Lutherse Bijbel (1648)

[fol. 74r]

DE SEND-BRIEF PAULI AEN DE ROMEYNEN

Kan in drie Hooft-stucken gedeelt worden:
I. Worden verhaelt de oorsaken ende wesentlijcken stucken van de ware gerechtigheyt des Menschen voor Godt; tot ’et 5. cap. toe.
II. Worden beschreven de vruchten van deselve gerechtigheyt; in-sonderheyt, hoe ’t met de hope ende nae-volginge Christi in ’t leven ende lijden gelegen is; van ’t 5 cap. af tot ’et 12 toe.
III. Worden voor-gestelt de Ampts-wercken, die een Mensch rechtveerdigh geworden zijnde vol-brengen moet; van ’t 12 cap. tot ’et eynde toe.

Het eerste Capittel.

Heeft vier deelen: I. Is de Titel ende op-schrift. II. De in-leydinge. III. Wort beweert, dat de gerechtigheyt voor Godt alleen uyt den geloove komt. IV. Wort bewesen, dat de gerechtigheyt niet en komt uyt de wercken van de Wet der nature.

I.1

PAULUS een Knecht JESU CHRISTI, ⁺ geroepen tot een Apostel, uyt-gesondert te prediken het Euangelium Godts;

+ Act. 9,15. cap. 13,2. Gal. 1,15.

2

’t Welck Hy te voren belooft heeft door sijne Propheten, in de heylige Schrift,

3

Van sijnen Sone, die geboren is van den zade Davids, nae den vleesche,

4

Ende krachtelijck bewesen een Soon Godts, ^a nae den Geest die daer heyligt, sint dier tijt dat hy op-gestaen is van den dooden, namelijck, Iesus Christus onse Heere:

a Nae den Geest) De Geest Godts is gegeven nae Christi op-vaert, van doen af heyligt Hy de Christenen, ende verklaert Christum in de geheele Werelt dat Hy Godts Soon is, met alle macht, in woorden, wonderen ende teeckenen.

5

Door welcken wy hebben ontfangen genade ende het Apostel-ampt, onder alle Heydenen ^* de gehoorsaemheyt des geloofs op te richten in sijnen Name:

* Rom. 16,26.

6

Van dewelcke ghy oock een deel zijt, die daer geroepen zijt van Iesu Christo.

7

Allen die te Romen zijn, den Liefsten Godts, ende geroepenen Heyligen. Genade zy met u, ende vrede van Godt onsen Vader, ende den Heere Iesu Christo.

II.8

TEn eersten, dancke ick mijnen Godt door Iesum Christum, van uwer aller wegen, dat men van uwen geloove in de geheele Werelt seyt.

9

Want Godt is mijn getuyge, (welcken ick diene in mijnen geest, aen den Euangelio van sijnen Sone) ⁺ dat ick sonder op-houden uwer gedencke;

+ Eph. 1,16.

10

Ende altijt in mijn gebedt smeecke, of ’t hem een-mael schicken wilde, dat ick tot u quame, door Godts wille.

11

Want ick verlange u te sien, ⁺ op dat ick u mede-deele eenige geestelijcke gave, om u te stercken.

+ Rom. 15,23. 1 Thess. 2,17. cap. 3,10.

12

Dat is, dat ick met u getroost worde, door uw’ ende mijn geloove, dat wy onder malkanderen hebben.

13

Maer ick en wil u niet verbergen, ⁺ lieve Broeders, dat ick dickwils voor my genomen hebbe, tot u te komen (maer ben dus lange verhindert) op dat ick oock onder u vrucht mochte doen, gelijck als onder de andere Heydenen.

+ 1 Thess. 2,18.

14

Ick ben een schuldenaer, ⁺ beyde der Griecken ende der Ongriecken, beyde der wijsen ende der onwijsen.

+ 1 Cor. 9,16.

15

Daerom, soo veel als in my is, ben ick geneygt oock u te Romen het Euangelium te prediken.

III.16

WAnt ick en schame my des Euangeliums van Christo niet: ⁺ want ☜het is eene kracht Godts, die daer saligh maeckt alle die daer aen gelooven; ⁺ de Ioden voor-namelijck, ende oock de Griecken.

+ 1 Cor. 1,18. Jac. 1,21.

+ Act. 13,46.

17

Nademael daer-in ge-openbaert wort de gerechtigheyt, die voor Godt geldt, welcke komt ^b uyt het geloove in ’t geloove; als dan geschreven staet: ^* De Rechtveerdige sal sijns geloofs leven.

b Uyt het geloove) Alle godt-salige van ’t begin tot het eynde der Werelt toe worden door eenderley geloove rechtveerdigh: want Christus is gisteren, heden ende in eeuwigheyt.

* Habac. 2,4. Gal. 3,11. Ebr. 10,38.

