Maatstaf. Jaargang 2

[p. 161]

Jacques den Haan
Edgar Lee Masters' Spoon River Anthology

Edgar Lee Masters werd 1869 in Kansas geboren, maar hij groeide op in Illinois, het gebied van ‘Spoon River’. Hij was een bekend procureur in Chicago, een jurist, die verschillende dichtbundels gepubliceerd heeft, enkele levensbeschrijvingen, waaronder een over Lincoln en een geschiedenis van Chicago. Een felle kerel, een vechter, een verbitterd en gedesillusioneerd mens, die met iedereen overhoop lag en die bij voorkeur in de kruitdamp leefde. Van al deze luide activiteit en agressiviteit is niets anders overgebleven dan een dichtbundel over een kerkhof. Hij overleed nog maar enkele jaren geleden, in 1950, maar het merendeel van zijn werk is reeds nagenoeg vergeten.

Spoon River Anthology verscheen in 1915 als boek, nadat verschillende verzen eruit in een tijdschrift nauwelijks waren opgemerkt. De publicatie in boekvorm verwekte een buitengewone opschudding. Het is op de gebruikelijke wijze verheerlijkt vanwege het nieuwe geluid en om zijn directheid en openhartigheid, en aangevallen en verguisd om zijn ‘schandelijk realisme’, dat de dingen bij de naam dorst noemen. Nu ook dat strijdrumoer al lang verstomd is, hebben we een dichtbundel overgehouden van ruim tweehonderd verzen, vrije verzen, in een trant, die aan Whitman doet denken en in een ‘mais où sont les neiges d'antan’ sfeer.

Spoon River Anthology geeft in die merendeels korte gedichten een verzameling scherpe portretten van mensen uit een stadje, of een groot dorp zo men wil, dat de verzonnen naam ‘Spoon River’ draagt. Al dat rumoer erover is ons thans niet meer recht duidelijk, want er staat geen onvertogen woord in, maar in de tijd waarin het verscheen ging het voor 't eerst in tegen de illusie van vredigheid en deugdzaamheid van het leven op het platteland; het is inderdaad anti-bombast. Masters deed in de dichtkunst, wat Sinclair Lewis op een ironische wijze in proza deed met zijn Main Street en wat men in Amerika ‘debunking’ noemt, dat

Tussen de zerken - liefde en strijd verleden...

[p. 162]

wil zeggen: van schijnvertoon ontdoen. De verzen hebben de vorm van grafschriften en ze zingen nu eens niet op de traditionele wijze het loflied; vele doden spreken er hun eerste, alle hun laatste waarheid over zichzelf. Voor huichelarij en bombast is hier typisch geen plaats meer; uiteraard vertellen deze verzen dan ook van het naakte leven achter de zedige horren; van afgunst, machtswellust, verborgen en onthuld misdrijf, van drankzucht en erotiek, van het onechte kind en de vergeefse liefde, van het vretend gif van de laster en een enkele keer ook van een ontroerende levensdurf en levensaanvaarding.

Wat ons in deze verzen nog altijd boeit is de directheid, de beknoptheid, de eenvoud van deze drama's. Zoals het drama van Knowlt Hoheimer, die ‘pro patria’ stierf en zich nòg ligt af te vragen wat die woorden eigenlijk betekenen; of de tragedie van het dienstmeisje Elsa Wertman, die toch aan haar leven inhoud gaf en de belachelijke ‘familie’ trots van de politieke blaasbalg Hamilton Greene. Er zijn schrijvers, die van één zo'n drama trilogieën bouwen. Masters doet het gewoonlijk in een twintig regels af en zo zijn er in een tweehonderd verzen een tweehonderd mensenlevens. De toon is niet altijd verbitterd of tragisch. Het grafschrift bijvoorbeeld van een Lucinda Matlock, die 96 werd en het leven liefhad is aangrijpend om de levensbevestiging. Het komt niet voor bij de vertalingen, die Martinus Nijhoff van slechts twaalf van deze verzen maakte; ik veronderstel, dat we hier zijn eerste keus hebben en dat hij er nog wel meer vertaald zou hebben.

In Spoon River Anthology vindt men het gehele, intieme leven van een stadje op hoogst originele wijze onthuld. Men was indertijd ook heel boos, dat de schrijver suggereerde, dat er zulke stadjes in Amerika zouden bestaan, terwijl de waarde van het boek juist is, dat er zulke stadjes bestaan in Illinois en Zeeland, in Australië en in Siberië. Verschillende verzen in de oorspronkelijke bundel hebben een onderling verband, zoals Elsa Wertman met Hamilton Greene verbonden is.

Slachtoffer en dader, de grote en de kleine lichtekooi, schooljongen en zelfmoordenares, de dronkaard en de do-

[p. 163]

minee, de soldaat en de moeder met het zo vroeg gestorven kind, de vioolspeler en de dichter, Edgar Lee Masters en Martinus Nijhoff.... all, all are sleeping on the hill.

Het recht van voordracht van de hier achter volgende vertalingen uit Spoon River Anthology is uitsluitend voorbehouden aan Georgette Hagedoorn.