Lutherse Bijbel (1648)

Het xij. Capittel.

Heeft seven deelen: I. Christus verhaelt de gelijckenisse van den wijn-bergh. II. Wort versocht met de vrage van den cijns-penninck, de welcke Hy beantwoordt. III. Spreeckt met de Sadduceën van de verrijsenisse der dooden. IV. Verklaert, wat het grootste gebodt zy in de Wet. V. Vraegt de Phariseën, wiens Soon de Messias zy? VI. Waerschouwt sijne toe-hoorders voor de fouten der Schrift-geleerden. VII. Prijst de geringe aelmoesse van een arme weduwe.

I.1

ENde Hy begon tot haer door gelijckenissen te spreken. ⁺ Een Mensche plantede eenen wijn-bergh, ⁺ ende maeckte daer eenen tuyn ront-om, ende groef eene wijn-persse, ende bouwde eenen toren, ende verhuerde dien den wijn-gaerdeniers, ende reys de buyten lants.

+ Matth. 21,33. Luc. 20,9.

+ Ies. 5,1. Ier. 2,21. cap. 12,10.

2

Ende sondt eenen knecht, doe de tijt quam, tot de wijn-gaerdeniers, dat hy van de wijn-gaerdeniers ontfinge van de vrucht des wijn-berghs.

3

Maer sy namen hem, ende sloegen hem, ende lieten hem ledigh van haer gaen.

4

Wederom sondt hy eenen anderen knecht tot haer; dien wierpen sy met steenen, ende quetsten hem het hooft, ende lieten hem versmaedt van haer.

5

Wederom sondt hy eenen anderen, den selven doodden sy: ende vele andere; sommige sloegen sy, sommige doodden sy.

6

Doe hadde hy noch eenen eenigen soon, die was hem lief, dien sondt hy ten laetsten oock tot haer, ende sprack: Sy sullen haer voor mijnen soon ontsien.

7

Maer deselve wijn-gaerdeniers spraken onder malkanderen: Dese is de erf-genaem; komet, laet ons hem dooden, so sal het erve onse zijn.

8

Ende sy namen hem, ende doodden hem, ende wierpen hem uyt voor den wijn-bergh.

9

Wat sal nu de Heere des wijn-berghs doen? hy sal komen, ende de wijn-gaerdeniers verdoen, ende den wijn-bergh anderen geven.

10

En hebt ghy oock niet gelesen dese Schrift: ☜De Steen, ⁺ dien de Bouw-lieden verworpen hebben, die is een Hoeck-steen geworden.

+ Psal. 118,22. Ies. 28,16. Matth. 21,42. Act. 4,11. Rom. 9,33. 1 Petr. 2,6.

11

Van den Heere is dat geschiedt, ende het is wonderlijck voor onse oogen☞.

12

Ende sy sochten Hem te vangen, ende vreesden haer doch voor het volck: want sy bekenden, dat Hy op haer dese gelijckenisse gesproken hadde. Ende sy verlieten Hem, ende gingen wegh.

II.13

ENde sy sonden tot Hem ⁺ sommige van de Phariseën ende

+ Matth. 22,15. Luc. 20,20.

[fol. 24v]

Herodis dienaers, dat sy Hem vingen in de woorden.

14

Ende sy quamen, ende spraken tot Hem: Meester, wy weten dat Ghy waerachtigh zijt, ende en vraegt nae niemant; want Ghy en acht het aen-sien der Menschen niet, maer Ghy leert den wegh Godts recht. Is ’t recht, dat men den Keyser cijns geve, ofte niet? sullen wy hem geven, ofte niet geven?

15

Maer Hy merckte hare geveynst-heyt, ende sprack tot haer: Wat versoeckt ghy my? Brengt my eenen penninck, dat Ick hem sie.

16

Ende sy brachten hem [eenen.] Doe sprack Hy: Wiens is dat beelt ende het op-schrift? Sy spraken tot Hem: Des Keysers.

17

Doe antwoordde Iesus, ende sprack tot haer: ⁺ ☜So geeft den Keyser, wat des Keysers is; ende Gode, wat Godts is☞. Ende sy verwonderden haer over Hem.

+ Matth. 17,25. cap. 22,21. Rom. 13,7.

III.18

DOe traden de Sadduceën tot Hem, ⁺ die daer houden, dat daer geene op-standinge en is; die vraegden Hem, ende spraken:

+ Matth. 22,23. Luc. 20,27. Act. 23,8.

19

Meester, ⁺ Moses heeft ons geschreven; Wanneer yemants broeder sterft, ende laet een wijf achter, ende en laet geene kinderen nae, so sal sijn broeder des-selven wijf nemen, ende sijnen broeder zaet verwecken.

+ Deut. 25.5, 6.

20

Nu zijnder seven broeders geweest: d’ eerste nam een wijf, ende sterf, ende en liet geen zaet nae.

21

Ende de tweede namse, ende sterf, ende liet oock geen zaet nae. De derde desselven gelijcken.

22

Ende namense alle seven, ende en lieten geen zaet nae. Ten laetsten nae allen sterf het wijf oock.

