Maatstaf. Jaargang 4

[p. 363]

A. Roland Holst
Na de uitreiking van de P.C.-Hooftprijs 1955/Staatsprijs voor Letterkunde

Ik ervaar het als een bijzondere eer, dat de Staatsprijs voor Letterkunde, de P.C. Hooftprijs, mij hier, in het Muiderslot, wordt uitgereikt:^* een bijzondere èn een zeer onverwachte eer. Want ik meende, dat deze prijs slechts kon worden gegeven voor een vrij recent verschenen bundel gedichten, en al deed ik dan, sinds de bevrijding, zoo nu en dan wel enkele gedichten in tijdschriften verschijnen, tot het uitgeven van een bundel kon, en kan, ik nog niet besluiten. Dat de jury^** in het verschijnen van een enkel gedicht in het tijdschrift Maatstaf aanleiding wilde vinden, mij voor de toekenning van dezen prijs aan te bevelen, was mij een wel zeer onverwachte en verheugende verrassing. Ik ben daar de heeren van de jury bijzonder erkentelijk voor, en den Minister niet minder, omdat hij zijn besluit door deze aanbeveling wilde doen bepalen.

Wat mij echter vooral verheugt, is het feit, dat een zoo geringe aanleiding als dit ééne gedicht kon volstaan om mij den Staatsprijs eigenlijk te geven voor wat dan mijn ‘oeuvre’ heet... eigenlijk dus buiten dat oeuvre om. Al wordt dit oeuvre daardoor iets als een maaltijd, die eindigt met een ‘hors d'oeuvre’, ik verzeker U, dat dit dessert mij bijzonder goed smaakt.

Bij wijze van overgang naar wat ik hier in het bijzonder zou willen zeggen, nog even iets over dezen prijs, als prijs: verleden week had ik, in een café in den Haag, een afgesproken ontmoeting met den heer Michaël, die mij, wat deze plechtigheid betreft, eenigszins wegwijs zou maken.

* Op 16 mei 1956 - Red.

** De jury werd gevormd door: J.C. Bloem, Gerard Knuvelder, Paul Rodenko, Garmt Stuiveling, Sonja Witstein en H.J. Michaël [secretaris] - Red.

[p. 364]

Het is mij, bij mijn uiterst zeldzame ontmoetingen met Aartsengelen, nooit mogelijk geweest, tegen wat ook bezwaar te maken. Toen deze mij dan ook vroeg, of ik er bezwaar tegen had, in de aankondiging als ‘winnaar’ van den prijs vermeld te worden, mompelde ik, verlegen en terloops: ’o, nee, heelemaal niet’.

Mag ik, achteraf, daarop terugkomen? berouwvol, maar heeft berouw zich spreekwoordelijk niet het recht veroverd, te laat te komen? ‘Winnaar’ impliceert ‘overwonnenen’, en als er iets is, dat ik oprecht meen, dan is het wel, dat de kunst - in dit geval de dichtkunst, geen wedstrijd, geen krachtmeting, is tusschen de dichters, maar, integendeel, een levenwekkende stroom, waaraan zij allen deelhebben en waaraan zij allen medewerken. Niets impliceert dit minder dan een krachtmeting, en niets méér dan juist een tezamen doorgeven van kracht, van zielskracht inderdaad. Geen mensch kan iets doorgeven, of eerst moet het hem gegeven zijn. Ik geloof, dat in elk waarachtig dichter het vermogen tot doorgeven levenslang doorgloeid blijft van dankbaarheid aan enkele voorgangers, door wie hem, toen hij nog maar pas begon, de bezieling bewust werd, die het hem later mogelijk zou maken, een doorgever te zijn.

Nog steeds, tenminste, vergaat het mij zoo. Van die levenslange dankbaarheid zou ik hier willen getuigen, en ik wil haar, als 't ware in levenden lijve, waarneembaar maken in de gestalte van dien éénen dichter in onze taal, die mijn eerste jeugd-als-dichter onder stroom zette, en wiens taal ik, zelfs nu nog, niet lezen kan zonder dat verrukt gevoel van weer jong te zijn: Herman Gorter.

Het volgende jaar zal het dertig jaren geleden zijn, dat hij stierf. Aan het verzoek, U hier iets te doen hooren uit mijn werk, zou ik willen voldoen, door U, na voorlezing van het gedicht dat de geringe aanleiding was tot dezen prijs, het In Memoriam te doen hooren, dat ik, kort na zijn dood, schreef in het kustdorp, waar wij beiden woonden.