Maatstaf. Jaargang 9

[p. 516]

Ellen Warmond
[Gedichten]

Ongeschminkt

Groots en meeslepend wil ik leven ...
h. marsman

Alleen morgen en later leven
we met de zwierige gebaren
van acteurs voor een volle zaal

alleen morgen en later hebben
deuren waardoor men zeker
en grandioos opkomt: zijn tekst zegt
minzaam het hoofd buigt naar
de branding van het applaus

maar vandaag is een ongeschminkt
een kil theater
om negen uur in de morgen
alleen werksters liggen eerbiedig
geknield [voor het stof in het gangpad]

morgen en later maakt onze
naam snel naam in een glansrol
maar intussen sterven we langzaam
en onaanzienlijk.

[p. 517]

Godenschemering [voor kinderen]

Wagner wordt mager

Goden zelfs de ongenoemden
als Dwars-door-het-vuur-der-gedoemden
en Vraag-maar-heb-je-nog-wensen
zijn zo machteloos als de mensen

schaamte heerst over en weer
mensen durven niet meer
opzien en goden niet neer
te buigen uit vrees te vallen
door lichtjaren en lichtgetallen
in een afgrond van hoongelach

de bangste god van allen
is de god Ik-met-de-vlag.

[p. 518]

Zo elke mens

Zo elke mens als deze mens, als ik,
die liefde tekent op een eeuwigdurende kalender
en daarop telt de dagen dat hij mens was
dat hij bestond als een bewoonde huid
waarop de adem stralende verhalen schreef voor later.

Dagen, dat alle mensen - ook de slechtste -
ogen hadden, zeggen konden: zie mij,
zie mij, dit ben ik: kiem en kruid, een jong
voorjaar in een oud land van belofte
en dat zij konden ruisen als een boomkruin.

Dagen, dat alle mensen luisterden naar wat
binnen hun diepste vliezen toch hun opdracht was:
geboren worden, vuur maken, het wiel uitvinden,
goden verzinnen en de taal ontdekken
waarin de woorden mens en liefde synoniem zijn.

[p. 519]

Binnenste-buiten

Men wordt wat ouder en leert:
men verschrompelt niet, men dampt in,
steeds kleiner raakvlak met
het buiten-ik

soms een duidelijk doelwit:
vrouw, huid, glanzende schrik,
soms zoiets vaags als dit:
steeds minder licht
alleen de nacht
met open ogen

het binnen-ik gering geacht
of omgebogen
maar de stem zo bitter en prachtig
en het lichaam van zulk helder glas
als de smaak van het woord ‘later’
toen men zeven was.

[p. 520]

Leven, soms

Leven is soms een wat smerige
ziekte, een beetje lachwekkend
voor derden, voor buitenstaanders
nooit tragisch genoeg, nooit ruimte
genoeg voor de zeer imposante
armzwaai van zie mijn ellende
zie mijn ellende, hier kom ik,
hier kom ik hinkende aan

verdriet kan een bloedige wond zijn
in spiegels; de huid die de wereld
ziet, is een beetje vervuild

daarom: het is allemaal
om te lachen, zullen we zeggen
als we zijn uitgehuild.

[p. 521]

Zuinig

Zuinig met woorden in bed
zuiniger met
woorden dan met huid
terwijl we toch meer geluid
dan huid bezitten

zelfs zuinig met woorden op straat
als ik zeg: kijk eens daar gaat...
dan is het al weer te laat
en al voorbij

alleen soms een snel woord: jij
ach oh en luister nu, of:
liefste, omdat ik wil doen alsof
liefde meer wordt naarmate
we minder praten.

[p. 522]

Toekomst

Worden we later, zonder duidelijk letsel,
tot sierlijk breekbaar beenderstaketsel
zinvol vereenvoudigde dieren?

misschien vinden we dan - skelet naast skelet -
een nieuw onderaards nog onbeslapen bed
en ontdekken de tederste spelen
zoals het zachtknarsende strelen
langs een wervelkolom met een polsgewricht

en wordt een knieschijf een nieuw gezicht
dat vertederd zal snuffelen aan andere scharnieren

[p. 523]

Ballade van de afgesleten stem

Omdat men nooit kan zeggen wat
men zeggen wil
- vinger van wanhoop op de lippen
een hand ellende die de keel dichtknijpt -

wat zeggen tranen nog als ze de leugen
vochtig maken en de waarheid weken?
wat zegt een stem die niet meer spreken
kan over dingen die men steeds verzwijgt?

voor wie dit niet acteren kan betekent dat
te kunnen sterven en toch verderleven
maar wie dit hardop zegt zal maken dat
zijn toon en tongval weer naar leugens smaken

misschien is het omdat een mens moet leren
te leven zonder zekerheden
te leven zonder medespelers
te leven met de narren die men Ik noemt
te leven met de dodemanskruk van de waarheid
[wanneer het hart sterft derailleert men niet
maar loopt geolied verder op de rails gewoonte
waarin de nieuwe leugen dan de wissels omzet
- de passagiers blind bijgeloof
weten van niets - ]

men slikt zijn tranen in als bij een slecht toneelstuk
wat ook het Ik op het toneel der anderen
voor rollen speelt; het is maar spel
in de coulissen staat het ongeschminkte dier
- een prehistorische souffleur - in dierlijk
verdriet en jankt tegen de maan
omdat ook op de maan de waarheid onvertaalbaar is
omdat ook op de maan het dier alleen blijft
in de benarde kooi van onvermogen.