Maatstaf. Jaargang 9

[p. 639]

C.O. Jellema
Voor dag en dauw

met eerbiedige dank aan von Hofmannsthal

Wat dood is leeft en wat nog levend is
zal sterven in dit uur. Er is een steen
die zichzelf opheft en gaat zweven;
zoals er sterren zijn die zweven en dan vallen,
zo zweeft de steen gelijk het brandend oog
van een gestorvene; waarop het valt
verschroeit, maar zonder vlammen,
geruisloos in de nacht. Men zal nooit weten
wat of het was, alleen dat het er was
en nu niet meer, weet men, zoals men soms
mist wat men nimmer heeft bezeten,
een hunkering die aan zichzelf verteert, een angst
voor angst, een blindheid die men niet
kan openscheuren, en men sterft aan iets
wat leven wilde maar geen adem halen kon.
En zie, er is een hand die plotseling
ontbladert en een schilfer maan schijnt door
de naakte twijgen die als beendren ritselen.
Onraad, alarm van hoeven die de grond
dreunende openbreken in hun vlucht,
de duist're kreet van wat te zwak is om
nog mee te kunnen en achtergelaten wordt.
De aarde opende haar mond en dronk
het bloed der schuldelozen, maar de hemel
bleef dicht. Dan zingt de eerste vogel,
zo luid, zo dringend en bezwerend,
dat nu het licht wel komen moet, maar ook
zo schaamteloos, dat er geen mens is die

[p. 640]

 

op straat zo in z'n eentje durft te zingen.

 

Het licht blijft weg. Alleen een vreemde stilte.

 

En ook de vogel zwijgt. Men zal nooit weten

 

of het een treurwilg was waarin hij zong;

 

en het is goed het niet te weten, het is goed

 

dat alles wat levend en dood was in dit uur

 

begraven wordt. Men ziet hen niet, die stil

 

hun opdracht uitvoeren, men hoort de spade niet,

 

hun stemmen niet, zo zij al spreken kunnen.

 

Men weet niet wie zij zijn, of zij gestorven

 

of niet geboren zijn nog. Enkel dat

 

er handelingen met een donkere haast

 

plaats vinden, weet men, maar niet waar

 

en hoe. Er zijn gedachten die plotseling

 

vorm krijgen, onoverzienbaar als een heuvelrug

 

waarachter één enkele kaarsvlam wordt ontstoken.

 

Door welke engel? Door welk Godsgericht?

 

Of is dit het begin van een nieuw leven?

 

Nu is er hijgen van een worsteling,

 

iets wat wil opstaan en zich wil bewegen

 

en dat met het gezicht wordt neergedrukt

 

in 't klamme zand. En dan een dof geluid

 

waarmee voorgoed een eind gemaakt wordt aan

 

een hoop, een waan, een diep verlangen.

 

Of was het de ontploffing van het licht?

 

Want eensklaps overal, onder de aarde

 

en in de bomen bijna tot de hemel,

 

zingen nu vogels en nu komt de zon.

 

Nog net op tijd verdwijnt met laatste

 

nachtschaduwen de uil, een prooi

 

ternauwernood nog aan de dag

 

onttrokken, stervend, weerloos als het leven

 

dat nog ontwakend is. Een haas

 

rent kreupel over het veld, verrast

 

omdat hij aan de dood ontkwam,

[p. 641]

 

de donkere, onhoorbare; maar schuw

 

voor wat het licht aan handen heeft

 

die naar hem reiken. En zo wordt

 

het dag, met tranen van vergeving op

 

het gras, een koele windstoot als

 

een laatste adem of de eerste diepe zucht.