Lutherse Bijbel (1648)

Het vj. Capittel.

Heeft vier deelen: I. Christus spijst vijf duysent mannen met vijf brooden, ende twee visschen. II. Wandelt op de Zee. III. Spreekt met de Ioden van ’t geestelijcke eten ende drinken. IV. Wat daer op gevolgt is.

I.1

^{❧ *} DAer nae voer Iesus wegh over de Zee aen de stadt Tiberias, in Galilea.

❧ Euangelium op den 4 Son-dagh in de Vasten, genoemt Laetare.

* Matth. 14,13. Marc. 6,31. Luc. 9,10.

2

Ende veel volcks toogh Hem nae, daerom dat sy de teeckenen sagen, die Hy aen de krancken dede.

3

Ende Iesus ginck opwaerts, op eenen bergh, ende settede Hem aldaer met sijne Iongeren.

4

Ende het Paeschen, der Ioden Feest, was nae-by.

5

Doe hief Iesus sijne oogen op, ende siet, dat veel volcks tot Hem komt, ende spreeckt tot Philippum: Waer koopen wy broot, dat dese eten?

6

(Maer dat seyde Hy, om hem te versoecken: want Hy wiste wel, wat Hy doen wilde.)

7

Philippus antwoordde Hem: Twee hondert penningen weert broots en is niet genoegh onder haer, dat een yegelijck van haer een weynigh neme.

8

Een sijner Iongeren, Andreas de broeder Simonis Petri, spreeckt tot Hem:

9

Hier is een jongen, die heeft vijf gersten brooden, ende twee visschen: maer wat is dat onder soo vele?

10

Maer Iesus sprack; Beschickt, dat hem het volck legere. Ende daer was veel gras in die plaetse. Doe legerden haer by vijf duysent mannen.

11

Ende Iesus nam de brooden, danckte, ende gafse den Iongeren; ende de Iongeren den genen, die haer gelegert hadden: desselven gelijcken oock van de visschen, soo veel als Hy wilde.

12

Ende doe sy versadigt waren, sprack Hy tot sijne Iongeren: Vergadert de over-gebleven brocken, datter niets en vergae.

13

Doe vergaderden sy, ende vulden twaelf korven met brocken van de vijf gersten brooden, die daer over-bleven den genen, die gespijst waren.

14

Doe nu de Menschen dat teecken sagen, dat Iesus dede, spraken sy: Dat is voor-waer de Propheet, ⁺ die in de Werelt komen sal.

+ Deut. 18.15, 18. Luc. 7,16. cap. 24,19. Ioh. 4,19.

15

Doe Iesus nu merckte, dat sy komen souden, ende Hem grijpen, dat sy Hem tot eenen Koninck maeckten, ontweeck Hy wederom op den bergh, Hy selve alleen☙.

II.16

MAer des avonts gingen de Iongeren af aen de Zee; ⁺

+ Matth. 14,23. Marc. 6,47.

17

Ende traden in ’t schip, ende quamen over de Zee nae Capernaum. Ende het was al-reede duyster geworden, ende Iesus en was tot haer niet gekomen.

18

Ende de Zee verhief haer van eenen grooten wint.

19

Doe sy nu geroept hadden by vijf-en-twintigh ofte dertigh velt-weegs, sagen sy Iesum op de Zee gaen, ende nae by het schip komen: ende sy vreesden haer.

20

Maer Hy sprack tot haer: Ick ben ’t; en vreest u niet.

21

Doe wilden sy Hem in ’t schip nemen: ende terstont was het schip aen ’t lant, daer sy henen voeren.

22

Des anderen daegs, sagh het volck, dat op gene zijde der Zee stont, dat geen ander schip aldaer en was, dan dat eene, daer sijne Iongeren in getreden waren; ende dat Iesus met sijne Iongeren in dat schip niet getreden en was, maer sijne Iongeren alleen wegh-gevaren waren.

23

Maer daer quamen andere schepen van Tiberias nae by de plaetse, daer sy het broot gegeten hadden, door des Heeren danck-segginge.

24

Doe nu het volck sagh, dat Iesus daer niet en was, noch sijne Iongeren; traden sy oock in de schepen, ende quamen te Capernaum, ende sochten Iesum.

III.25

ENde doe sy Hem vonden op gene zijde der Zee, spraken sy tot Hem: Rabbi, wanneer zijt Ghy hier gekomen?

