Lutherse Bijbel (1648)

Het xj. Capittel.

Heeft vijf deelen: I. Leert Paulus, dat niet alle de Ioden verworpen zijn. II. Bewijst hy, hoe hals-starrigh de Ioden zijn. III. Wijst hy aen de uyt-komste van der Ioden verwerpinge, zijnde der Heydenen beroepinge. IV. Vermaent hy de Heydenen, dat sy de Ioden uyt hoogh-moet niet en moeten verachten. V. Verwondert hy hem over de groote wijsheyt ende ongrondeerlijcke oordeelen Godts.

I.1

SO segge ick nu: Heeft dan Godt sijn volck verstooten? dat zy verre. Want ick ben oock een Israëlijt, van den zade Abrahams, uyt den geslachte Ben-jamin.

2

Godt en heeft sijn volck niet verstooten, ’t welck hy te voren ^{* a} voor-sien heeft. Oft weet ghy niet, wat de Schrift

* Rom. 8.29, 30. 1 Petr. 1,2.

a Voor-sien) ’t En is niet altemael Godts volck, wat Godts volck heet : daerom en wort het oock niet altemael verstooten, al is ’t dat het meerder deel verstooten wort.

[fol. 78v]

seyt van Elia? ⁺ hoe hy treedt voor Godt tegen Israël, ende spreeckt:

+ 1 Reg. 19,10.

3

☜Heere, sy hebben uwe Propheten gedoodet, ende hebben uwe Altaren uyt-gegraven: ende ick ben alleen over-gebleven; ende sy staen my nae mijn leven.

4

Maer wat seyt hem de Goddelijcke antwoort? ⁺ Ick hebbe my laten over-blijven seven duysent mannen, die hare knien niet gebogen en hebben voor Baal☞.

+ 1 Reg. 19,18.

5

Alsoo gaet het oock nu tot deser tijt toe met dese over-geblevene, nae de verkiesinge der genade.

6

☜Is’t dan uyt genade, ⁺ so en is’t niet uyt verdienst der wercken; anders en soude genade geene genade zijn: maer is’t uyt verdienst der wercken, so en is de genade niets; anders en ware verdienst geen verdienst☞.

+ Rom. 4,4.

II.7

HOe nu dan? Dat Israël soeckt, dat en verkrijgt hy niet; maer ^b de verkiesinge verkrijgt het: de andere zijn verstockt,

b De verkiesinge) dat is, die verkoren zijn onder Godts volck.

8

(Als geschreven staet: ^* ☜Godt heeft haer gegeven eenen verbitterden geest: ⁺ oogen, dat sy niet en sien; ende ooren, dat sy niet en hooren) tot op den huydigen dagh.

* Jes. 29.9, 10.

+ Jes. 6.9, 10.

9

Ende David spreeckt: ⁺ Laet hare tafel tot eenen strick worden, ende tot eene bestrickinge, ende tot eene ergernisse, ende haer ter vergeldinge.

+ Psal. 69,23.

10

Verblindt hare oogen, dat sy niet en sien; ende buygt haren rugge al-tijt☞.

III.11

SO segge ick nu: Hebben sy daer-om aen-geloopen, dat sy vallen souden? Dat zy verre. Maer uyt haren val is den Heydenen het heyl geschiedt, ⁺ op dat sy haer nae-yveren souden.

+ Matt. 22.8, 9. Act. 13,46.

12

Want is’t dat haer-lieder val der werelt rijckdom is, ende hare schade is der Heydenen rijckdom; hoe veel te meer, wanneer haer getal vol wierde?

13

Met u Heydenen spreke ick: ⁺ want dewijle ick der Heydenen Apostel ben, so wil ick mijn Ampt prijsen.

+ Act. 9,15. Rom. 15,16. Gal. 1,16. cap. 2.2, 8. 1 Tim. 2,7. 2 Tim. 1,11.

14

Of ick mochte de gene, die mijn vleesch zijn, tot yver verwecken, ende sommige van haer saligh maken.

15

Want is’t dat haer-lieder verlies der werelt versoeninge is; wat ware dat anders, dan het leven van den dooden ^c nemen ?

c Nemen) Van den dooden het leven halen, en is niets; hoe soude dan der Heydenen leven daer af komen, dat de Ioden gevallen ende doot zijn? veel meer sullen de doode Ioden van ’t exempel der Heydenen tot het leven verweckt worden. Ut supra, ut illos aemulentur, etc.

