Lutherse Bijbel (1648)

Het xiiij. Capittel.

Heeft drie deelen: I. Wijst Paulus aen, waerom de gave van propheteren uyt-nemender is, dan de gave van vreemde talen. II. Verklaert hy, hoe men de gave van talen recht moet gebruycken. III. Handelt hy oock van ’t rechte gebruyck der gave van propheteringe.

1.1

"STreeft nae de liefde: staet neerstelijck nae de geestelijcke gaven; maer aller-meest, dat ghy propheteren meugt.

2

Want die met de tonge spreeckt, die en spreeckt niet den Menschen, maer Gode: want niemant en hoort [hemt toe]; maer in den geest spreeckt hy de verborgentheden.

3

Maer wie propheteert, die spreeckt den Menschen ter beteringe, ende ter vermaninge, ende ter vertroostinge.

4

Wie met de ^a tonge spreeckt, die betert hem selven; maer wie propheteert, die betert de Gemeynte.

a Tonge spreeckt) Met tongen spreken is, Psalmen ofte Propheten in de Gemeynte lesen ofte singen, endese niet uyt-leggen, hoe-welse de leser verstaet. Propheteren is, den sin van Godt nemen, ende anderen geven konnen. Uyt-leggen is, den sin den anderen voor-dragen. Alsoo meynt S. Paulus, met tongen spreken en sticht de Gemeynte niet: maer propheteren ende uyt-leggen, dat sticht de Gemeynte. In den geest, heet by hem selven.

5

Ick wilde, dat ghy alle met tongen spreken kondet; maer veel meer, dat ghy propheteerdet: want die daer propheteert, is grooter dan die met tongen spreeckt; ’t en zy dan, dat hy ’t oock uyt-legge, op dat de Gemeynte daer af gebetert worde.

6

Maer nu, lieve Broeders, waer’t dat ick tot u quame, ende sprake met tongen, wat soude ick u nut zijn? waer’t dat ick met u niet en sprake, ofte door openbaringe, ofte door kennisse, oft door prophetie, ofte door leeringe:

7

Het gaet doch oock alsoo toe met de dingen die daer luyden, ende nochtans niet en leven, het zy een pijpe oft een herpe; is’t dat sy geen onderscheydelijck geluyt van haer en geven, hoe kan men weten, watter gepepen ofte geherpt is?

8

Ende is’t dat de basuyne een onduydelijck geluyt geeft; wie wil hem tot den strijdt bereyden?

9

Alsoo oock ghy, wanner ghy met de tonge spreeckt, is’t dat ghy geen duydelijcke reden en geeft; hoe kan men weten, watter gesproken is? want ghy sult in den wint spreken.

10

’tIs waer, daer is menigerley aert der stemmen in de Werelt, ende geen van deselve en is nochtans onduydelijck.

11

Is’t dat ick nu niet en weet der stemme beduydinge, so sal ick on-duytsch zijn den genen, die daer spreeckt; ende die daer spreeckt, sal my on-duytsch zijn.

12

Alsoo oock ghy, nademael ghy neerstelijck staet nae de geestelijcke gaven, so trachtet daer nae, dat ghy de Gemeyn-

[fol. 86v]

te betert, op dat ghy alle dinck rijckelijck hebben meugt.

II.13

DAerom wie met de tonge spreeckt, die bidde alsoo, dat hy ’t oock uyt-legge.

14

Is’t dat ick nu met de tonge bidde, so bidt mijn geest, maer mijn sin en brengt niemant vrucht.

15

Maer hoe sal ’t dan zijn? Namelijck alsoo: Ick wil bidden met den geest, ende wil oock bidden in den sin: ick wil Psalmen singen in den geest, ende wil ook Psalmen singen ^b met den sin.

b Met den sin) Met den sin spreken, is effen so veel als uyt-leggen, ende den sin den anderen verklaren. Maer in den geest spreken, is den sin selfs verstaen, ende niet uyt-leggen.

16

Maer als ghy segent in den geest, hoe sal de gene, die in de stede des leecken staet, ^* Amen seggen op uwe danck-segginge? nademael hy niet en weet, wat ghy segt.

* Deut. 27.15, etc.

17

Ghy segt wel te recht danck, maer de ander en wort daer niet af gebetert.

18

Ick dancke mijnen Godt, dat ick meer met tongen spreke, dan ghy alle.