26

Iesus antwoordde haer, ende sprack: Voor-waer, voor-waer, Ick segge u, ghy soeckt my, niet daerom dat ghy teeckenen gesien hebt; maer dat ghy van het broot gegeten hebt, ende zijt versadigt geworden.

27

☜^a Wercket spijse, niet die verganckelijck en is, maer die daer blijft in ’t eeuwige leven, welcken u des Menschen Soon geven sal: want den selven heeft Godt de Vader ^b versegelt☞. ⁺

a Wercket spijse) Gaet met sulcke spijse om.

b Versegelt) dat is, Met den heyligen Geest begaeft ende bereydt, dat Hy alleen voor allen tot een Meester ende Helper voor-gestelt ende gegeven is, als nae den-welcken sich alles schicken ende houden moet.

+ 2 Petr. 1,17.

28

Doe spraken sy tot Hem: Wat sullen wy doen, dat wy Godts wercken mogen wercken?

29

Iesus antwoordde, ende sprack tot haer: ☜Dat is Godts werck, dat ghy in dien gelooft, dien Hy gesonden heeft☞.

30

Doe spraken sy tot Hem: Wat doet Ghy dan voor een teecken, op dat wy ’t sien, ende u gelooven? wat werckt Ghy?

31

Onse vaders hebben Manna gegeten in de woestijne; ⁺ als geschreven staet: Hy gaf haer broot van den Hemel te eten.

+ Exod. 16.4, 14. Num. 11,17. Psal. 78,24. 1 Cor. 10,3.

32

Doe sprack Iesus tot haer: Voor-waer, voor-waer, Ick segge u, Moses en heeft u geen broot van den Hemel gegeven; maer mijn Vader geeft u het rechte broot van den Hemel.

33

Want dit is het broot Godts, dat van den Hemel komt, ende geeft der Werelt het leven.

34

Doe spraken sy tot Hem: Heere, geeft ons altijt sulck broot.

35

Maer Iesus sprack tot haer: ☜Ick ben het broot des levens: ⁺ wie tot my komt, dien en sal niet hongeren: ende wie in my gelooft, dien en sal nimmer-meer dorsten☞.

+ Ies. 55,1. Ioh. 4,14. cap. 7,37.

36

Maer Ick hebbe ’t u geseyt, dat ghy my gesien hebt, ende en gelooft doch niet.

37

☜Al wat my mijn Vader geeft, ⁺

+ Ioh. 17.2, 24.

[fol. 47v]

dat komt tot My: ende wie tot My komt, dien en sal Ick niet uyt-stooten☞.

38

Want Ick ben van den Hemel gekomen, ⁺ niet op dat Ick mijnen wille doe; maer diens, die My gesonden heeft.

+ Matth. 26,39. Marc. 14,36. Luc. 22,42. Ioh. 5,30.

39

☜Ende dat is de wille des Vaders, die My gesonden heeft, dat Ick niet en verliese van al dat Hy My gegeven heeft; maer dat Ick ’t op-wecke ten jongsten dage.

40

Ende dat is de wille diens, die my gesonden heeft, Dat, wie den Soon siet, ⁺ en gelooft in Hem, hebbe het eeuwige leven: ende Ick sal hem op-wecken ten jongsten dage☞.

+ Ioh. 3,16. cap. 4,14. cap. 6.27, 54.

41

Doe murmureerden de Ioden daer over, dat Hy seyde, Ick ben het broot, dat van den Hemel gekomen is;

42

Ende spraken: ⁺ En is dese niet Iesus, Iosephs soon, wiens vader ende moeder wy kennen? hoe seyt Hy dan, Ick ben van den Hemel gekomen?

+ Matth. 13,55. Marc. 6,3.

43

Iesus antwoordde, ende sprack tot haer: En murmureet niet onder malkanderen.

44

☜Niemant en kan tot My komen, ’t en zy dan, dat hem trecke de Vader, die My gesonden heeft: ende Ick sal hem op-wecken ten jongste dage☞.

45

Daer staet geschreven in de Propheten: ⁺ ☜Sy sullen alle van Godt geleert zijn☞. Wie ’t nu hoort van den Vader, ⁺ ende leert ’et, die komt tot My.

+ Ies. 54,13. Ier. 31,33. Ebr. 8,10. cap. 10,16.

+ Ephes. 4.20, 21.

46

Niet dat yemant den Vader gesien heeft, ⁺ behalven die van den Vader is, die heeft den Vader gesien.

+ Matth. 11,27. Ioh. 1,18.

