Lutherse Bijbel (1648)

Het ander deel des EUANGELIUMS LUCE, van de Handelingen der APOSTELEN,

Kan in twee Hooft-stucken gedeelt worden:
I. Begrijpt de Handelingen der Apostelen, ende der gantsche Kercke te Ierusalem, met de Geestelijcke ende den volcke al daer, als oock in de by-liggende plaetsen; tot ’et 13 cap. toe.
II. De Handelingen Pauli ende sijner Reys-gesellen, meesten-deels met de Heydenen in Asien, Macedonien, Griecken-lant, Ionien, ende eyndelijck in Italien: hoe-wel oock eenige dingen verhaelt worden, die met de Ioden geschiedt zijn; van ’t 13 cap. tot ’et eynde toe.

Het eerste Capittel.

Heeft drie deelen: I. Christi bevel ende gespreck met de Iongeren nae sijne op-standinge. II. Christi Hemel-vaert, ende wat daer by geschiedt is. III. De verkiesinge Matthie in plaetse van Iudas den verrader.

I.1

^❧ DE eerste Reden hebbe ick wel gedaen, lieve Theophile, van allen dien, dat Iesus begon, beyde te doen ende te leeren;

❧ Epistel op den dagh der Hemel-vaert Christi.

2

Tot op den dagh, doe Hy op-genomen wiert, nae dat Hy den Apostelen (welcke Hy hadde verkoren) ^* door den heyligen Geest bevel ^a gedaen hadde:

* Matth. 28,19. Marc. 16,15. Ioh. 20,21.

a Gedaen) Bevolen hadde, wat Hy bevelen wilde, namelijck, dat sy souden sijne Apostelen zijn, ende de geheele werelt prediken.

3

⁺ Den welcken Hy Hem selven nae sijn lijden levendigh vertoont hadde door menigerley bewijsingen; ende liet Hem sien onder haer veertigh dagen lanck, ende sprack met haer van den Rijcke Gods.

+ Marc. 16,14. Ioh. 20,19. cap. 21,1. 1 Cor. 15,5.

4

⁺⁺ Ende als Hy haer vergadert hadde, beval Hy haer, dat sy van Ierusalem niet en weken; maer wachten op de beloftenisse ^/ des Vaders, die ghy [sprack Hy] van My gehoort hebt.

++ Luc. 24.48, 49

/ Ioh. 14.16, 26. cap. 15,26. cap. 16,7.

5

^// Want ☜Iohannes heeft met water gedoopt; ^\ maer ghy sult met den heyligen Geest gedoopt worden, niet lange nae dese dagen☞.

// Matth. 3,11. Marc. 1,1. Luc. 3,16. Ioh. 1,26.

\ Ies. 44,3. Ioël 2,28. Act. 2,4. cap. 11,15.

[fol. 57r]

6

Die nu te samen gekomen waren, vraegden Hem, ende spraken: Heere, sult Ghy in desen tijt weder op-richten het Rijck Israël? ⁺

+ Matth. 24,3.

7

Maer Hy sprack tot haer: ⁺ ☜Het en behoort u niet te weten tijt ofte uyre, welcke de Vader sijner macht voor-behouden heeft☞:

+ Matth. 24,36.

8

Maer ghy sult de kracht des heyligen Geests ontfangen, ⁺ die op u komen sal; ende ghy sult ^b mijne getuygen zijn te ^* Ierusalem, ende in geheel Iudea ende Samaria, ende tot aen ’t eynde der Aerden.

+ Act. 2,4.

b Mijne) niet Mosis getuygen, maer alleen der genade in Christo

* Luc. 24,27. Joh. 15,27. Act. 2,32.

II.9

⁺ ENde doe Hy sulcx geseyt hadde, wiert Hy op-genomen dat sy ’t sagen, ende eene wolcke nam Hem op voor hare oogen wegh.

+ Marc. 16,19. Luc. 24,51.

10

Ende als sy Hem nae sagen ten Hemel varen, siet, doe stonden by haer twee mannen in witte kleederen,

11

Welcke oock seyden: Ghy mannen van Galilea, wat staet ghy, ende siet nae den Hemel? ☜Dese Iesus, die van u is op-genomen ten Hemel, sal komen, gelijck ghy Hem gesien hebt ten Hemel varen☞☙.

12

Doe keerden sy om nae Ierusalem, van den bergh, die daer heet de Olijf-bergh, welcke is nae by Ierusalem, ende leyt daer eene Sabbaths-reyse af.

13

Ende als sy binnen quamen, klommen sy op den solder; daer haer dan onthielden Petrus ende Iacobus, ⁺ Iohannes ende Andreas, Philippus ende Thomas, Bartholomeus ende Mattheus, Iacobus Alphei soon, ende Simon Zelotes, ende Iudas Iacobi.

+ Matth. 10.2, 3, 4.

14

Dese alle waren gestadelijck by malkanderen eendrachtelijck met bidden ende smeecken, ^{+ +} t’samen met de wijven, ende Maria de Moeder Iesu, ende sijne broederen.

+ Matth. 27,55. Marc. 15.40, 41.

+ Luc. 8.2, 3. cap. 13,55. cap. 14,10.

III.15

^❧ ENde in die dagen tradt Petrus op in ’t midden onder de Iongeren, ende sprack: (daer was nu de schare der namen by een van ontrent hondert ende twintigh)

❧ Epistel op S. Matthias dagh.

16

Ghy mannen ende broeders, de Schrift moeste vervult worden, ⁺ welcke de heylige Geest te vooren geseyt heeft door den mont Davids, van Iuda, die een voor-ganger was der gener die Iesum vingen: ⁺

+ Psalm 41,10.

+ Matth. 26,47. Mar. 14,43. Luc. 22,47. Ioh. 18,3.

17

^* Want hy was met ons getelt, ende hadde dit Ampt met ons verkregen.

* Matth. 10,4. Marc. 3,19. Luc. 6,16.

18

Dese heeft verworven den acker voor den onrechtveerdigen loon, ende hem verhangen, ⁺ ende is midden ontwee geborsten, ende alle sijn ingewant uyt-geschudt.

+ Matth. 27,5.

19

Ende het is kont geworden allen die te Ierusalem woonen, alsoo dat deselve acker genoemt wort in hare sprake, ⁺ Hakeldama, dat is, een Bloet-acker.

+ Matth. 27,8.

20

Want daer staet geschreven in ’t Psalm-boeck: ⁺ ☜Hare wooninge moete woest worden, ende daer en zy niemant die daer-in woone; ⁺ ende sijn Bisdom ontfange een ander☞.

+ Psal. 69,26.

+ Psal. 109,1.

21

So moet nu een van dese mannen, die by ons geweest zijn, den geheelen tijt over, in welcken de Heere Iesus onder ons is uyt- ende in-gegaen,

22

Van den Doop Iohannis aen, ⁺ tot op den dagh, doe Hy van ons genomen is, een getuyge sijner op-standinge met ons worden.

+ Act. 1,9.

23

Ende sy steldender twee, Ioseph genoemt Barsabas, met den toe-name Iustus, ende Matthiam,

24

Baden ende spraken: Heere, aller herten Kenner, wijst aen, welcken Ghy verkoren hebt van dese twee,

25

Dat een ontfange desen dienst ende Apostel-ampt, daer van Iudas af-geweken is, dat hy henen ginge in sijne plaetse.

26

Ende sy wierpen het lot over haer; ende het lot viel op Matthiam. Ende hy wiert toe-geordineert den elf Apostelen☙.