Lux. Jaargang 4

[p. 26]

Pater W. de Barbanson O.P.
Curaçaos Museum.

De kou en de winter leggen het kiemende leven stil.

Lang kan het duren voordat planten en sprieten, die wij armzalig noemden onder de sneeuw, weer hun groeiende kracht tonen.

Dat is een stille sluimering die wij nauwelijks kennen in de tropen.

Hier staat de zon fel op de aarde, wat er in zit spruit eruit met groeihonger, het leeft zich uit in grootheid, in overvloed, in uitbundigheid van kleuren.

Maar 't zal ook voor zijn uitbundigheid betalen. Er is geen stil leven dat langzaam opbloeit, maar dan ook goed met bescheiden taaiheid zijn leven weet te behouden. In de tropen flapt het leven op in fel rood of hard geel, kleuren die dicht liggen bij het bruin der corruptie.

De gehele natuur in al zijn geledingen toont dat beeld.

Vroeg ontwikkeld, gauw mooi maar ook spoedig geknakt en spoedig onderworpen aan de senilieit.

Zo gaat 't in de plantenwereld zo zien rasdieren hun sterke karaktertrekken verbleken in enkele geslachten. Zo zien we in de tropen het mensenwerk ook vergaan. Maar de mens verdedigde zich vroeger met een parasol, nu met een ijskast, maar het helpt hem niet al te veel. Zij kunnen hun leven toch niet stollen in vrieskou, het leven gaat verder en eist dat wij ons aan de omstandigheden aanpassen en dat wij daar het merk van dragen.

Lange tijd mocht het individuele leven de felheid gekend hebben van de tropen, het openbaar leven was zonder al te veel schokken.

Waarom zou oud-Curaçao geen oploopjes en dronkemansscènes gekend hebben? Ook Curaçao kende zijn sensatie, dat het fortkanon de bode was van een Hollands zeil in zicht. Ook Curaçao had zijn zorgen voor handel die meedeint op de werelde-economie, maar alles lag verder van elkaar, de ene sensatie had tijd om uit te werken voor de volgende beleefd werd. Er waren zelfs tijden van evenwicht, tijden dat men kon denken aan grote en deftige huizen, tijden dat er gemeten kon worden met het verblijf buiten en het verblijf in de handelszaken.

Maar dat oude Curaçao - het oude rijke Curaçao, het oude arme Curaçao, het oude rustige Curaçao, het oude werkzame Curaçao is weggegleden.

De geest is aan het veranderen.

We gaan Curaçao vol plakken met wat we horen dat elders mooi goed en nuttig is. Wij zijn in staat met glas en staal te gaan bouwen te midden van een nog karakteristiek brok en we zijn in staat glas en staal te gaan prijzen en minachtend neer te zien op oude stijl, niet omdat wij het lelijk of mooi vonden, maar puur omdat het oud is.

Wij kopen ons huis vol, want de Amerikaanse catalogus zegt niet alleen de goedkope prijs maar weet ook te vertellen dat van Alaska tot Florida elk huis er vol van staat. Onze kleding vinden we in de modeboeken van Parijs en we vergeten dat we daarom niet meer van ‘onze’ kleding mo-

[p. 27]

gen spreken. Het ‘onze’ gaat veel te veel verloren, wij weten nu veel te goed hoe het er van buiten en van binnen in andere wereldstreken uitziet en te dikwijls is er te weinig energie om het goede en aangename van elders hier toe te passen; we nemen het klakkeloos over en plakken Curaçao vol met wat niet in landschap en stad past. Wij smeren rouge op zwarte lippen en gaan het gewoon vinden, omdat we vergeten, dat rouge de accentuatie is van rode lippen.

Er zal wel enige tijd overheen moeten gaan voor het alles weer een natuurlijke Curaçaose kleur heeft.

Wij moeten hebben een open oog voor de noodzakelijke veranderingen, die de stroom van het leven meebrengt, maar als we oog en oor hebben voor het nieuwe mooie, waarom dan niet voor het oude mooi. Het is trouwens een pose, die op geen waarheid rust, dat we alleen maar modern mooi zouden kunnen vinden. Wie werkelijk mooiheid ziet, geniet van oud en nieuw en stelt veel van beide ter zijde.

Curaçao heeft nog velen die dat inzien want nauwelijks is er een ernstige poging gedaan om een museum te stichten of velen schrikken op en zeggen: ja.

We hebben nog veel, maar als we doorgaan zonder museum, dan staan we op het punt, dat dat vele verloren zal raken. We zijn er van overtuigd dat er dan een tijd zal komen, die ons met recht het verwijt kan maken, dat we meer liefde voor de wereldbarbaar hadden, dan voor iets teer eigens.