47

☜Voor-waer, voor-waer, Ick segge u: ⁺ Wie in My gelooft, die heeft het eeuwige leven.

+ Ioh. 3.16, 36.

48

Ick ben het broot des levens☞.

49

Uwe vaders hebben Manna gegeten in de woestijne, ⁺ ende zijn gestorven.

+ Exod. 16,4. Num. 11,7. Psal. 78,24. 1 Cor. 10.3, 5.

50

Dit is het broot, dat van den Hemel komt; op dat, wie daer van eet, niet en sterve.

51

☜Ick ben het levendige broot, dat van den Hemel gekomen is. ⁺ Wie van dit broot eten sal, die sal leven in eeuwigheyt. Ende het broot, dat Ick geven sal, is mijn vleesch, ’t welck Ick geven sal voor het leven der werelt☞.

+ Ioh. 11,26.

52

Doe keven de Ioden onder malkanderen, ende spraken: Hoe kan dese ons sijn vleesch te eten geven?

53

Iesus sprack tot haer: ⁺ ☜Voor-waer, voor-waer, Ick segge u: ’t En zy dat ghy eet het vleesch des Menschen Soons, ende drinckt sijn bloet, so en hebt ghy geen leven in u.

+ Dit Capittel en spreeckt niet van ’t Sacrament des Broots ende Wijns; maer van ’t geestelijcke eten, dat is, gelooven, dat Christus Godt ende Mensch, sijn bloet voor ons vergoten heeft.

54

Wie mijn vleesch eet, ende drinckt mijn bloet, die heeft het eeuwige leven; ende Ick sal hem ten jongsten dage op-wecken.

55

Want mijn vleesch is de rechte spijse, ende mijn bloet is de rechte dranck.

56

Wie mijn vleesch eet, ende drinckt mijn bloet, die blijft in My, ende Ick in hem☞.

57

Gelijck My gesonden heeft de levendige Vader, ende Ick leve om des Vaders wille; alsoo, wie my eet, deselve sal oock leven om mijnent wille.

58

Dit is het broot, dat van den Hemel gekomen is. Niet als uwe Vaders hebben Manna gegeten, ende zijn gestorven: wie dit broot eet, die sal leven in eeuwigheyt.

59

Sulcx seyde Hy in de Schole, doe Hy leerde te Capernaum.

60

Vele nu sijner Iongeren, die dat hoorden, spraken: Dat is een harde rede! wie kanse hooren?

61

Maer doe Iesus by Hem selven merckte, dat sijne Iongeren daer over murmureerden, sprack Hy tot haer: Ergert u dat?

62

^c Hoe, ⁺ wanneer ghy dan sien sult des Menschen Soon op-varen daer henen, daer Hy te vooren was?

c Hoe) ergert het u, dat Ick nu spreke op Aerden: wat sal ’t dan worden, als Ick van den Hemel sal regeeren, ende de woorden vol-brengen, ende daer in grijpen sal? Ioh. 2,25.

+ Ioh. 3,13.

63

☜De Geest is ’t, die daer levendigh maeckt; het vleesch en is geen nut. De woorden die Ick spreke, die zijn geest ende zijn leven☞.

64

Maer daer zijn sommige onder u, die niet en gelooven. Want Iesus wiste van aen-begin wel, welcke niet geloovende en waren, ⁺ ende wie Hem verraden soude.

+ Ioh. 13,11.

65

Ende Hy sprack: Daerom hebbe Ick u geseyt, ⁺ ☜Niemant en kan tot my komen, ’t en zy hem dan van mijnen Vader gegeven☞.

+ Ioh. 6,44.

IV.66

VAn doen af gingen vele sijner Iongeren te rugge, ende en wandelden voort-aen niet meer met Hem.

67

Doe sprack Iesus tot de Twaelve: Wilt ghy oock wegh-gaen?

68

Doe antwoordde Hem Simon Petrus: ☜Heere, waer sullen wy henen gaen? Ghy hebt woorden des eeuwigen levens:

69

Ende wy hebben gelooft ende bekent, dat Ghy zijt Christus, ⁺ de Soon des levendigen Godts☞.

+ Matth. 16,16. Marc. 8,29. Luc. 9,20. Ioh. 11,27.

70

Iesus antwoordde hem: En hebbe Ick niet u Twaelve verkoren, ⁺ ende uwer een is een duyvel?

+ Luc. 6,13.

71

Maer Hy sprack van Iuda Simon Iscarioth: deselve verriedt Hem daer nae, ende was een van de Twaelve.