Lutherse Bijbel (1648)

Het xv. Capittel.

Heeft drie deelen: I. Bewijst d’Apostel den Artijkel van d’op-standinge der dooden. II. Verklaert hy, met hoedanige lichamen de geloovige sullen op-staen. III. Stelt hy sommige stucken voor, dewelcke by dese leere zijn aen te mercken.

I.1

^❧ MAer ick vermane u, lieve Broeders, aen het Euangelium, dat ick u verkondigt hebbe, het welck ghy oock aen-genomen hebt, in ’t welck ghy oock staet:

❧ Epistel op den 11 Son-dagh nae der H. Drie-vuldigheyt.

2

Door het welck ghy oock saligh wordet, nae welcke wijse ick het u verkondigt hebbe, is ’t dat ghy ’t behouden hebt; ’t en ware dan, dat ghy te vergeefs gelooft haddet.

3

Want ☜ick hebbe u ten eersten gegeven, ⁺ ’t welck ick oock ontfangen hebbe, Dat Christus gestorven is voor onse sonden, nae de Schrift: ⁺

+ Gal. 1,12.

+ Jes. 53.8, 9.

4

Ende dat Hy begraven is, ende dat Hy weder op-gestaen is ten derden dage, ^{+ a} nae de Schrift☞.

+ Psal. 16,10.

a Nae de Schrift) Want voor ’t vernuft, buyten de Schrift, is alles dwaesachtigh om te hooren.

5

^* Ende dat Hy gesien geworden is van Kephas, daer-nae van de Twaelve.

* Luc. 24,34. Joh. 20,19.

6

⁺ Daer-nae is Hy gesien geworden van meer dan vijf hondert Broederen op een-mael; van dewelcke noch vele leven, maer sommige zijn ontslapen.

+ Matth. 28,16.

7

⁺⁺ Daer nae is Hy gesien geworden van Iacobo, daer-nae van alle d’Apostelen.

++ Marc. 16,14. Joh. 20,26.

8

Ten laetsten nae allen, is Hy oock van my, als een ontijdige geboorte, ⁺ gesien geworden.

+ Act. 9,3. cap. 22,17. cap. 26,13. 1 Cor. 9,1. 2 Cor. 12.1, 2.

9

^* Want ick ben de minste onder de Apostelen, als die niet weerdigh en ben, dat ick een Apostel heet, ⁺ daerom dat ick de Gemeynte Godts vervolgt hebbe.

* Eph. 3,8.

+ Act. 9,1. Gal. 1,13. 1 Tim. 1,13.

[fol. 87r]

10

Maer van Godts genade ben ick, ⁺ dat ick ben, ende sijne genade aen my en is niet te vergeefs geweest; maer ick hebbe veel meer gearbeydt, dan sy alle: doch niet ick, maer Godts genade, die in my is☙.

+ Rom. 1,15. cap. 15,15. Eph. 3.7, 8. 2 Cor. 11,23.

11

Het zy nu ick, ofte gene; alsoo prediken wy, ende alsoo hebt ghy gelooft.

12

Is ’t dat nu Christus gepredikt wort, dat Hy is van den dooden weder op-gestaen; hoe seggen dan sommige onder u, datter geene op-standinge der dooden en is?

13

Maer en isser geene op-standinge der dooden, so en is oock Christus niet op-gestaen.

14

Maer en is Christus niet op-gestaen, so is onse predikinge te vergeefs; so is oock uw’ geloove te vergeefs.

15

Wy souden oock valsche getuygen Godts bevonden worden, dat wy tegen Godt getuygt hadden, dat Hy Christum op-geweckt hadde; dien Hy niet op-geweckt en hadde, nademael de dooden niet op en staen.

16

Want is’t dat de dooden niet op en staen, so en is oock Christus niet op-gestaen:

17

Maer en is Christus niet op-gestaen, so is uw’ geloove ydel; so zijt ghy noch in uwe sonden:

18

So zijn oock de gene, die in Christo ontslapen zijn, verloren.

