Maatstaf. Jaargang 12

[p. 448]

Jaap Harten
[Gedichten]

Berlijn

Het Berlijn van Marsman
- een half ontverfde vrouw, hospita
van sponzige huurkamers, vet behang,
bevriend met een joodse abortus-dokter
die zij koffie en blauwbessen
serveert -

is een geliefd spookbeeld
met polkahaar, hip als een vergeelde
foto vol schmiere-akteurs,
niet te geloven zegt iemand
wanneer wij ze bekijken

de waterfietsen van Wannsee
waarop vrouwen met monokles hun
kousebanden laten zien,
de danstenten vol transvestieten
die hun tranen als een schip-in-de-fles
opzetten boven hun bed
waar zij plezier hebben met
een ex-minister, een negerbokser

de kapotgeslagen bankloketten
(1 speelgoedpop 20.000 mark)
toen mijn vader in een leunstoel
telefoneerde over beurskrach
en ik nog niet geboren was-
‘lerne lachen ohne zu weinen’
schreef Tucholsky.

[p. 449]

 

Nu bewaren weduwen een IJzeren Kruis

 

bij de verschrompelde gummiballons

 

van zoons die verdronken in de lucht.

 

Het oudste mensenspoor in Duitsland

 

is de kaak van Mauer,

 

de mens van Mauer^*

 

 

 

(zijn ruggegraat ligt dwars door Berlijn).

* 21-10-1907 gevonden door Dr. Otto Schoetensack in zandgroeven van de Neckarstreek.

[p. 450]

Duiken

Soms duik ik terug in de grote oceaan
van jaren zonder chronometer,
waar aftelrijmpjes samenspelen
met de charleston in spookjapon
van mijn moeder anno dertig.

Ik adem weer op het blauwe zeil
waar groeiringen liggen
tussen piano's zonder pedaalgebruik,
peper- en zoutkleurige
oma's, mieren bij de jampot;
ik vecht in de tuin vol kleine
maar zeker groeiende
edele delen, jeugd dus
lekker als een hand vol gras.

Ik timmer de oude
zonnebloemen aan mijn formule,
ik ken een korstje heelal,
de oever van een ster
die dóórschijnt.

Ik houd naast de lichaamswarmte
van wie ik liefheb
een verpulverde werkelijkheid
aan dromen over.
Ik wissel het kraakbeen
van mijn eerste zelf.

Ik hang nog aan de luchtballon
die langzaam daalt
naar het scherp van een mes.

[p. 451]

Agenda

Ik leef met scherpe handen
om het masker te verscheuren
waarachter kerk & staat
tevreden hun staart oprollen.

Niet dat ik met plezier bijt
in de pappige schim van een cipier
of bij voorkeur mottenballen
uit een vroom harmonium klop,
maar deze dingen moeten gedaan.

Ik draag niet meer argeloos
de vroegere leegte in mijn denken rond,
ik heb mijn baard vol goedkope
wijsheid afgeschoren
en ben op weg gegaan.

Ik zie de getande honger
en het zich verslikkende geld,
het ruwe voedsel dat simpel
maar toch niet voor iedereen is.

En ik hang de fanfares
van aandeelhouders, politiekorpsen
en geplombeerde want rijk
van medaljes voorziene generaals

voorgoed op de tocht. Ik draag geen
spandoek in mijn handen;
ik geef te eten zonder bord
voor uw hoofd.

[p. 452]

Geen leuzen, geen gespijker

Ik spijker geen partijleuzen
aan mijn hinkende schrijfmachine
en ik distilleer in mijn hoofd
(of lever of hart, waar dan ook)
alleen de gretige waarheid
voor eigen gebruik.

De huid van de woorden is anders
dan hun kern, de tijd tikt niet
meer met een koperen pendel
en bloedarmoede is allang niet meer
romantisch; wij zijn
voorbij 1830, Heine, en alle Wilhelms
geland op grond waar het gras
niet meer zo groen is als goed is

wij zijn neergekomen bij het hese
metaal waar de kleine aëroplanen
uit Olieslagers' tijd als vlinders aan
de muur geprikt zijn

waar de snorren en sabels onschuldig
worden als brandgaatjes, waar
huzaren niet langer goedmoedig
op menukaarten staan.

Op de startbaan ligt nu de chemische
waarheid klaar om op te vliegen:
het ei van Einstein.