19

Maer ick wil in de Gemeynte liever vijf woorden spreken met mijnen ^c sin; op dat ick oock andere onder-wijse, dan anders tien duysent woorden met de tonge.

c Sin) dat is, den sin met prediken uyt-leggen.

20

Lieve Broeders, ☜en wordet geene kinderen in ’t verstant: ⁺ maer in de boosheyt zijt kinderen; maer in ’t verstant zijt vol-komen.

+ Matth. 18,3. Eph. 4,14.

21

In de Wet staet geschreven: ⁺ Ick wil met andere tongen, ende met andere lippen spreken tot dit volck; ende sy en sullen my oock alsoo niet hooren, spreeckt de Heere☞.

+ Jes. 28,11. Jer. 5,15.

22

Daerom so zijn de tongen ^d tot een teecken, niet den geloovigen, maer den ongeloovigen: maer de Prophetie, niet den on-geloovigen, maer den geloovigen.

d Tot een teecken) Door menigerley tongen worden de ongeloovige tot het geloove bekeert, gelijck door andere teeckenen ende wonderen: maer door de prophetie worden de geloovige gesticht ende gesterckt, als door teeckenen, daer sy haer geloove aen beproeven ende bevinden, dat het recht is.

23

Indien nu de gantsche Gemeynte te samen quam in eene plaetse, ende spraken alle met tongen, ende daer quamen leecken ofte ongelovigen in, en souden sy niet seggen, dat ghy uyt-sinnigh waert.

24

Maer indien sy alle propheteerden, ende daer quam dan een ongeloovige ofte leeck binnen, die soude van deselve alle bestraft, ende van alle geoordeelt worden.

25

Ende alsoo soude het verborgen sijn’s herten openbaer worden; ende hy soude alsoo vallen op sijn aensicht, Godt aen-bidden, ende bekennen, dat Godt waerachtigh in u is.

26

Hoe isset dan nu, lieve Broeders? Wanneer ghy te samen komt, so heeft een yegelijck eenen Psalm, hy heeft eene leere, hy heeft eene tonge, hy heeft eene openbaringe, hy heeft eene uyt-legginge: laet ’et altemael geschieden tot beteringe.

27

Is ’t dat yemant met de tonge spreeckt, ofte twee, ofte ten meesten drie, by beurte, so legge ’t een uyt:

28

Maer en is hy geen uyt-legger, so swijge hy in de Gemeynte; maer spreke hem selven, ende Gode.

III.29

MAer de Propheteerders laet spreken, twee ofte drie, ende laet ’et de andere oordeelen.

30

Maer is’t datter een openbarin-ge geschiedt eenen anderen die daer sit, so swijge de eerste.

31

Ghy kont wel alle propheteren, d’een nae den anderen; op dat sy alle leeren, ende alle vermaent worden.

32

☜Ende de geesten der Propheten zijn den Propheten ^e onder-danigh.

e Onderdanigh) Sommige meynen, dewijle sy het verstant ende des Geestes gaven hebben, so en behooren sy niemant te wijcken, noch te swijgen: waer uyt dan Secten ende tweedracht volgen. Maer S. Paulus seyt hier, dat sy wel behooren ende mogen wijcken, nademael de gaven des Geestes in hare macht staen, om deselve niet te gebruycken tegen de eenigheyt, op dat sy niet seggen en derven, dat de Geest haer drijve ende dwinge.

33

Want Godt en is geen Godt der on-ordre, maer des vredes; als in alle Gemeynten der Heyligen☞.

34

^* Uwe wijven laet swijgen in de Gemeynte, want ’t en sal haer niet toe-gelaten worden, dat sy spreken, maer onderdanigh zijn, gelijck oock de ⁺ Wet seyt.

* 1 Tim. 1,12.

+ Gen. 3,16.

35

Maer willen sy wat leeren, so laet sy t’ huys hare mannen vragen: het mis-staet de wijven in de Gemeynte te spreken.

36

Oft is het Woort Godts van u uyt-gekomen? oft is ’t alleen tot u gekomen?

37

Is ’t dat hem yemant laet duncken, dat hy een Propheet is, ofte geestelijck, die erkenne wat ick u schrijve: want het zijn des Heeren geboden.

38

Maer isser yemant onwetende, die zy onwetende.

39

Daerom, lieve Broeders, weest neerstigh om te propheteren, ende en belet niet met tongen te spreken.

40

☜Laet’et altemael eerlijck ende ordentlijck toe-gaen☞.