Lutherse Bijbel (1648)

Het xvij. Capittel.

Heeft drie deelen: I. Wat Paulus gedaen ende geleden heeft te Thessalonica. II. Wat te Berrhoen is geschiedt, als oock III. Te Athenen.

I.1

DOe sy nu door Amphipolin ende Apollonien reysden, quamen sy tot Thessalonica, daer was een Ioden-schole.

2

Alsoo nu Paulus gewoon was, ginck hy tot haer in, ende sprack met haer op drie Sabbathen uyt de Schrift,

3

Dedese haer open, ende leyde ’t haer voor, ⁺ dat Christus moeste lijden ende op-staen van den dooden, ende dat dese Iesus, dien ick [sprack hy] u verkondige de Christus is.

+ Luc. 24,26.

4

Ende sommige onder haer stemden hem toe, ende voegden haer tot Paulum ende Silan, oock der Godt-vruchtige Griecken een groote menigte, daer toe der voor-naemste vrouwen niet weynigh.

5

Maer de halsstarrige Ioden benijdden ’t, ende namen tot haer sommige boosachtige mannen des gemeynen volcx, maeckten een rotte, ende richteden eenen op-roer in de stadt aen: ende traden voor het huys Iasons, ende sochtense te brengen onder het gemeyne volck.

6

Ende doe syse niet en vonden, sleepten sy Iason ende sommige Broederen voor de Oversten der stadt, ende riepen: Dese, ⁺ die den gantschen aerd-kloot in roer stellen, zijn oock hier gekomen;

+ Act. 16,20.

7

Die herbergt Iason. Ende alle dese handelen tegen des Keysers Gebodt, ⁺ seggende: Datter een ander Koninck is, namelijck Iesus.

+ Luc. 23,2. Joh. 19,12.

8

Ende sy beweegden het volck, ende de Oversten der stadt, die sulcx hoorden.

9

Ende doe sy de verantwoordinge van Iason ende de andere ontfangen hadden, lieten syse los.

II.10

ENde de broeders sonden terstont Paulum ende Silan wegh by nacht nae Berrhoën. Doe sy daer quamen, gingen sy in de Ioden-schole.

11

Want sy waren de edelste onder die te Thessalonica, die namen het Woort aen geheel gewillighlijck, ende ondersochten dagelijcx in de Schrift, of het alsoo ware.

12

So geloofdender nu vele uyt haer, oock der Griecksche eerbare vrouwen, ende der mannen niet weynige.

13

Maer als de Ioden van Thessalonica bevonden, dat oock tot Berrhoën het Woort Godts van Paulo verkondigt wierde, ⁺ quamen sy, en beweeghden oock aldaer het volck.

+ 1 Thess. 2,14.

14

Maer doe sonden de Broeders Paulum terstont wegh, dat hy ginge tot aen de Zee. Maer Silas ende Timotheus bleven daer:

III.15

Ende die Paulum geleydden, ⁺ brachten hem tot Athenen toe: ende als sy bevel ontfingen aen Silan ende Timotheum, dat sy met den eersten tot hem souden komen, trocken sy henen.

+ Act. 15,5.

16

Ende doe Paulus haer tot Athe-nen verwachtede, vergrimde sijnen geest in hem, doe hy de stadt soo geheel afgodisch sagh.

17

Ende hy sprack wel wel tot de Ioden ende Godt-vruchtige in de Schole, oock op de marckt, alle dage, tot de gene, die hem voor-quamen.

18

Maer sommige van de Epicureische ende Stoische Philisophen streden met hem. Ende sommige spraken: Wat wil dese ^a klappaert seggen? maer sommige: Het schijnt, als of hy nieuwe Goden wilde verkondigen. Dat quam, hy hadde het Euangelium van Iesu ende van de opstandinge haer verkondigt.

a Spermologus. In ’t Griecx heeten klappaerts, quack-salvers, etc. die met onnut geklap hier ende dare in ’t lant hen geneeren.

19

Ende sy namen hem, ende leyden hem op de Richt-plein, ende spraken: Konnen wy oock verstaen, wat dat voor een nieuwe leer zy, die ghy leert?

20

Want ghy brengt wat nieuws voor onze ooren: so wilden wy geerne weten, wat dat is?

21

(Maer de Atheners alle, oock de uyt-landers ende gasten, en leyden nergens anders op toe, dan wat nieuws te seggen, ofte te hooren.)

22

Ende Paulus stondt midden op de Richt-plein, ende sprack: Ghy mannen van Athenen, ick sie dat ghy in alle stucken al te by-geloovigh zijt.

23

Ick ben hier door-gegaen, ende hebbe gesien uwe Godts-diensten, ende vondt eenen Altaer, daer op geschreven was: ☜Den onbekenden Gode☞. Nu verkondige ick u den selven, dien ghy onwetende Godts-dienst doet.

24

Godt die de Werelt gemaeckt heeft, ende al wat daer in is, nademael Hy een Heere is des Hemels ende der Aerden, ⁺ en woont Hy niet in Tempelen met handen gemaeckt,

+ Act. 7,48.

25

Hy en wort oock van Menschen handen niet gedient, ⁺ als die yemant behoefde; alsoo Hy selve alle-man het leven ende den adem over-al geeft:

+ Psal. 50. 9, 10.

26

Ende heeft gemaeckt, dat van eenen bloede aller Menschen geslachten op den geheelen Aerd-bodem woonen, ende heeft een perck geset, te vooren voorsien, ⁺ hoe lanck ende breet sy woonen sullen:

+ Deut. 32,8.

27

Dat sy den Heere soecken souden, of sy Hem doch voelen ende vinden mochten. Ende trouwens, Hy en is niet verre van eenen yegelijcken onder ons:

28

☜Want in Hem leven, worden wy beweegt, ende zijn wy. Als oock sommige Poëten by u geseyt hebben: Wy zijn sijns ^b geslachts☞.

b Geslachts) dat is, Wy zijn van Hem af-gekomen, als van den Vader ofte Schepper.

29

So wy dan goddelijcx geslachts zijn, en sullen wy niet meynen, dat de Godtheyt gelijck zy den gulden, silveren ofte steenen beelden, ⁺ door menschelijcke bedenkingen gemaeckt.

+ Jes. 40,18.

30

☜Ende Godt heeft wel den tijt der onwetenheyt over-gesien; maer nu gebiedt Hy alle Menschen aen alle eynden Boete te doen. ⁺

+ Luc. 24,47. Tit. 2.11, 12.

31

Daerom, dat Hy eenen dagh geset heeft, op welcken Hy oordeelen wil den

[fol. 66v]

Kloot des Aerd-bodems met gerechtigheyt, ⁺ door eenen Man, in welcken Hy ’t besloten heeft, ende yeder-man voor-houdt het geloove, nae dat Hy Hem van den dooden heeft op-geweckt☞.

+ Joh. 5. 22, 27. Act. 10,42.

32

Doe sy hoorden de op-standinge der dooden, doe hadden sommige haren spot daer mede. Maer sommige spraken: Wy willen u daer-af wijder hooren.

33

Alsoo ginck Paulus van haer.

34

Maer sommige mannen hingen hem aen, ende wierden ^c geloovigh: onder welke was Dionysius, een uyt den Raet; ende eene vrouwe, met name Damaris; ende andere met deselve.

c Geloovigh) Sonder de Wet ende wercken: want sy waren immers Heydenen.