Lutherse Bijbel (1648)

Het xiij. Capittel.

Heeft vier deelen: I. Paulus ende Barnabas worden afgesondert, om het Euangelium te prediken onder de Heydenen. II. Wat sy te Salamis hebben gedaen. III. Sergius wort te Paphos bekeert, ende Elymas de toovenaer met blintheyt gestraft. IV. Pauli predicatie te Antiochien, ende wat daer op is gevolgt.

I.1

ENde daer waren te Antiochien in de Gemeynte Propheten ende Leeraers; ⁺ namelijck, Barnabas, ende Simon genoemt Niger, ende Lucius van Cyrenen, ende Manahen met Herodes den Vier-vorst op-gevoedt, ende Saulus.

+ Act. 14,26.

2

Ende doe sy den Heere dienden, ende vasteden, sprack de heylige Geest: Sondert my Barnabam ende Saulum af tot het werck, daer toe Ickse geroepen hebbe.

3

Doe vasteden sy, ende baden, ende leyden de handen op haer, ⁺ ende lietense gaen.

+ Act. 14,26.

4

Ende als sy uyt-gesonden waren van den heyligen Geest, quamen sy tot Seleucien; ende van daer scheepten sy nae Cypren.

II.5

ENde doe sy in de stadt Salamis quamen, verkondigden sy het Woort Godts in der Ioden Scholen: ende sy hadden oock Iohannem tot eenen dienaer. ⁺

+ Act. 12,25.

III.6

ENde doe sy het eylant door-togen tot de stadt Paphos toe, vonden sy eenen toovenaer ende valschen Propheet, eenen Iode, die hiet ^a BarIehu,

a Bar-Iehu) dat is in ’t Duytsch, een Soon Godts; Want de Ebreeusche tale noemt Godt Iehu, dat is de Naem Tetragrammaton, waer van de Ioden veel wonders dichten. Aldus sal dese toovenaer oock denselven naem gebruyckt hebben, gelijck nu de toovenaers het kruys ende andere heylige woorden ende teeckenen gebruycken.

7

Die was by Sergius Paulus den Lant-voogt, eenen verstandigen man. Deselve riep tot hem Barnabam ende Saulum, ende begeerde het Woort Godts te hooren.

8

Doe weder-stont haer de toovenaer ^b Elymas (want alsoo wort sijn naem beduydt) ende sochte den Lant-voogt van het geloove af te wenden.

b Elymas) Luydt in ’t Ebreeusch schier, als of hy hem Elimessia, dat is, Godts Koninck, oft eenen gesalfden Godts genoemt hadde. Want de Ioden, ende insonderheyt sulcke lieden plegen hooge ende goddelijcke namen te voeren.

9

Maer Saulus, die oock Paulus heet, vol des heyligen Geestes, sagh hem aen,

10

Ende sprack: ô ghy kint des Duyvels, vol aller list, ende aller schalckheyt, ende vyant aller gerechtigheyt! ghy en houdt niet op te verkeeren de rechte wegen des Heeren.

11

Ende nu siet, de hant des Heeren komt over u; ende ghy sult blint zijn, ende de Sonne eenen tijt lanck niet sien. Ende van stonden aen viel op hem donckerheyt ende duysternisse; ende hy ginck ront-om, ende socht hant-leyders.

12

Als de ^c lant-voogt die geschiedenisse sagh, geloofde hy, ende verwonderde hem over de leere des Heeren.

c Land-voogt) Die is immers oock sonder de Wet ende verdienst een Christen ende heylich, daer hy nochtans een Heyden ende een wereltlijcke Heere is.

IV.13

DOe nu Paulus, ende die by hem waren, van Papho scheepten, quamen sy tot Pergen in den lande Pam-phylien. ⁺ Maer Iohannes weeck van haer, ende toogh weder nae Ierusalem.

+ Act. 15,38.

14

Maer sy togen door van Pergen, ende quamen tot Antiochien, in den lande Pisidia; ende gingen in de Schole op den Sabbath-dagh, ende gingen sitten.

15

Ende nae de lesse des Wets ende der Propheten, sonden de Oversten der Schole tot haer, ende lieten haer seggen: Lieve broeders, wilt ghy wat spreken, ende het volck vermanen, so segget.

16

Doe stont Paulus op, ende wenckte met de hant, ende sprack: Ghy mannen van Israël, ende ghy die Godt vreest, hoort toe.

