Lutherse Bijbel (1648)

Het vj. Capittel.

Heeft ses deelen. I. Christus verantwoort sijne Iongeren, dat sy hadden ayren gepluckt op den Sabbath; als oock Hem selven, dat Hy een verdorde hant op den Sabbath hadde genesen. II. Verkiest twaelf Apostelen. III. Predikt van verscheyden poincten der saligheyt. IV. Verklaert insonderheyt, hoe men vrienden ende vyanden moet lief hebben. V. Stelt voor de gelijckenisse van eenen boom, ende sijne vruchten. VI. Besluyt sijne predicatie met eene nootwendige vermaninge.

I.1

ENde het geschiedde op eenen ^a Achter-Sabbath, ⁺ dat Hy door ’t koorn ginck, ende sijne Iongeren ^* pluckten ayren, ende aten, ende wrevense met de handen.

a Achter-Sabbath) Gelijck als wy den Dings-dagh noemen den achter-maendagh, alsoo noemden de Ioden den tweeden dagh nae den hoogen Sabbath den Achter-Sabbath. Gelijck dat uyt Matth. 28,1. wel te vernemen is.

+ Matth. 12,1. Marc. 2,23.

* Deut. 23,25.

2

Ende sommige der Phariseën spraken tot haer: ⁺ Waerom doet ghy, dat niet betamelijck en is te doen op de Sabbathen?

+ Exod. 20,10.

3

Ende Iesus antwoordde, ende sprack tot haer: ⁺⁺ En hebt ghy dat niet gelesen, wat David dede, doe hem hongerde, ende die met hem waren?

++ 1 Sam. 21,6.

4

Hoe dat hy ten Huyse Godts in-ginck, ende nam de Toon-brooden, ende at, ende gaf oock den genen, die met hem waren; ⁺ die nochtans niemant eten en dorste, dan alleen de Priesters.

+ Lev. 24,9.

5

Ende Hy sprack tot haer: ☜Des Menschen Soon is een Heere, ⁺ oock des Sabbaths☞.

+ Matth. 12,8. Marc. 2,28.

6

Ende het geschiedde op eenen anderen Sabbath, ⁺ dat Hy ginck in de Schole, ende leerde: ende daer was een Mensch, diens rechter-hant was verdort.

+ Matth. 12,9. Marc. 3,1.

7

Maer de Schrift-geleerden ende Phariseën namen Hem waer, of Hy oock genesen soude op den Sabbath; op dat sy eene sake tot Hem vonden.

8

Maer Hy merckte hare gedachten, ende sprack tot den Mensch met de dorre hant: Staet op, ende treedt voort. Ende hy stont op, ende tradt daer henen.

9

Doe sprack Iesus tot haer: Ick vrage u, Wat is betamelijck te doen op de Sabbathen, goet ofte quaet? het leven te behouden, ofte te verderven?

10

Ende Hy saghse alle ront-om aen, ende sprack tot den Mensch: Streckt uwe hant uyt. Ende hy dede ’t: doe wiert hem sijne hant weder te recht gebracht, gesont als de andere.

11

Maer sy wierden gantsch uyt-sinnigh, ende spraken te samen met malkanderen, wat sy Hem doen wilden.

II.12

ENde het geschiedde tot dier tijt, ⁺ dat Hy ginck op eenen bergh, om te bidden; ende Hy bleef over nacht in ’t gebedt tot Godt.

+ Matth. 14,23.

13

Ende doe ’t dagh wiert, ⁺ riep Hy sijne Iongeren, ende verkoos harer twaelve, dewelcke Hy oock Apostelen noemde:

+ Matth. 10,1. Marc. 3,13. cap. 6,7. Luc. 9,1.

14

Simon, welcken Hy Petrum noemde, ende Andream sijnen broeder, Iacobum ende Iohannem, Philippum ende Bartholomeum,

15

Mattheum ende Thomam, Iacobum Alphei soon, Simon genoemt Zelotes,

16

Iudam Iacobs soon, ende Iudam Iscarioth den verrader.

