Maatstaf. Jaargang 7

[p. 393]

Jaap Harten
[Gedichten]

In de schaduw van hout^*

Wij waren niet nieuwsgierig
naar woorden en ook niet
naar cijfers, grijs als het haar
van de meester. Wij zaten
in de vergeelde foto
van een klas, een
ontbloeiend mechaniek
van jeugd.

De meesten onder ons
hadden houten ouders;
in de zomer vol meloenen en bessen
lieten zij hun schaduw na,
vol wantrouwen
als een vogelverschrikker die
toch altijd weer
verkeerd begrepen wordt.

En de dichte bossen
waar wij met een fluit op zak
in verdwenen; de hooiberg waar
wij koppig stoeiden met snelle, groene
spieren; en later
de nachten op hol
in het zadel van liefde: wisten
de houten beelden er iets van?

* Dit en de hierachter volgende gedichten maken deel uit van de in het najaar bij A.A.M. Stols te verschijnen bundel ‘Beweging van het jaar’.

[p. 394]

 

Nee. Of deden alsof.

 

Zij gingen met de kippen

 

op stok onder een paraplu

 

van zelfgenoegzaamheid.

 

Zij sliepen als runen.

 

De nacht, als honderd zwarte

 

katten, danste stug bijgeloof

 

op het koord van hun slaap.

Taboe in de taal

Bomen in de storm,
het beste paard op stal,
linnen dat duurzaam
de jaren doorstond, zo spraken
de boeren over liefde.

Niet dat dit woord
er ooit aan te pas kwam.
Het schors van hun keel
was te hard om het uit te spreken.
Maar zij doorploegden land,
overdag en in gloeiend donker.

Wij, in onze jonge
provincie van melk en gras,
wisten niet en wisten wel beter.
Wij bouwden speelgoed voor
de eerste aanval, vielen
door de mand als een
verliefde kater en bliezen
de aftocht met een mooi blauw oog.

[p. 395]

 

Maar niet voor lang. De zomer was

 

een schip met veel vlagvertoon

 

dat plotseling kon kapseizen.

 

Later kwamen dan drenkelingen

 

boven uit het hooi of

 

uit de wildernis, waar

 

een klein duiveltje

 

floot van plezier.

 

 

 

De boerinnen bij de melktobben

 

met ogen scherp als wespen,

 

zeiden niets maar wisten

 

alles van ons af.

De kwikzilveren tijd

Toen ik jong was,
een welp op het veld,
een grenadier op het goede spoor,
zocht ik van ieder seizoen
het sleutelwoord,
mocht ik de samenkomst van
goden bijwonen op het open land.

Leefde ik
met mijn zakken vol kleurkrijt,
stond ik oog in oog met iedere
vertakking van het bloesemjaar,
vond ik nesten
gevuld met een nieuw alfabet, zag ik
de zon, mat, een strohoed in de wolken.

[p. 396]

 

Toen de tijd verschoof

 

werden de bossen koper,

 

moest ik waken, houtvuur aanleggen,

 

leerde ik lezen dat Hölderlin woonde

 

in een holle toren,

 

heer van padden en de zilverspar,

 

maar bijna niemand kende hem.

 

 

 

Later, in het waterland,

 

sprak ik een andere taal dan mijn vrienden,

 

had ik een werkplaats een bloeiende koets,

 

en zienderogen

 

uiteengewaaid

 

waren de goden, sterk was de luchtstroom,

 

maar na lang werk werd gesteente soms

 

vloeibaar, opende plots een zeeanemoon.

Soldaten als een leuke stunt

Toen ik nog een fluit in de bergen
was, zilver en duisternis
bij steenresten achterlatend
en vaak sprekend met het dier Koekoek
of de krolse kooiwachter
groen en geel van nijd -

leefde ik bij brood alleen
of nog minder,
overdag plantte ik een jonge
totempaal voor vrijheid,
was ik grenspost in niemandsland,
kroop ik met het graan uit de aarde.

[p. 397]

 

Natuurlijk kende ik

 

mijn erfvijand, drong ik binnen

 

in zijn kamp met populaire

 

wapenrustingen, helmen van regen

 

voor de zomerdag en

 

soldaten groen tot over hun oren.

 

 

 

Zij leerden een zwart liedje

 

tiktak, met de haan van een geweer,

 

tik: leven, tak: dood,

 

voor muzieknoten namen zij kogels

 

die het zeker ver zouden brengen en nu al

 

het land deden trillen als een duivenhart.