19

☜Hopen wy alleen in dit leven op Christum, so zijn wy de ellendigste onder alle Menschen☞.

20

Maer nu is Christus op-gestaen van den dooden, ende de eerstelingh geworden van de gene, die daer slapen. ⁺

+ Rom. 5,18.

21

☜Nademael door eenen Mensche de doot, ende door eenen Mensche de op-standinge der dooden komt:

22

Want gelijck als sy in Adam alle sterven, alsoo sullen sy in Christo alle levendigh gemaeckt worden☞.

23

Maer een yegelijck in sijne ordre: de eerstelingh Christus, daer-nae die Christo toe-behooren, wanner Hy komen sal.

24

Daer-nae het eynde, wanner Hy het Rijck Gode ende den Vader over-leveren sal; wanneer Hy te niete doen sal alle heerschappye, ende alle Overheyt ende gewelt. ⁺

+ Psal. 110,1. Act. 2,34. Ebr. 1,13. cap. 10,13.

25

Maer ☜Hy moet heerschen, tot dat Hy alle sijn vyanden onder sijne voeten legge.

26

De laetste vyant, die te niete gedaen wort, is de doot. ⁺

+ Psal. 8,7. Ebr. 2.7, 8.

27

Want Hy heeft hem alles onder sijne voeten gedaen. Wanneer Hy dan seyt, dat alles onder-gedaen zy; so is’t openbaer, dat die uyt-genomen is, die Hem alles onder-gedaen heeft.

28

Ende wanneer Hem alles onder-daen zijn sal, als-dan sal oock de Soon selfs onderdaen zijn den genen, die Hem alles onder-gedaen heeft; op dat Godt zy alles in allen☞.

29

Wat maken anders, die haer laten doopen ^b over de dooden, is’t dat de dooden geensins op en staen? wat laten sy haer doopen over de dooden?

b Over de dooden) Om de op-standinge te bevestigen, lieten haer de Christenen doopen over de dooden graven: ende duydden op deselve, dat effen deselve souden op-staen.

30

Ende wat staen wy alle uyre in perijckel?

31

^* By onsen roem, dien ick hebbe in Christo Iesu onsen Heere, ick sterve dagelijcx.

* Rom. 8,36. 2 Cor. 4.10, 11. cap. 11,23.

32

Hebbe ick nae menschelijcke meyninge te Ephesen met de wilde dieren gevochten? ⁺ Wat helpt’et my, is ’t dat de dooden niet op en staen? Laet ons eten ende drincken; want morgen zijn wy doot.

+ Jes. 22,13. Sap. 2.1, etc.

33

En laet u niet verleyden. ⁺ ☜Boose ^c redenen verderven goede zeden☞.

+ Poëta Menander.

c Redenen) dat is, quaet geselschap, daer dickwils gantsch ergerlijcke woorden voor-vallen tegen het geloove, ende verderven goede conscientien, Jes. 22,22.

34

Waket recht op, ende en sondigt niet; want sommige en weten niet van Godt! dat segge ick u ter schande.

II.35

MAer yemant mochte seggen: Hoe sullen de dooden op-staen? ende met hoedanigh lichaem sullen sy komen?

36

^* Ghy sot, dat ghy zaeyt en wort niet levendigh, ’t en zy dattet sterve.

* Joh. 12,24.

37

Ende dat ghy zaeyt, en is immers het lichaem niet, dat worden sal; maer een bloot koorn, namelijck, terwe, oft eenigh van de andere.

38

Maer Godt heeft hem een lichaem, gelijck Hy wil; ende eenen yegelijcken van den zade sijn eygen lichaem.

39

Alle vleesch en is niet eenderley vleesch; maer een ander vleesch is der Menschen, een ander des vees, een ander der visschen, een ander der vogelen.

40

Ende daer zijn hemelsche lichamen, ende aerdsche lichamen: maer een andere heerlijckheyt hebben de hemelsche, ende een andere de aerdsche.