17

De Godt deses volcx heeft verkoren onse vaders, ⁺ ende het volck verhoogt, daer sy vreemdelingen waren in den lande van Egypten: ⁺ ende met eenen hoogen arm leydde Hyse uyt den selven.

+ Exod. 19,2.

+ Exod. 6,6. cap. 13,14.

18

Ende by veertigh iaren lanck verdroegh Hy hare wijse in de woestijne ⁺.

+ Exod. 16,35. Num. 14,34. Psal. 95,10.

19

Ende verdelgde seven volckeren in den lande Canaan, ⁺ ende deelde onder haer nae ’t lot gener lant.

+ Deut. 7,1. Ios. 14,2.

20

Daer nae gaf Hy haer Richters by ^d drie hondert ende vijftich jarenlanck, ⁺ tot op den Propheet Samuel.

d Drie hondert) Sommige texten hebben vier hondert; maer de Historien ende jaer-rekeningen en lijden ’t niet. Is des Schrijvers doolinge, die 4 voor 3 geschreven heeft: het welck lichtelijck in’t Griecx kan geschieden.

+ Iudic. 2,16. cap. 3,9.

21

^* Ende van doen aen baden sy om eenen Koninck; ende Godt gaf haer Saul den soon Kis, eenen man uyt den geslachte Ben-Iamin, veertigh jaren lanck.

* 1 Sam. 8,5. cap. 10,1. Hos. 13,11.

22

Ende doe Hy denselven wegh nam, ⁺ richtede Hy David op over haer tot eenen Koninck, van welcken Hy getuygde: ⁺⁺ Ick hebbe gevonden David, den soon Iesse, eenen man nae mijn herte, die sal doen alle mijnen wille.

+ 1 Sam. 16,12.

++ 1 Sam. 13,14. Psal. 89,21. Act. 7,45.

23

Uyt deses zade heeft Godt, als Hy belooft heeft, voort-gebracht Iesum, den volcke Israël tot eenen Heylant.

24

Als dan Iohannes te vooren den volcke Israël predikte den Doop der boete, ⁺ eer dan Hy begon.

+ Matth. 3,1. Marc. 1,2. Luc. 3,2. Joh. 3,23.

25

Maer als Iohannes sijnen loop vervulde, ⁺sprack hy: ☜Ick en ben die niet, daer ghy my voor houdet; maer siet, Hy komt nae my, ⁺ dien ick niet weerdigh en ben, dat ick hem de schoenen sijner voeten ontbinde☞.

+ Joh. 1,20.

+ Matth. 3,11.

26

^❧ Ghy mannen lieve broeders, ghy kinderen des geslachts Abrahams, ende die onder u Godt vreesen, u is het Woort deses heyls gesonden. ⁺

❧ Epistel op den Paesch-dings-dagh.

+ Matth. 10,6. Act. 3,26. cap. 13,46.

27

Want die te Ierusalem woonen, ende hare Oversten, ⁺ dewijle dat sy Desen ^e niet en kenden, noch de stemme der Propheten (die op alle Sabbathen gelesen worden) hebben sy deselve met haer oordeelen vervult.

+ Joh. 16,3. Act. 3,17. 1 Cor. 2,8. 1 Tim. 1,13.

e Niet en kenden) Hier siet, dat men wel veel geklaps van Christo kan maken, ende nochtans den selven versaken ende dooden.

28

⁺⁺ Ende hoe wel sy geene oorsake des doots aen Hem en vonden, baden sy nochtans Pilatum, dat hy Hem te dooden soude.

++ Matth. 27,20. Marc. 15,11. Luc. 23,18. Joh. 19,16.

29

Ende als sy alles vol-bracht hadden, wat van Hem geschreven is, namen sy Hem van het hout, ende leyden Hem in een graf.

30

Maer Godt heeft Hem op-geweckt van den dooden: ⁺

+ Matth. 28,6. Marc. 16,6. Luc. 24,6.

[fol. 64r]

31

Ende Hy is verschenen vele dagen lanck den genen, ⁺ die met Hem op van Galilea nae Ierusalem gegaen waren; welcke sijne getuygen zijn aen het volck.

+ Marc. 16,14. Joh. 20,19. cap. 21,1. Act. 1,3. 1 Cor. 15,5.