16

Is d’ eerstelingh [des meels] heyligh, so is oock het deegh heyligh : ende is’t dat dewortel heyligh is, so zijn oock de tacken heyligh.

IV.17

MAer of nu sommige van de tacken gebroken zijn, ende ghy, doe ghy een wilde olijf-boom waert, zijt onder haer in-ge-entet, ende deelachtigh geworden des wortels ende des saps in den olijf-boom;

18

So en beroemt u niet tegen de tacken: maer is ’t dat ghy u beroemt tegen haer, so sult ghy weten, dat ghy de wortel niet en draegt, maer de wortel [draegt] u.

19

So spreeckt ghy: De tacken zijn gebroken, op dat ick daer in soude ge-entet worden.

20

Het is wel gesproken: Sy zijn gebroken om haers on-geloofs wille; maer ghy staet door het geloove: ☜en weest niet stout, maer vreest u.

21

En heeft Godt de natuerlijcke tacken niet verschoont, dat Hy misschien u oock niet en verschoone☞.

22

Daerom siet de goedertierenheyt ende den ernst Godts aen: den ernst aen de gene die gevallen zijn; maer de goedertierenheyt aen u, so verre ghy aen de goedertierenheyt blijft; anders sult ghy oock af-gehouwen worden.

23

Ende gene, in-dien sy niet en blijven in het on-geloove, so sullen sy in-geentet worden: Godt kanse wel weder in-enten.

24

Want is ’t dat ghy uyt den olijf-boom, die van nature wilt was, zijt uyt-gehouwen, ende tegen de nature in den goeden olijf-boom ge-entet: hoe veel te meer worden de natuerlijcke in-ge-entet in haren eygen olijf-boom?

25

Ick en wil u niet onthouden, lieve Broeders, dese verholentheyt; op dat ghy niet stout en zijt. Blintheyt is Israël eens-deels weder-varen, soo lange tot dat de volheyt der Heydenen sal in-gegaen zijn:

26

Ende alsoo het gantsch Israël saligh worde; ⁺ alsser geschreven staet: ☜Uyt Zion sal komen, die daer verlosse, ende af-wende het godt-loose wesen van Iacob☞.

+ Jes. 59,20.

27

Ende dit is mijn Testament met haer, ⁺ wanneer Ick hare sonden sal wegh-nemen.

+ Jes. 27,9. Jer. 31,34.

28

Nae ’t Euangelium houde ickse voor vyanden, om uwent wille: maer nae de verkiesinge hebbe ickse lief, om der Vaderen wille.

29

Godts gaven ende beroepinge en mogen Hem niet ^d berouwen.

d Berouwen) dat is, sy zijn onveranderlijck, etc.

30

Want gelijckerwijs als oock ghy wel eer niet gelooft en hebt in Godt, maer nu barmhertigheyt verkregen hebt over haer ongeloove:

31

Alsoo en hebben oock gene nu niet willen gelooven in de barmhertigheyt, die u geschiedt is; op dat sy oock barmhertigheyt verkrijgen mochten.

32

☜Want Godt heeft ’et al ^e besloten onder het geloove, ⁺ op dat Hy Hem aller ontferme☞.

e Besloten) Merckt dese hooft-spreucke, die alle de wercken ende menschelijcke gerechtigheyt verdoemt, ende alleen Godts barmhertigheyt verheft, die men door ’t geloove kan verkrijgen.

+ Rom. 3.9, 19, 23.

V.33

^❧ O welcke een diepte des rijckdoms, beyde der wijsheyt ende der kennisse Godts! hoe heel onbegrijpelijck zijn sijne oordeelen, ende ongrondelijck sijne wegen!

❧ Epistel op den Son-dagh der H. Drievuldigheyt.

34

^* Want wie heeft des Heeren sin bekent? ofte wie is sijn Raet-gever geweest?

* Ies. 40,13. 1 Cor. 2,16.

35

⁺ Ofte wie heeft Hem te voren wat gegeven, dattet hem worde weder vergolden?

+ Iob 41,2.

36

Want van Hem, ende door Hem, ende in Hem zijn alle dingen. Hem zy eere in eeuwigheyt, Amen☙.

[fol. 79r]