Maatstaf. Jaargang 13

[p. 117]

A. Roland Holst
Het lege erf

Is op dit dak, zo lang zijn tweede huid,
zo laat een doem gaan wegen, en zo duister
dat hij voor weerkeer huivert? Geen geluid
geeft antwoord, want alleen de leegte huist er,
en vaal ontluisterd
viel het klein erf vergetelheid ten buit.

Woont er zijn beeld nog in de spiegel? Staat
er het kristal nog op de tafel? Kijken
de koude wolken als de dag vergaat
er nog naar binnen? Zal het hem ooit blijken
dat het verstrijken
der jaren hem het eigen wezen laat?

Zaak is het hard te durven zijn: een man
die, een been afgezet, het op de deken
naast zich ziet liggen, en de zin ervan
streng overweegt, en denkt: ‘was dit afbreken
een laat voorteken
van een bestaan dat mijn hart nog aankan?’

Dan heeft geen bitterheid meer zin; afscheid
ziet af van omzien... zo betaamt het helden
die zich bewijzen, binnen uur en feit,
door daden. Maar deed hij zich ooit zo gelden?
Van jongsaf telde
geen daad hem ooit als meer dan goed beleid.

[p. 118]

 

Hij was, op zijn best, speeltuig: kant en klaar

 

als het uur vol werd en het vlak ervaren

 

van boven werd doorbroken. Het gevaar

 

sloeg dan als greep neer in zijn steile snaren.

 

Tot in zijn haren

 

werd hij dan klank, en alles klonk ernaar.

 

 

 

Het overkwam hem onder dat klein dak,

 

levensgroot, weer en weer, met tussenpozen

 

van zwijgen dat de wanhoop vaak doorstak

 

tot enkel doornen bleven van de rozen.

 

Maar uit den boze

 

bleef wat ook maar dit wonen onderbrak.

 

 

 

Veertig jaar bleef het zo. En nu verkreeg

 

de leegte er macht die hem uitbant. Wat wonde

 

dat hij, maar machteloos, nu zelve leeg

 

rilt voor dat dak en wat hem wacht eronder,

 

en voor wat zonder

 

dat dak hem wacht. De lege stilte weegt.

 

 

 

Op een dag in september zegt men wel

 

‘de zomer is voorbij’ - hij zei, daar staande,

 

‘ik ben voorbij’ - en als de dood zo stil

 

bleef hij er kijken naar het eens bestaande,

 

en dacht er aan de

 

winter en de bezweken levenswil.

 

 

 

Waar ging hij, eindlijk verdergaande, heen -

 

of ging hij naar geen ergens, alle deuren

 

voorbij en zonder omzien, dan alleen

 

naar dat leeg erf waar hij niet weer dorst keren?

 

Hoort uit den treure

 

hij klanken, maar waaruit het lied verdween?

[p. 119]

 

Hij doet er niet meer toe - een gore scherf

 

van een oud wereldrijk dat werd versplinterd,

 

meer is hij niet; in het alom bederf

 

een dier dat een plek zoekt waar 't ongehinderd

 

nog overwintert,

 

waar ook, maar niet meer op het eigen erf.

 

 

 

* * *

 

 

 

Een wind steekt op, wordt stormig weer, en gaat

 

weer liggen - en veel anders te vermelden

 

viel er van wereldstaat na wereldstaat

 

ter nauwernood, wat dichters ook vertelden

 

over de helden

 

en over andre mannen van de daad.

 

 

 

Achteloos als windstoten gaat het lot

 

om met ons mensen, en een dwaas die groot gaat

 

op daden, en waant hij zich buiten schot

 

des te ongenadiger zijn praalzucht blootstaat,

 

totdat hij doodgaat,

 

door zijn ondergeschikten nog bespot.

 

 

 

Schuil voor het stormweer, vergeet nooit hoe zwak

 

uw kracht is, zoek snel, waar ook een heenkomen

 

voor het hier nacht wordt, en nacht wordt het straks

 

voor armoedzaaiers en leeglopers. Dromen

 

worden ontnomen

 

aan wie vervreemdt van zijn oud onderdak.