Een eiland heeft het voordeel van een afgesloten geheel te zijn - de grenzen vervloeien niet - je moet 't hebben of het is er niet. Een eiland dwingt ook gauwer tot eigen stijl; wat er is, is op elkaar aangewezen en beinvloed elkaar ook meer, dan wanneer grenzen verbeeldingslijnen zijn met eindeloze andere landen daarachter. Buren zijn er niet, eilandbewoners moeten dus meer volledig hun eigen leven opbouwen.

Het zal beperkter zijn, in kleiner verband, enger van leven, maar het is een klein volledig wereldje op zich.

Die kleinheid is zijn na-en voordeel. De kleinheid maakt het in elk geval beperkter en overzichtelijker, wij weten wat er wel en niet was en dat is een voordeel voor de verzamelaars van een museum.

Historisch zijn we ook nog niet oud. Enige eeuwen terug en wij zijn al bij de Indianen, waarvan wij de sporen op al onze eilanden vinden, maar waar we toch nog weinig van weten. En dan staan wij al ineens in de tijd van de West Indische Compagnie, de tijd die zelfs al veel geschreven documenten heeft achtergelaten. Toen werd op St. Eustatius groots gebouwd, toen had Bonaire naam voor verfhout en zout. Maar alle tijden hebben niet dezelfde belangen - Curaçao kreeg zijn Willemstad rondom de haven, zijn oude forten, zijn oude huizen, maar telkens worden weer oude dingen weggevaagd voor nieuwe behoeften. Aan dat wegvagen is dikwijls te weinig aandacht besteed. Veel is nog te redden voor de toekomst. Een samenleving is niet mooi als we alleen het bestaande zien en niet weten hoe het gegroeid is. De groei kan schielijk gaan, zoals het ook werkelijk op Curaçao en Aruba gebeurd is, maar er blijven trekken herkenbaar van het oude. Laat een museum dat conserveren. We bedoelen niet een pakhuis van oude voorwerpen, een modern Curaçaos museum heeft een roeping die levend is. Het moet een actiepunt zijn, die zijn invloed heeft over al onze eilanden. Al was het maar een gesloten huis waar niets anders van uit gaat dan de drang onder de mensen, dat oude mooie dingen, door natuur en mens

[p. 28]

ons gegeven, niet worden vernietigd. Heemschut, die niet afhangt van rijkdom, maar die wel behoefte heeft aan veel liefde, die arm en rijk weten te geven aan dingen, die de moeite waard zijn om niet te laten bederven.

Ons museum zal geen gesloten huis zijn - de poorten zullen wijd open staan. Tuin, hof en aquarium wil U al iets laten zien van de natuur. Het museum zelf al wil u tonen wat en hoe een oud goed stads huis was. Heeft de stichting geluk dan zal er ook buiten ergens een landhuis bijbehoren, om U te tonen, hoe het leven daar ingericht was in historische tijden. Al mocht het landhuis ook niet te verwezelijken zijn, toch hoopt het museum zoveel invloed te krijgen, dat oude landhuizen in onze velden niet meer verwaarloosd staan, maar dat ze goed en kundig gebruikt worden, zodat zij in staat zullen blijven. Zoveel invloed bij overheid en bevolking hopen de museum mensen te krijgen, dat we hier monumentenzorg zullen krijgen en natuurreservaten, zodat het niet meer zal voorkomen dat flamingo's verjaagd worden van de zo zeldzaam bekende broedplaatsen.

Er is nog zoveel dat nooit gedaan is.

Er is zoveel door zorgeloosheid verloren gegaan.

Moge Curaçao zijn museum krijgen dat levend is en past in onze samenleving.

‘Het positieve recht - en hierin vergisten zich de Atheners, die DEDEN WAT ZIJ WILDEN - is alleen onaantastbaar, als het in overeenstemming is met de absolute orde, die door den Schepper is gewild en door de in de Evangelieën vervatte Openbaring in een nieuw licht is gesteld.
Het positieve recht kan slechts van kracht zijn - en hierin dwaalden de nazis - voor zoover het de grondslagen eerbiedigt, waarop de menselijke persoonlijkheid is gevestigd.
Al degenen die bekleed zijn met de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht, kunnen slechts met objectiviteit, onpartijdigheid en trouw, edelmoedigheid en onkreukbaarheid handelen, als zij een helder inzicht bezitten in het doel, dat door God voor elken vorm van menschelijke samenleving is voorgeschreven en als zij daarbij zich diep bewust zijn van hun verheven plicht van sociale werkzaamheid.’
Paus Pius XII in zijn Kersttoespraak op 24 December 1944.