Lutherse Bijbel (1648)

[fol. 81r]

VOOR-REDEN op den eersten SEND-BRIEF PAULI AEN DE CORINTHIERS. D.M.L.

IN desen Send-brief vermaent S. Paulus de Corinthiers, ⁺ dat sy sullen eendrachtigh zijn in ’t geloove ende in de leere: ende daer op sien, dat sy het Hooft-stuck, namelijck (dat Christus ons’ Heyl is) wel leeren; aen het welck haer alle vernuft ende wijsheyt stoot.

Want gelijck als nu in onsen tijt, daer het Euangelium aen den dagh gekomen is, vele der dulle Heyligen gevonden worden, ⁺ (dewelcke men Sectarissen, Swermers ende Ketters heet) die al te vroegh kloeck ende geleert geworden zijn, ende en konnen van groote konst ende wijsheyt haer met niemant gelijck ofte eendrachtigh houden. D’een wil herwaerts, d’ander derwaerts: recht als of het een groote schande was, wanneer een yegelijck niet wat bysonders voor en nam, ende sijne eygen wijsheyt op en worpe; welcke niemant wederom kan tot dwasen maken, daer sy nochtans in den gront van de rechte Hooft-sake niet met allen en weten noch en verstaen, of sy schoon veel met den mont daer van klappen.

Alsoo ginck het S. Paulo oock, ⁺ doe hy sijne Corinthiers het Chrstelijcke geloove ende de vryheyt van de Wet hadde geleert, doe openbaerden haer oock de dulle Heyligen, ende ontijdige kloeckelingen, deelden de eendrachtige leere, ende maeckten scheuringe onder de geloovigen: d’een wilde Paulisch, d’ander Apollisch; d’een Petrisch, d’ander Christisch zijn: ⁺ d’een wilde de besnijdinge hebben, d’ander niet: d’een wilde den houwelijcken staet, d’ander niet: d’een wilde het Afgoden-offer eten, d’ander niet. Sommige wilden lichamelijck vry zijn: sommige vrouwen wilden in de hayren gaen, ende dier-gelijcken: tot dat sy soo verre quamen, datter een de vryheyt misbruyckende sijne stief-moeder trouwde; ende sommige van de op-standinge der dooden niet met allen en hielden; sommige niet vele van ’t Sacrament. Ende (in somma) het ginck wilt ende geheel onordentlijck toe, so dat een yegelijck wilde Meester zijn, ende leeren, ende met den Euangelio, Sacrament ende geloove maken, wat hem goet dochte. Ende lieten onder-tusschen het Hooft-stuck varen ende liggen, Dat Christus onse heyl, gerechtigheyt ende verlossinge is; recht als of sy het al lange aen de schoenen versleten hadden. Gelijck dan sulck stuck niet en kan op de bane blijven, waer men begint al te kloeck ende wijs te zijn.

In alle maniere gelijck het nu ons oock gaet, nae dat wy den Duytschen het Euangelium geopenbaert hebben, van Godts genade, daer wil oock een yegelijck de beste Meester zijn, ende den H. Geest alleen hebben: recht als of het Euangelium daerom gepredikt was, dat wy onse kloeckheyt ende vernuft daer in bewijsen, ende roem soecken souden. So dat dese Corinthiers wel mogen een exempel ofte voor-beelt zijn onsen lieden in desen tijt, die oock wel eenen sulcken Send-brief van doen hadden. Maer het moet alsoo zijn, ende sal den Euangelio alsoo gaen, dat de dulle Heyligen, ende ontijdige kloeckelingen, Secten ende ergernissen aen-richten: op dat de beproefde (gelijck hier S. Paulus cap. 11,19. oock seyt) openbaer worden.

