Maatstaf. Jaargang 14

[p. 622]

tekenen van tegenspraak 1

kursus in keetschoppen

Het artikel ‘lessen in liefde’, Maatstaf 3, 1966, blz. 271, van Wim Gijsen is een typisch voorbeeld van een soort journalistiek die het goed schijnt te doen: men beweert een aantal dingen die leuk klinken en daarom graag gelezen worden. Wanneer deze dingen echter kritisch beschouwd worden, blijken er problemen te rijzen die de schrijver niet eens omzeilt, maar eenvoudig overslaat. Bovendien hebben deze dingen niets met elkaar te maken, terwijl juist de manier waarop ze met elkaar in verband worden gebracht, de kracht van het artikel is. Ik zal dit aantonen.

Gijsen heeft het eerst over ‘de misvatting dat een bepaalde wieg bepaalde voorrechten en onschendbaarheid geeft’. Dit is een wel zeer verschaalde wijsheid van de achttiende-eeuwse verlichting die aktueel was in de toenmalige maatschappij, toen het inderdaad een voorrecht was, tot de vorstelijke stand te behoren, omdat dit voorrecht toen steunde op macht. Een macht, die bijvoorbeeld een werkelijke bedreiging kon betekenen voor antikoningsgezinde stukjesschrijvers. Durft Gijsen werkelijk vol te houden dat het nu nog een voorrecht is, koning te zijn? Of vreest hij werkelijk met een opmerking als bijvoorbeeld ‘een schop onder het edele achterste’ hetzelfde risiko te lopen dat Vondel liep toen hij zich tegen Maurits durfde te richten in de Van Oldenbarneveldzaak? Juist omdat dit tegenwoordig allemaal ‘mag’, is het laf om hiervan gebruik te maken.

Het sentimentele medelijden met de ‘miljoenen arbeiders in dit land’ is op zichzelf bijna beledigend voor deze ‘arbeidersklasse’, maar ernstiger vind ik dat hier over een judasloon gesproken wordt. De miljoenen arbeiders zijn dus judassen, verraders. Ik zou zeggen dat Gijsen dan nog wel wat meer verdient dan alleen

[p. 623]

een schop onder het niet al te edele achterste. En wat hebben deze miljoenen judassen dan eigenlijk verraden? Zegt u dat nu eens heel precies! Weet u precies wat de arbeiders willen?

Inmiddels zijn we van het huwelijk van 10 maart plotseling beland in het kapitalistische stelsel. Het verband hiertussen is overduidelijk, nietwaar? De ‘aftandse monarchie’ zal wel de oorzaak zijn van het autoprobleem in de grote steden. Want we moeten toch aannemen dat dit artikel van drie bladzijden enige samenhang heeft.

Hierna volgt een beschouwing over de provo, waarbij vooral deze passage interessant is (blz. 272): ‘een mens behoort zo fatsoenlijk te zijn dat hij zelf weet wat goed is en wat niet, wat verstandig is en wat niet. Vanuit die utopie, want dat is het voorlopig toch wel, (kurs. van mij M.v.St.) is alle gezag een belediging van dat mensbeeld...’. Hierbij wil ik een nieuwe zeer dringende vraag aan Gijsen stellen: hoe lang zal volgens u deze voorlopige utopie duren? Ik hoop er het einde van mee te maken, maar in die tussentijd zal een wapenstok nog wel onmisbaar zijn voor de politie, want stenen en ploertendoders kunnen nog harder aankomen. En wie bij een aanranding of andere geweldpleging betrokken is geweest, kan in het ziekenhuis overpeinzen dat blijkbaar niet alle Nederlanders onder de indruk raken van ‘in het wit geklede helpers’. Of gelooft u heel eerlijk dat alle geweldpleging op slag zal ophouden zodra de politie de witte uniform aantrekt? Voorlopig vind ik het zeer respektabel dat iemand ‘b.v. agent wordt of slager’ (Wat hebben die slagers er nu opeens weer mee te maken? Bedoelt u dat u vegetariër bent? Anders vind ik het zeer onrespektabel om vlees te eten en de slagers te beledigen). Deze zaken zijn te ernstig om zich alleen maar te verschuilen achter het standpunt van ‘de provo’. Hier wordt duidelijk partij gekozen, maar dan mag men eisen dat Gijsen dan ook volledig open kaart speelt en precies zegt wat hij zelf over deze problemen denkt. Tot nu toe heeft hij, verdekt achter de ruggen der provo's, alleen maar wat rookbommen gegooid.

m. van steenwijk