41

Een andere klaerheyt heeft de Sonne, een andere klaerheyt heeft de Mane, een andere klaerheyt hebben de sterren: want d’ eene sterre gaet de andere te boven in de klaerheyt.

42

Alsoo oock de op-standinge der dooden. ☜Het wort gezaeyt verganckelijck, ende sal op-staen on-verganckelijck.

43

Het wort gezaeyt in on-eere, ende sal op-staen in heerlijckheyt. Het wort gezaeyt in swackheyt, ende sal op-staen in kracht.

44

Het wort gezaeyt een ^d natuerlijck lichaem, ende sal op-staen een geestelijck lichaem: heeft men een natuerlijck lichaem, so heeft men oock een geestelijck lichaem☞.

d Een natuerlijck lichaem is, datter eet, drinckt, slaept, verdouwt, af- ende toe-neemt, kinderen wint, etc. Een geestelijck, dat dier geen en behoeft, ende nochtans een waerachtigh lichaem van den geest levendigh is: gelijck men uyt Gen. 2 verstaen kan.

45

^* Alsser geschreven staet: ☜De eerste mensch Adam is gemaeckt in ’t natuerlijcke leven: ende de laetste Adam in ’t geestlijcke leven☞.

* Gen. 2,7.

46

Maer het geestelijcke lichaem en is niet het eerste; maer het natuerlijcke: daer nae het geestelijcke.

47

De eerste Mensch is van de aerde ende aerdsch; de ander Mensch is de Heere van den Hemel.

48

Hoedanigh de aerdsche is, soo-

[fol. 87v]

danigh zijn oock de aerdsche: ende hoe-danigh de Hemelsche is, soodanigh zijn oock de Hemelsche.

49

Ende ☜gelijck wy gedragen hebben het beelt des aerdschen; ⁺ alsoo sullen wy oock dragen het beelt des Hemelschen. ⁺

+ Gen. 5,3.

+ Phil. 3,12.

50

Daer af segge ick nu, lieve Broeders, Dat vleesch ende bloet het Rijck Godts niet en konnen be-erven: oock en sal het verganckelijcke niet be-erven het on-verganckelijcke☞.

III.51

SIet, ick segge u eene verborgentheyt: Wy en sullen niet alle ontslapen, maer wy sullen alle verandert worden,

52

[Ende dat] schielijck in eenen oogenblick, ⁺ ter tijt der laetste basuyne: want de basuyne sal haer geluyt geven, ende de dooden sullen op-staen on-verganckelijck, ende wy sullen verandert worden.

+ Matth. 24,31. 1 Thess. 4,16.

53

Want ☜dit verganckelijcke moet aen-trecken het onvergancklijcke; ende dit sterflijcke moet aen-trecken de onsterflijckheyt.

54

Maer wanneer dit verganckelijcke sal aen-trecken het onverganckelijcke, ende dit sterflijcke sal aen-trecken de onsterflijckheyt, dan sal vervult worden het woort dat geschreven staet: ⁺ De doot is verslonden in de over-winninge.

+ Jes. 25,8.

55

Doot, ⁺ waer is uwen prickel? Helle, waer is uwe over-winninge?

+ Hos. 13,14.

56

Maer de prickel des doots is de sonde; ⁺ ende de kracht der sonde is de Wet.

+ Rom. 5,13. cap. 7,13.

57

Maer Gode zy danck, ⁺ die ons de over-winninge ^e gegeven heeft door onsen Heere Iesum Christum☞.

+ Joh. 16,33.

e Dat is, De doot leyt ter neder, ende en heeft nu geene macht meer: maer het leven heeft de overhant, ende seyt: Hier victorie! Waer zijt ghy nu, doot? etc.

58

Daerom, mijne lieve Broeders, zijt vast, onbewegelijck, ende neemt altoos toe in ’t werck des Heeren; mademael ghy wetet, dat uwen arbeyt niet te vergeefs en is in den Heere.