Maatstaf. Jaargang 9

[p. 777]

Ton Ven
Gids voor Den Haag en omstreken

Droog woordje vooraf

Habent sua fata libelli: boeken hebben een levensloop. Dat geldt ook voor boeken in wording.

In ons bezit was sinds verscheiden jaren een boek, vermoedelijk onder bovenstaande titel en van 1890. We weten dat niet zeker. De titelbladzijde ontbreekt, maar het voorwoord noemt het boek zo en is gedateerd met van dat jaar. De samensteller blijft anoniem - mogelijk doordat de eerste bladzijde verloren ging.

Hoe dat zij, - ons viel onlangs bij de ontvangst van een veilingpakket op de gebruikelijke manier een aantal papieren in handen, kennelijk van dezelfde auteur, en bestemd tot een vervolg dat het echter blijkens nasporing niet tot uitgave gebracht heeft. Echter trof het gelukkig dat we uit dit amalgama een achtste wandeling door Den Haag konden samenstellen; de Gids bevat er namelijk zeven. Het is niet onmogelijk dat verder snuffelen ons zal brengen tot het arrangeren van nog meer wandelingen, wat ons verheugen zou omdat onze tijd nu eenmaal vraagt naar wetenswaardigheden uit het laatst van de vorige eeuw. We hebben alleen de huidige spelling betracht, afbeeldingen als onvindbaar moeten weglaten, en zelf een motto gekozen voor de volgende, de achtste wandeling.

Achtste wandeling

Och, dat drentelen door de Haagsche straten is zulk een hemelsch werk!
Johan Gram, 's-Gravenhage in onzen tijd [1893], blz. 2.

Aankomende aan het station der Hollandse IJzeren Spoorwegmaatschappij wordt ons oog aanstonds getroffen door

[p. 778]

de netste huizen, voorafgegaan van keurig onderhouden bloemperken, terwijl onze blik, aankomende aan het station der Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen, valt op een schaduwrijk gazon besprenkeld met de sierlijkste herten. Welk een uitnemende liefde tot de Schepping openbaart zich aldus reeds bij eerste kennismaking in de Haagse bevolking!

Terwijl het been ons voert over Wagenbrug en door Wagenstraat - we gaan zonder meer aan de Oranjelaan met zijn minder aanzienlijke sloten voorbij - kan het been ons ook vanaf het Bezuidenhoutkwartier stadwaarts leiden, totdat deze beide elkaar in het centrum hervinden, en wel voor de magazijnen van de Heren Maison Pander. Ere wie ere toekomt! Een waarlijk voorname affaire! [De lezer zie de Annonces van deze en volgende firma's achterin].

Overal ontmoet de speurende blik stof tot vermaak. Maar let terdege op, of hetzij paardentram, hetzij urbaine, hetzij vélocipède vindt in het eksteroog een gerede prooi.

Nu bezien we het belommerde Plein en zijn verbaasd over de schone gebouwen. We treffen er het standbeeld van onze Prins Willem de Zwijger. Een merkwaardigheid: Prins Willem is viermaal gehuwd geweest.

Er worden in Den Haag veel Willems herdacht. We noemen de Willemstraat bij de Mauritskade, het standbeeld van Koning Willem II op het Buitenhof, het deftige Willemspark, en de Prins Willemstraat en Hoge Prins Willemstraat te Scheveningen. Een Lage Prins Willemstraat konden we met vinden, maar we zullen als 't ware ter vergoeding in de buurt van de drie kazernen geen krijgsman tot de heupen uit het venster zien steken of zijn borst is gesierd met de Militaire Willemsorde. Vergeten we ook niet het Slop van Willem Klein aan het Slijkeinde. Met hem zijn we minder vertrouwd, doch een grote Willem was hij stellig ook.