IV.18

WAnt Godts toorn van den Hemel wort ^c ge-openbaert over alle godt-loos wesen ende ongerechtigheyt der Menschen, die de waerheyt in ongerechtigheyt op-houden.

c Ge-openbaert) Het wort van den Hemel geopenbaert (andersins en wiste de geheele werelt daer niet af) dat geen Mensch voor Godt vroom is; maer alle-gader godt-loos, sondaers, onrechtveerdigh, dat is, kinderen des toorns: ut infrà c. 3,10. Non est justus, etc. Ende of sy schoon van Godt yet weten ofte hooren, so zijn sy doch soo boose, dat sy Hem niet en dancken noch dienen : dieswegen sy oock tot eene straffe in allerley lasteren moeten vallen.

19

☜Want dat men weet, datter een Godt is, dat is haer openbaer: want Godt heeft ’et haer ge-openbaert,

20

⁺ Daer-mede, dat Godts onsienlijck wesen, dat is, sijne eeuwige kracht ende Godtheyt, wort gesien, so men dat waer-neemt aen de wercken, namelijck, aen de Scheppinge der Werelt; also dat sy geene ontschuldinge en hebben:

+ Act. 14,17. cap. 17.26, 27.

21

Dewijle dat sy wisten, datter een Godt is, ende en hebben Hem niet gepresen als eenen Godt, noch gedanckt; maer zijn in haer ^d versieren ⁺⁺ ydel geworden,

d Versieren) Waer geen geloove en is, daer valt het vernuft van ’t een op ’t ander, tot dat het geheel verblint wort in sijn versieren: gelijck dan allen wijsen ende scherp-sinnigen koppen geschiedt.

++ Eph. 4.17, 18.

[fol. 74v]

ende haer onverstandigh herte is verduystert.

22

Doe sy haer voor wijse hielden, ⁺ zijn sy sotten geworden:

+ 1 Cor. 1,20.

23

Ende hebben verandert de heerlijckheyt des onverganckelijcken Godts in een beelt, ⁺ gelijck den verganckelijcken Mensche, ende der vogelen, ende der vier-voetige, ende der kruypende dieren☞.

+ Psal. 106,20. Jerem. 2,11.

24

Daerom heeftse oock Godt over-gegeven in harer herten lusten, in onreynigheyt, om te schenden haere eygene lichamen aen haer selven.

25

Die ^e Godts waerheyt hebben verandert in de leugen, ende hebben ge-eert ende gedient het schepsel meer dan den Schepper; die daer gelooft is in der eeuwigheyt, Amen.

e Godts waerheyt) dat is, uyt den rechten Godt hebben sy Afgoden gemaeckt.

26

Daerom heeftse Godt oock over-gegeven in schandelijcke lusten: want hare vrouwen hebben verandert het natuerlijck gebruyck in ’t on-natuerlijck.

27

Des-selven gelijcken oock de mannen hebben verlaten het natuerlijck gebruyck der vrouwe, ende zijn tegen malkanderen verhittet in hare lusten, ende hebben mannen met mannen schande bedreven, ende den loon harer dwalinge (gelijck als’t behoorde) in haer selven ontfangen.

28

Ende gelijck als sy niet geacht en hebben, dat sy Godt kenden; soo heeftse Godt oock over-gegeven in eenen verkeerden sin, om te doen dat niet en betaemt:

29

Vol alles onrechts, hoererye, schalckheyt, gierigheyt, boosheyt; vol haets, moorts, kijvinge, lists; fenijnigh, oor-blasers,

30

Achter-klappers, ^f Godts verachters, wrevel-moedige, hooveerdige, ^g roem-gierige, ^h schadelijcke, den ouderen ongehoorsaem,

f Godts verachters zijn de rechte Epicureën, die daer leven als offer geen Godt en ware.

g Roem-gierige) Die veel roemen ende geroemt willen wesen, als of sy wat bysonders waren, ende en zijn ’t doch niet.

h Schadelijcke) Die dagh ende nacht trachten, om andere lieden schade ende leedt te doen; zijn oock bequaem ende gaeuw, om sulcke practijcken te vinden.

31

ⁱ Onverstandige, trouw-loose, ^k stuers, ^l onversoenlijcke, onbarmhertige:

i Onverstandige) dat men heet eenen plompen man, Hans onvernuft, met den kop daer door.

k Stuers) Onbroederlijcke, wolfssche, hondsche, die geen lust noch liefde tot vrouwen, kinderen, broeders, susters, ja Ouders en hebben.

l Onversoenlijcke) die niet vergeven en konnen, niet te versoenen en zijn.

32

Die Godts gerechtigheyt weten (dat die sulcx doen, des doots weerdigh zijn) en doen sy ’t niet alleen, maer hebben oock een wel-behagen aen de gene die ’t doen.