed) in te hakken op zijn mede-arbeiders die door hun strijd ven toen nu mede debet zijn aan de hoogte van de politiesalarissen van nu. Dat geldt voor soortgelijke zaken ook nu nog. Daar is een bepaald soort mentaliteit voor nodig die nog iets erger is dan ‘right or wrong, my country’.

Ongeveer zo ligt het met de slagers. Kijkt u uw slager eens aan: rode, soms wat sponsachtige, bijna worstvormige handen van het omgaan met bloed. En de slager verderop ook. Eén ding geef ik u toe, ik had slager en agent niet op één lijn mogen plaatsen en als de slager de dief is, dan zijn wij, vleeseters, zeker de helers. Dankuwel. Ik hoop mijn leven te beteren in dat opzicht.