Geen straat of ge ontmoet er een letterkundige, al voor zich uit prevelende zijn verzen smedend. Niet elk hunner is uit de Residentie geboortig, maar zonder uitzondering dragen ze haar in het hart en bewegen zich gaarne over haar gerieflijke wegen. 't Lijkt waarlijk wel of de goden ons goedgunstig gezind zijn, want zie, daar verschijnt juist het open gelaat

[p. 779]

en de hoge hoed van Samuel Johannes van den Bergh [Sam Jan bij afkorting] uit de aan proeflokalen rijke Katerstraat. Zo de straatnaam al moge zinspelen op de bedrijven, de rechtschapen Sam Jan is er slechts doorganger. Even verder zwenken de strohoeden van het tot in de nooddruft onafscheidelijke paar Taco H. de Beer en Abraham Johannes de Bull het gedistingeerde Boterstraatje in, op zoek naar zeker door schotten gescheiden etablissement, en vervolgens botst in het gezellig Achterom het embonpoint van de eveneens met een glanzende, koket geplaatste hoge hoed gedekte, eeuwig jolige Johan Gram bijna tegen ons valies. We groeten eerbiedig, en de beroemde Hagenaar groet minzaam terug. Er zijn in deze stad ook veel Jans, Johans en Johannessen.

De keurige Plaats zouden we eerder geneigd zijn Plaat te noemen die het aanbeveling verdient te poetsen vanwege de vele peperdure winkelzaken. Verontrust u niet, lezer, en betreed die plek zonder schroom. Het was onzerzijds een koddigheidje. Men krijgt hier wezenlijk waar voor zijn geld [zie de Annonces achterin]. Wat prachtige magazijnen van de Heren en Dames Frenay-Jerphanion, Maison Drouot, Ancienne Maison Goupil & Comp., Maison de Bonneterie, Maison Jamin, Maison Mouton, Maison Maisonpierre-Gallet, Maison Fonderie, Maison Van der Pijl!

Tegenover de reeks aanzienlijke woonhuizen, zo geestig als Rijkeluishofje betiteld, vinden we nog Le Grand Bazar Cultivateur, anders gezegd Boer, met zijn voorgevel in petit graniet, die we echter om bovengenoemde redenen nog sneller voorbijgaan, te meer daar onze dames tekenen van vertraging vertonen.

En dan staan we opeens voor het illustere Onafhankelijkheidsmonument op het Plein 1813 dat geen Hagenaar zal passeren zonder over de weidse ruimte het ‘Oranje Boven, weg met de socialen’ te doen schallen.

Maar onze dames raken vermoeid en dus besluiten we de dag met een dronk in een der talrijke koffiehuizen, alle bezocht door het beschaafdste publiek, en die tot sieraad strekken van de lieve stad. We bezoeken dus Café Central, de Grote Bordelaise in de Passage en de Kleine in de Lange Poten, de Blauwe Gang aan dezelfde Avenue waar het schui-

[p. 780]

mende bier ons onder de goedkeurende blikken van de vaderlijke Duitse eigenaar opperbest smaakt, de Franciskaner in de Spui- en Café Linke in de Venestraat, het vermaarde Gouden Hoofd op de Dagelijkse Groenmarkt, en de daaraan grenzende Gouden Kroon, waar de malse taal der brave huurkoetsiers ons reeds van verre tegemoetkomt en, nader getreden, de wegbedekking er overvloedig van getuigt dat de lippen van dit gilde hartstochtelijk verkleefd zijn aan het geurige tabaksblad.

Nu begint evenwel het valies ons ietwat zwaar te wegen. Begerig naar het zachte bed zoeken we ons tijdelijk onderkomen op in Le Maréchal de Turenne, de Vieux Doelen, Hotel des Indes, De Toelast of De Zeven Kerken van Rome, overtuigd dat morgenochtend zomer en zonneschijn, bladerengeritsel en vogelengekweel, neuriënde dienstmeisjes en zich zingend naar hun werk reppende ambachtslieden ons onverwijld uit de veren zullen doen verrijzen. Want de stad roept dermate krachtig dat we nauwelijks de tijd nemen voor ons toilet of ons ontbijt. De laatste hand aan onze kleding kan ook wel buiten worden gelegd, en daar vangen we reeds aan met onze negende wandeltocht.