III.17

ENde Hy ginck af met haer, ende tradt op een pleyne in ’t velt, ende de hoop sijner Iongeren, ende een groote menighte des volcks, van alle ’t Ioodsche lant ende Ierusalem, ende Tyro ende Sidon, aen de Zee gelegen;

18

Die daer gekomen waren om Hem te hooren, ⁺ ende dat sy genesen wierden van hare sieckten; ende die van onreyne geesten om-gedreven wierden, die wierden gesont.

+ Matth. 14,36.

19

Ende alle het volck begeerde Hem aen te roeren; ⁺ want daer ginck kracht van Hem: ende Hy genasse alle.

+ Marc. 5,30.

20

Ende Hy hief sijne oogen op over sijne Iongeren, ende sprack: ⁺ ☜Saligh zijt ghy armen; want het Rijck Godts is uwe.

+ Matth. 5,2.

21

Saligh zijt ghy, ghy die hier hongert; want ghy sult versadigt worden. Saligh zijt ghy, ghy die hier weent; ⁺ want ghy sult lacchen.

+ Psal. 126.2, 5, 6.

22

Saligh zijt ghy, ⁺ als u de Menschen haten, ende u af-scheyden, ende schelden u, ende verwerpen uwen naem, als eenen boos-ach-

+ 1 Petr. 2,19. cap. 3,14. cap. 4,14.

[fol. 31v]

tigen, om des Menschen Soons wille.

23

Verheugt u als-dan, ⁺ ende huppelt; want siet, uwen loon is groot in den Hemel: des-gelijcken deden hare vaders oock den Propheten☞. ⁺

+ Act. 5,41.

+ Act. 7,51.

24

Maer daer en tegen wee u rijcken; ^{+ *} want ghy hebt uwen troost wegh.

+ Amos 6.1, 8. Jac. 5,1.

* Psal. 17,14. ende 49,19. Luc. 16,25.

25

Wee u, ghy die vol zijt; want ghy sult hongeren: wee u, ghy die hier lacht; want ghy sult weenen ende huylen. ⁺

+ Prov. 14,13. Jes. 65,13. Jac. 4,9. cap. 5,1. Apoc. 1,7.

26

Wee u, wanneer alle-man wel van u spreeckt: des-gelijcken deden hare vaders oock den valschen Propheten.

IV.27

MAer Ick segge u, ⁺ ghy die toe-hoort: ☜Hebt lief uwe vyanden; doet wel den genen, die u haten.

+ Exod. 23,4. Prov. 25,21. Matth. 5,44. Rom. 12,20. 1 Cor. 4,12.

28

Segent de gene, die u vervloecken; ^* biddet voor de gene, die u leet aen doen☞.

* Luc. 23,32. Act. 7,60.

29

Ende wie u slaet op d’eene wange, ⁺ dien biedt oock d’ andere; ende wie u den mantel neemt, dien en weert oock den rock niet.

+ 1 Cor. 6,7.

30

Wie u bidt, ⁺ dien geeft; ende wie u het uwe neemt, daer en eyscht ’et niet weder.

+ Deut. 15,7. Prov. 3,27. Matth. 5,42. 1 Joh. 3,17.

31

Ende ☜gelijck ghy wilt, ⁺ dat u de lieden doen sullen, alsoo doet ghy haer oock☞.

+ Matth. 7,12.

32

Ende is ’t dat ghy lief hebt, ⁺ die u lief hebben, wat danck hebt ghy daer af? want de sondaers hebben oock lief hare lief-hebbers.

+ Matth. 5,46.

33

Ende wanneer ghy uwen wel-doenders wel-doet, wat danck hebt ghy daer af? want de sondaers doen dat selve oock.

34

Ende wanneer ghy leent, ⁺ van dien ghy hopet weder te ontfangen, wat danck hebt ghy daer af? want de sondaers leenen den sondaren oock; op dat sy even-gelijck weder ontfangen.

+ Deut. 15,8. Matth. 5,42.

