Maatstaf. Jaargang 1

[p. 673]

Martinus Nijhoff
[Gedichten]

Martinus

Dikwijls, Martinus, heilige naamgenoot,
Als ik uw snijdend beeld zie, denk ik schamper:
Ook gij waart klein, want aan uw naaste in nood
Gaaft gij een helft, geen ganschen mantel.

Gij steegt niet af als goed Samaritaan,
Gij bleeft te paard boven den man verheven.
Toen gij uw zwaard greept, hebt gij willen slaan
Naar 't creatuur dat zat te beven.

Maar toen, uit deernis, uit geërgerdheid,
Want zoo ontwaakt ons hart, hebt ge ingehouden;
Toen, met een drift die eerst zichzelf bestrijdt,
Uw kleed gedeeld; toen half behouden.

Zoo denk ik, staande voor een afgrond: Nooit,
Nooit durf ik dieper dan mijn hoofd buigt blikken;
Ginds wordt elke aanvang onverdeeld voltooid,
Hier blijven half alle oogenblikken.

[p. 674]

De kreupele

Ik schoof het kind van mijn schouder,
Ik deed het geschrijf aan kant,
Het huis werd kouder en kouder,
Het woord werd een winterland.

Want niemand wil zoo lang wachten
En geleefd hebben voor zijn kind,
En schrijven voor de gedachte
Die na het schrijven begint.

Buiten het venstertje voeren
Schepen op de rivier.
Een grimmige wildheid doorvoer me:
Ik moet weg, ik moet weg van hier.

De werkman werpt zijn gereedschap
Dat het rinkelt op zijn rug.
Ik verliet mijn straat met blijdschap,
Met blijdschap betrad ik de brug.

Daar lag, langs beide zijden,
Stroom-op en stroom-af, de stad
Haar breed beeld uit te breiden
Dat de twee einders omvat.

Dat ik in de dunne wolken
Nog goden zag gaan, en in 't blauw
Der onder mij spoelende kolken
De stem nog hoorde eener vrouw,

[p. 675]

 

Dat waren slechts laatste visioenen

 

Van een verminkt bestaan,

 

Een droomspel, een rand van festoenen,

 

Een lijst om een landschap gedaan.

 

 

 

Zoo warm doorschoot mij de weelde,

 

De stad zooals die daar lag,

 

De zon die in 't water speelde,

 

Het bedrijf dat ik overal zag,

 

 

 

Dat schreiend ik zonk in mijn knieën

 

Om het kind, om het boek, om het huis,

 

Om het leven daarginds met ons drieën

 

Verstrooid als een handvol gruis.

 

 

 

En ik wist, vertwijfeld gebogen,

 

De stad bereikte ik nooit,

 

Eer de traan van het kind zou drogen,

 

Eer het nieuwe boek was voltooid.

[p. 676]

De vijand

Mijn vijand ziet mij aan:
En zegt, waar is uw Heere?
Maar hoe kan hij verstaan
Zoolang hij naar mij kijkt,
Dat heel de wereld reeds
Het veld is uwer rozen,
En ik een wortel ben
Waar winter niet uit wijkt.

Mijn vijand keert zich af:
Terstond zie ik zijn handen,
Zijn schouders en zijn hoofd
Met ranken overstrooid -
Hij die u niet herkent
Gaat lachend door uw lente,
Hij die uw zomer ziet
Blijft wachten, onontdooid.

De hiervoor afgedrukte verzen werden aangetroffen onder de manuscripten van de dichter, die in het bezit zijn van Mevrouw Georgette Nyhoff-Hagedoorn. Ze zijn niet gedateerd, maar moeten, naar het handschrift en het papier te oordelen, ongeveer in het midden der dertiger jaren zijn ontttaan. De gedichten Martinus en De Kreupele hebben verschillende doorhalingen en verbeteringen. In het laatstgenoemde gedicht moest uit enkele varianten een keuze voorden gemaakt. - Gerrit Kamphuis.