23

Nu in de op-standinge, als sy op-staen, wiens wijf sal sy zijn onder haer? want seven hebbense tot een wijf gehadt.

24

Doe antwoordde Iesus, ende sprack tot haer: En is ’t niet also? ghy dwalet, daerom, dat ghy niet en weet van de Schrift, noch van de kracht Godts.

25

Wanneer sy van de dooden weder op-staen sullen, so en sullen sy niet trouwen, ⁺ noch ten houwelijck uyt-gegeven worden; maer sy zijn als de Engelen in den Hemel.

+ Matth. 22,30.

26

Maer van de dooden, dat sy op-staen sullen, en hebt ghy niet gelesen in ’t Boeck Mosis, hoe Godt by den bosch tot hem seyde, ⁺ ende sprack: ☜Ick ben de Godt Abrahams, ende de Godt Isaacs, ende de Godt Iacobs?

+ Exod. 3,6. Matth. 22.31, 32. Act. 7,32. Ebr. 11,16.

27

Maer Godt en is niet der dooden, maer der levendigen Godt☞: daerom dwalet ghy seer.

IV.28

ENde doe tradt tot Hem een der Schrift-geleerden, ⁺ die gehoort hadde, hoe sy malkanderen onder-vraegden, ende sagh, dat Hy haer fijn geantwoordt hadde, ende vraegde Hem: Welck is het voor-naemste gebodt van allen?

+ Matth. 22,34. Luc. 10,25.

29

Maer Iesus antwoordde hem: Het voor-naemste gebodt van alle geboden is dat: ☜Hoort Israël, ⁺ de Heere onse Godt is een eenigh Godt.

+ Deut. 6,4. cap. 10,12. Luc. 10,27.

30

Ende ghy sult Godt uwen Heere lief hebben van gantscher herten, van gantscher ziele, van gantschen gemoede, ende van alle uwe krachten: dat is het voor-naemste gebodt.

31

Ende het ander is hem gelijck: ⁺ Ghy sult uwen Naesten lief hebben, als u selven☞. Daer en is geen ander grooter Gebodt, dan dese.

+ Lev. 19,18. Matth. 22,39. Rom. 13,9. Gal. 5,14. Jac. 2,8.

32

Ende de Schrift-geleerde sprack tot Hem: Meester, Ghy hebt voor-waer recht gesproken; want daer is een Godt, ende daer en is geen ander behalven Hem.

33

Ende den selven lief te hebben van gantscher herten, van gantschen gemoede, van gantscher ziele, ende van alle krachten; ende sijnen Naesten lief te hebben, als hem selven; dat is meer dan brand-offeren ende alle offeren.

34

Ende doe Iesus sagh, dat hy verstandelijck antwoordde, sprack Hy tot hem: Ghy en zijt niet verre van ’t Rijck Godts. Ende niemant en dorst Hem meer vragen.

V.35

ENde Iesus antwoordde, ⁺ ende sprack, doe Hy leerde in den Tempel: Hoe seggen de Schrift-geleerden, Christus zy Davids Soon?

+ Matth. 22,41. Luc. 20,41.

36

Maer David spreeckt selve door den heyligen Geest: ⁺ ☜De Heere heeft geseyt tot mijnen Heere; Set u tot mijne rechter-hant, tot dat Ick uwe vyanden legge tot een voet-banck uwer voeten☞.

+ Psal. 110,1. Act. 2,34. 1 Cor. 15,25. Ebr. 1,13.

37

Daer heet Hem David immers sijnen Heere; waer af is Hy dan sijn Soon? Ende veel volcx hoorde Hem geerne.

VI.38

ENde Hy leerdese, ⁺ ende sprack tot haer: Siet voor u voor de Schrift-geleerden, die in lange kleederen gaen, ende laten haer geerne groeten op de marckt;

+ Matth. 23.5, 6. Luc. 11,43. cap. 20,46.

39

Ende sitten geerne boven aen in de Scholen, ende over tafel in’t avont-mael.

40

Sy eten der weduwen huysen op, ⁺ onder den schijn van lange gebeden: deselve sullen dies te meer verdoemenisse ontfangen.

+ Matth. 23,14. Luc. 20,46. 2 Tim. 3,6. Tit. 1,11.

VII.41

ENde Iesus settede Hem tegen de ^* Godts-kiste over, ⁺ ende sagh, hoe het volck gelt in-leyde in de Godts-kiste: ende vele rijcke leyden veel in.

* 2 Reg. 12,9.

+ Luc. 21,1.

42

Ende daer quam een arme weduwe, ende leyde twee mijten in, die doen een oortgen.

43

Ende Hy riep sijne Iongeren tot Hem, ende sprack tot haer: Voor-waer Ick segge u, ⁺ Dese arme weduwe heeft meer in de Godts-kiste geleyt, dan alle die in-geleyt hebben.

+ 2 Cor. 8,12.

44

Want sy hebben alle van haer over-schot in-geleyt; maer dese heeft van hare armoede, al wat sy heeft, hare gantsche neeringe in-geleyt.

[fol. 25r]