35

Maer veel meer hebt lief uwe ^b vyanden; doet wel, ende leent, dat ghy daer niet voor en hopet: so sal uwen loon groot zijn, ende ghy sult kinderen des Aller-hoogsten zijn; want Hy is goedertieren over de ondanckbare ende boosachtige.

b Vyanden) Wie sijnen vyant leent ofte wel-doet, die leert hem selven, dat hy daer voor niet met allen en derf hopen noch verwachten: maer dat en doet niemant dan een Christen.

36

^❧ Daerom zijt barmhertigh, gelijck oock uwe Vader barmhertigh is.

❧ Euangelium op den 4 Son-dagh nae der H. Drie-vuldigheyt.

37

En ^* oordeelt niet, so en wordt ghy niet geoordeelt: en verdoemt niet, so en wordt ghy niet verdoemt: vergeeft, so wort u vergeven.

* Sir. 6,5. Matth. 7,1. Rom. 2,1. 1 Cor. 4,5.

38

⁺ Geeft, so wort u gegeven: een volle, gedruckte, geschudde, ende ⁺⁺ over-vloedige mate sal men in uwen schoot geven: want effen met die mate, daer ghy mede metet, sal men u weder meten.

+ Prov. 10,22. cap. 19,17.

++ Matth. 7,2. Marc. 4,24. Gal. 6,7.

39

Ende Hy seyde haer eene gelijckenisse: ⁺ Magh oock een blinde eenen blinden den wegh wijsen? en sullen sy niet alle beyde in den gracht vallen?

+ Jes. 42,19. Matth. 15,14.

40

^* De ^c Ionger en is niet boven sijnen Meester: wanneer de Ionger is als sijn Meester, so is hy vol-komen.

* Matth. 10,24. Joh. 13,16. cap. 15,20.

c Ionger) dat is, Als ’t den Ionger gaet gelijck den Meester, so gaet het recht.

41

⁺ Maer wat siet ghy eenen splinter in uwes broeders ooge, ende den balck in uw’ ooge en wordt ghy niet gewaer?

+ Matth. 7,3.

42

Oft, hoe kont ghy seggen tot uwen broeder: Houdt stille, broeder, ick wil den splinter uyt uw’ ooge trecken; ende ghy en siet selve den balck in uw’ ooge niet? ghy huychelaer, ⁺ treckt eerst den balck uyt uw’ ooge; ende besiet dan, dat ghy den splinter uyt uwes broeders ooge treckt☙.

+ Prov. 18,17.

V.43

WAnt ’t en is geen goede boom, ⁺ die quade vrucht draegt; ende geen quade boom, die goede vrucht draegt.

+ Matth. 7,17. cap. 12,33.

44

Een yegelijcke boom wort aen sijn eygen vrucht bekent: ⁺ want men en leest geene vijgen van de doornen; so en leest men oock geene druyven van de hagen.

+ Matth. 7,16.

45

☜Een goet Mensch brengt wat goets voort uyt den goeden schat sijns herten; ⁺ ende een quaet Mensch brengt wat quaets voort uyt den quaden schat sijns herten: want waer af het herte vol is, ⁺ daer af gaet de mont over☞.

+ Matth. 12,35.

+ Matth. 12,34.

VI.46

MAer wat heet ghy my Heere, Heere; ⁺ ende en doet niet wat Ick u segge?

+ Matth. 7,21. cap. 25,11. Luc. 13,23. Rom. 2,13. Iac. 1,22.

47

^* Wie tot My komt, ende hoort mijne redenen, ende doetse, dien wil Ick u toonen, wien hy gelijck is.

* Matth. 7,24.

48

Hy is gelijck eenen Mensche, die een huys bouwde, ende groef diep, ende leyde den gront op de steen-rotse. Maer doe een water-vloet quam, doe sloegh de stroom tegen ’t huys aen, ende en mogt ’et niet bewegen: want het was op de steen-rotse gegrondt.

49

Maer wie hoort, ende niet doet, die is gelijck eenen Mensche, die een huys bouwde op de aerde sonder gront; ende de stroom sloegh daer tegen aen, ende het viel terstont, ende dat huys kreegh een groote scheure.