Maatstaf. Jaargang 11

[p. 1]

[Nummer 1]

Erasmus
Over de oorlog

Er zijn dingen in het leven, waarvan men het gevaar en het kwaad niet beseft zolang men ze niet zelf heeft ondervonden.

Zo er nu iets ter wereld is dat men moest schromen te beginnen, ja, dat men geheel en al behoorde te vermijden en uit te bannen, is het stellig de oorlog, daar er niets goddelozers, rampzaligers, hardnekkigers, afschuwelijkere, kortom de mens onwaardigers bestaat.

Een oorlog is iets zo verderfelijks, zo monsterachtigs, dat hij, ook al schijnt hij nog zo rechtvaardig, door niemand kan worden aanvaard. Voeg daaraan toe welk een wandaden onder het voorwendsel van oorlog worden bedreven terwijl de wetten van het goede tot zwijgen zijn gebracht.

Welk een heiligschennis, welk een plundering en andere misdaden, die wij ons schamen te noemen.

Dit bederf der zeden zal nog vele jaren blijven heersen, ook wanneer de oorlog ten einde is.

En als men de kosten berekent, blijkt er, ook wanneer men de overwinning behaalt, veel meer te zijn verloren dan gewonnen.

Trouwens, tegen welke gebiedsuitbreiding zou het leven en het bloed van zovele duizenden ooit kunnen opwegen?

Voorts komt het grootste gedeelte van de

[p. 2]

ellende neer op degenen die niets met de oorlog te maken hebben.

Indien wij naar roem streven, is het dan niet veel roemrijker nuttig te zijn dan te verdelgen, niet veel schoner steden op te bouwen dan te vernietigen?

Als er een ernstig geschil bestaat over de vraag aan wie een bepaald gebied toekomt, is het dan nodig zoveel bloed te vergieten?

Er zijn scherpzinnige en rechtschapen mannen, er zijn eerbiedwaardige geestelijken, met wier hulp dergelijke geschillen kunnen worden opgelost. Waarom maken vorsten niet liever hen tot scheidsrechters dan het zwaard?

Maar, vraagt gij, wanneer de andere partij zich niet onderwerpt aan het oordeel van hoogstaande mannen, wat wilt gij dan dat ik doen zal?

In de eerste plaats moet gij, indien gij werkelijk een Christen zijt, u kalm houden en liever van een of ander recht afstand doen. Klamp u niet tot nadeel van heel de mensheid vast aan uw aanspraken, die misschien onrechtmatig zijn, ten koste van zoveel ellende.

Afstand scheidt slechts de lichamen, niet de geesten. Eens scheidde de Rijn de Fransman van de Duitser, maar de Rijn scheidt niet de Christen van de Christen. De zee ligt tussen de Engelsen en de Fransen, maar daardoor wordt de geloofsgemeenschap niet verbroken. Laat men toch liever bedenken dat deze wereld het gemeenschappelijke vaderland is van

[p. 3]

alle volkeren.

Niets zal mij kunnen verleiden om willens en wetens het evangelie prijs te geven voor menselijke hartstochten.

Maar wat voor kwaad zien wij niet reeds vele jaren? Verdrijvingen, opstanden, oorlogen, moorden, ziekten, honger, onlusten.

Wie heeft getracht ook maar een greintje beter te worden?

Wij worden ongevoelig voor Gods slagen, wij worden immuun voor zijn medicamenten.

Wat blijft er over dan dat wij allen vernietigd worden door een verschrikkelijke ramp?

O, mocht een gelukkiger lot ons allen beschoren zijn dan mijn geest voorziet!

tussen 1520-1530