32

Ende wy verkondigen u oock de beloftenisse, die tot onse vaderen geschiedt is;

33

Dat Godt deselve ons haren kinderen vervult heeft in dien, dat Hy Iesum op-geweckt heeft☙. Als dan in den tweeden Psalm geschreven staet: ⁺ ☜Ghy zijt mijn Soon, heden hebbe Ick u gewonnen☞.

+ Psal. 2,7.

34

Maer dat Hy hem van den dooden heeft op-geweckt, dat Hy voort-aen niet meer en sal verrotten, ⁺ seyt Hy alsoo: ☜Ick wil u de genade, David belooft, trouwelijck houden.

+ Jes. 55,3.

35

Daerom spreeckt Hy oock op een andere plaetse: ⁺ Ghy en sult het niet toe-laten, dat uwe Heylige de verrottinge sie☞.

+ Psal. 16,10. Act. 2. 27, 31.

36

Want David, ⁺ doe hy tot sijner tijdt gedient hadde den wille Godts, is hy ontslaepen, ende tot sijne vaderen gedaen, ende heeft de verrottinge gesien.

+ 1 Reg. 2,10. Act. 2,29.

37

Maer dien Godt op-geweckt heeft, die en heeft de verrottinge niet gesien.

38

☜So zy u nu bekent, lieve broeders, ⁺ dat u verkondigt wort vergevinge der sonden door Desen, ende van allen dien, ⁺ door het welck ghy niet en kondet in de Wet Mosis rechtveerdigh worden.

+ Luc. 24,47. 1 Joh. 2,12.

+ Rom. 3,28. cap. 8,3. Gal. 2,16. Rom. 10,4.

39

Maer wie in Desen gelooft, die is rechtveerdigh☞.

40

So siet nu toe, dat over u niet en kome, dat in de Propheten geseyt is:

41

Siet ghy verachters, ⁺ ende verwondert u, ende wordet te niete: want Ick doe een werck tot uwe tijden, het welck ghy niet gelooven en sult, so het u yemant vertellen sal.

+ Hab. 1,5.

42

Doe nu de Ioden uyt de Schole gingen, baden de Heydenen, dat sy tusschen de Sabbathen haer die woorden seggen souden.

43

Ende als de Gemeynte der Schole van malkanderen gingen, volgden Paulum ende Barnabam nae vele Ioden, ende Godt-vreesende Iode-genooten. Ende sy seyden haer, ende vermaenden haer, dat sy blijven souden in de genade Godts.

44

Ende op den volgenden Sabbath, quam by-nae de geheele stadt te samen, om het Woort Godts te hooren.

45

Maer doe de Ioden het volck sagen, wierden sy vol nijts, ende weder-spraken dien, dat van Paulo geseyt wiert, weder-spraken ende lasterden.

46

Maer Paulus ende Barnabas spraken vry openbaer: ⁺ ☜U moeste ten eersten het Woort Godts geseyt worden; maer nu ghy ’t van u stoot, ende en acht u selven niet weerdigh des eeuwigen levens, siet, so keeren wy ons tot de Heydenen.

+ Matth. 10,6. Act. 3,26. cap.13,26. Jes. 55,5. Matth. 8,12. cap. 21,43. Rom. 10,19.

47

Want alsoo heeft ons de Heere geboden: ⁺ Ick hebbe u den Heydenen tot een licht geset, dat Ghy het heyl zijn soudt tot aen het eynde der Aerden☞.

+ Jes. 42,6. cap. 49.6. Luc. 2.32.

48

Ende doe’t de Heydenen hoorden, wierden sy blijde, ende presen het Woort des Heeren; ende ☜daer wierden ^f geloovigh, soo vele alsser ten eeuwigen leven verordineert waren☞.

f Verbo, sine lege & operibus, hi convertuntur.

49

Ende het Woort des Heeren wiert uyt-gebreydt door de geheele contreye.

50

Maer de Ioden beweegden de aendachtige ende eerbare vrouwen, ⁺ ende de Oversten der stadt, ende verweckten eene vervolginge over Paulum ende Barnabam, ende stietense tot hare lantpalen uyt.

+ 2 Tim. 3,11.

51

Maer sy schuddeden het stof van hare voeten over haer, ⁺ ende quamen tot Iconien.

+ Matth. 10,14. Marc. 6,11. Luc 9,5. Act. 18,6.

52

Ende de Iongeren wierden vol vreugde ende des heyligen Geestes.