DAerom bestraft ende verdoemt S. Paulus sulcke schadelijcke wijsheyt geheel ernstelijck, ⁺ ende maeckt sulcke neus-wijse heyligen wederom tot dwasen, slechts sprekende, dat sy van Christo, noch van den Geest ende de gaven Godts, ons in Christo gegeven zijnde, niet met allen en weten; ende sullen noch beginnen te leeren, dat het geestelijcke lieden zijn moeten, die het verstaen sullen. Wijs zijn willen, ⁺ ende kloeckheyt in den Euangelio willen betoonen, is effen de rechte ergernisse ende hindernisse, om Christum ende Godt te kennen, Secten ende tweedracht aen te richten. Daer magh het kloecke vernuft ende de wijsheyt wel toe dienen, datter enckel dulle Heyligen ende wilde Christenen worden: maer onsen Heere Christum en mogen sy nimmer-meer erkennen, ’t en zy dat sy wederom dwasen worden, ende laten haer ootmoedelijck door het eenvuldige Woort Godts leeren ende leyden. Sulcx drijft hy door de eerste 4 capittelen.

In ’t 5 bestraft hy de groote ontuchtigheyt des genen, ⁺ die sijne stief-moeder genomen hadde; ende wil hem in den ban doen, ende den Duyvel geven: wijst daer mede aen een rechte maniere van den Ban te gebruycken, dat hy met bewilliginge der geloovige Gemeynte geschieden sal over de openbare sonden; gelijck oock Christus Matth. 18.16, 17. leert.

In ’t 6 bestraft hy het kijven ende twisten voor ’t gerichte, ⁺ insonderheyt voor de Heydenen ende ongeloovigen; ende leert, dat sy onder malkanderen selve de saken sullen slichten, ofte onrecht lijden.

In ’t 7 geeft hy een onder-richtinge van de kuyscheyt ende den houwelijcken staet: ⁺ prijst de kuyscheyt, ende den maegdelijcken staet, dat sy nuttelijck zijn om het Euangelium dies te beter waer te nemen; gelijck Christus oock leert Matth. 19,12. van de kuysche, die om des Euangeliums ofte Hemel-rijcx wille kuysch zijn. Maer S. Paulus wilse ongenootsaeckt, ongedwongen, ende sonder gevaer van grooter sonde gehouden hebben: anders beter zy trouwen, dan de kuyscheyt die in geduerigen brant steeckt.

In ’t 8 tot het 12 toe, ⁺ handelt hy op menigerley wijse, hoe men de swacke conscientien leyden ende houden sal in uyterlijcke saken, als daer zijn, eten, drincken, kleederen, ende Sacrament hebben: ende weert over-al, dat de stercken niet verachten sullen de swacken: nademael hy selfs, hoe-wel hy een Apostel was, nochtans van veel hem onthouden heeft, daer hy wel recht toe hadde. Daer-en-boven de stercken wel vreesen mogen, dewijle eertijts soo veel in Israël vergaen zijn, die nochtans al te samen door wonder-wercken uyt Egypten geleydt zijn: ende maeckt daer-beneffens eenige uyt-loopingen van heylsame leeringen.

In ’t 12 ende 13 handelt hy, ⁺ hoe menigerley gaven Godts datter zijn, onder welcke nochtans de liefde de beste is: dat sy haer niet verheffen, maer d’een den anderen eendrachtelijck dienen sullen; dewijle daer een Godt, een Heere, een Geest, ende alles een is, hoe menigerley dattet oock is.

In ’t 14 leert hy de Predikanten, ⁺ Propheten ende Sangers, dat sy ordentlijck hare gaven gebruycken, ende alleen tot stichtinge, niet tot eygen eere, haer prediken, konst ende verstant bewijsen sullen.

In ’t 15 bestraft hy de gene, ⁺ die van de op-standinge des vleesches onrecht geleert ende gelooft hadden.

In ’t laetste vermaent hyse tot broederlijcke hulpe, ⁺ in tijdelicke neeringe, voor de behoeftige.

+ Het Hooft-stuck der Christelijcker leere.

+ Aert der Ketters.

+ Wat S. Paulo bejegent is.

+ Secten ende ergernissen by de Corinthiers.

+ De Somme van IV eerste capittelen.

+ Wijs zijn willen in den Euangelio.

+ V.

+ VI.

+ VII.

+ VIII. IX. X. XI.

+ XII. XIII.

+ XIV.

+ XV.

+ XVI.