Maatstaf. Jaargang 14

[p. 459]

tekenen van tegenspraak 3

pvda'tje spelen

Het is al vele malen gezegd, dat de rechtse koers van de partij van de arbeid de bestaansreden van de pacifistisch-socialistische partij is. Men zou kunnen zeggen dat de psp het geweten van de pvda is, zolang die laatste partij geweten-loos is.

In slagzinvorm: het uiteindelijke doel van de psp is haar eigen opheffing. Tragischerwijs schijnt dit toch weer allemaal teorie te zijn, en is de praktijk anders.

De psp is een aantal pvda-achtige trekken gaan vertonen, wat er wel eens op zou kunnen wijzen, dat er in die partij mensen aan het bewind zijn gekomen voor wie de psp een doel op zichzelf is, beter gezegd: een doel voor hen zelf.

Twee recente uitingen doen dit vermoeden opkomen.

Daar is allereerst het ‘VARA incident’.

Op 22 april deed het pvda-lid A. van der Zwan in de verenigingsraad van de VARA het voorstel, een psp-er op te nemen in het hoofdbestuur van deze radio-vereniging. Sukses had hij daar niet mee, niet in het minst door het ageren van de VARA-korifeeën Burger en Sluyser.

Snel daarop deed Bevrijding-eindredakteur H. Branderhorst in zijn blad een aanval op de VARA, en spoorde hij zijn mede-psp'ers aan, zich aan te sluiten bij de VPRO. (Bevrijding 14 mei).

11 meer of minder bekende amsterdamse psp'ers (onder wie F. Kief) ontwierpen een protest, dat ze ter plaatsing aanboden aan datzelfde partijblad.

Zij namen het voor de VARA op. De redaktie van Bevrijding op haar beurt weigerde plaatsing, en deelde de schrijvers o.a. mee: ‘wij ontvingen vele brieven over de kwestie VPRO-VARA. Wij kozen uw brief niet, o.a. omdat hij enkele feitelijke

[p. 460]

onjuistheden bevat en daardoor wellicht meer verwarring zou stichten dan ophelderen. (...) In verband echter met het feit dat er blijkbaar binnen de Partij verschil van mening bestaat over deze kwestie (...) zullen wij, als u daarmee akkoord gaat, uw brief - samen met ons kommentaar - doorzenden aan het partijbestuur’. (Voor tekst van het geweigerde schrijven en het tipisch pvda-achtige redaktionele kommentaar zie Voorwaarts, jaargang 6, nummer 7).

Is het boud hier tot onderdrukking van de vrije meningsuiting te konkluderen?

Een tweede incident is de zg. Verklaring II van het partijbestuur der psp op 15 juni, in de nasleep van de 13-en-14 junigebeurtenissen te Amsterdam.

Op 14 juni had het psp-partijbestuur een uitstekende verklaring uitgegeven, waarin o.a. droefenis werd uitgesproken over de dood van Jan Weggelaar, en ‘de geladen sfeer in Amsterdam In de eerste plaats’ werd toegeschreven aan het politie- en justitiëel beleid.

De dag daarop echter liet hetzelfde bestuur een heel ander geluid horen. Het ging zich ‘met de grootst mogelijke nadruk volledig (te) distantiëren van iedere geweldpleging’, en ging ‘het gebruik van bepaalde vormen van geweld door de politie onvermijdelijk’ achten.

Deze ongelofelijke uiting van ordelievendheid schijnt te zijn ingegeven door angst voor politieke tegenstanders:

‘Op zichzelf zou het overbodig moeten zijn voor ons om een verklaring af te leggen dat wij ons van dergelijke terreurdaden distantieren, dat spreekt vanzelf, maar politieke tegenstanders worden erg vervelend als je het niet doet’.

H. Bovenkerk merkte bij diezelfde gelegenheid nog op ‘dat de psp geen goed woord over heeft voor de straatschenders die de ruiten bij de Telegraaf en elders ingooien’. (Al deze citaten uit Bevrijding van 25 juni)

Hierop is al net zomin kommentaar nodig als in het eerste geval. Mogen we konkluderen, dat de psp niet vooraan zal staan als het in Nederland tot een werkelijke stormloop op de bestaande orde komt, en daarbij pesthaarden als De Telegraaf vernield worden?

H. Neudecker