Lutherse Bijbel (1648)

Het xxvij. Capittel.

Heeft ses deelen: I. Iude verschricklijck levens-eynde. II. Wat voor den Lant-richter Pontio Pilato geschiedt zy, ende hoe die eyndelijck het vonnisse des doots hebbe uyt-gesproken. III. D’ executie van ’t vonnisse, ende wat by den doot Christi geschiedt zy. IV. De wonder-wercken, die op Christi doot gevolgt zijn. V. Des Heeren begraffenisse. VI. Des grafs besegelinge ende bewaringe.

I.1

MAer des morgens hielden alle de Hooge-priesters ende de Outsten des volcx eenen raet over Iesum, ⁺ dat sy Hem doodden.

+ Psal. 2,3. Marc. 15,1. Luc. 22,66. cap. 23,2. Ioh. 18,28. cap. 23,2.

2

⁺ Ende bonden Hem, leyden Hem henen, ende leverden Hem over den Landvoogt Pontio Pilato. ⁺

+ 4 Iesus wort voor Pilatum geleydt.

+ Act. 3,13.

3

Doe dat Iudas, die Hem verraden hadde, sagh, dat Hy ter doodt veroordeelt was, berouwde ’t hem, ende brachte de dertigh silverlingen den Hoogen-priesteren ende den Outsten weder,

4

Ende sprack: Ick hebbe qualijck gedaen, dat ick onschuldigh bloet verraden hebbe! Sy spraken: Wat gaet ons dat aen? Daer siet ghy toe.

5

Ende hy wierp de silverlingen in den Tempel, scheydde van daer, ginck henen, ende verhingh hem selven. ⁺

+ Act. 1,18.

6

Maer de Hooge-priesters namen de silverlingen, ende spraken: ’t En is niet geoorloft, dat wy-se in de Godts-kiste leggen; want het is bloet-gelt:

7

Maer sy hielden eenen raet, ⁺ ende kochten daer eenen pot-backers acker voor, ter begraffenisse der vreemdelingen.

+ Act. 1,19.

8

Daerom is deselve acker genoemt

[fol. 16v]

de Bloet-acker, tot op den huydigen dagh.

9

Doe is vervult, datter geseyt is door den Propheet Ieremiam, daer hy spreeckt: ⁺ ☜Sy hebben genomen dertigh silverlingen, daer de verkochte mede betaelt wiert, welcken sy kochten van de kinderen Israëls,

+ Zach. 11,12.

10

Ende hebbense gegeven om eenen pot-backers-acker; als my de Heere bevolen heeft☞.

II.11

MAer Iesus stont voor den Lant-voogt; ⁺ ende de Lant-voogt vraegde Hem, ende sprack: Zijt Ghy der Ioden Koninck? Maer Iesus sprack tot hem: Ghy segt ’et.

+ Marc. 15,2. Luc. 23,3. Ioh. 18,33. 1 Tim. 6,13.

12

Ende doe Hy beschuldigt wiert van de Hooge-priesteren ende Outsten, ⁺ en antwoordde Hy niets.

+ Matth. 26,62.

13

Doe sprack Pilatus tot Hem: En hoort Ghy niet, hoe hart dat sy u beschuldigen?

14

Ende Hy en antwoordde hem niet op een woort, ⁺ alsoo dat hem oock de Lant-voogt seer verwonderde.

+ Ies. 53,7. Act. 8,32.

15

Maer op het Feest was de Lant-voogt gewoon, ⁺ den volcke eenen gevangenen los te geven, welcken sy wilden.

+ Marc. 15,6. Luc. 23,17. Ioh. 18,39.

16

Maer hy hadde doe ter tijt eenen gevangenen, ⁺ eenen ^a sonderlingen voor andere, die hiet Barrabas.

+ Marc. 15,7. Luc. 23,19. Ioh. 18,40.

a Sonderlingen) Mattheus wil seggen, dat Pilatus den ergsten moordenaer hebbe willen voorslaen: op dat de Ioden voor Hem niet bidden en konden: maer sy hadden eer den Duyvel selfs los gebeden, eer sy Godts Soon hadden los laten zijn. Sic & hodie agitur,& semper.

17

Ende doe sy vergadert waren, sprack Pilatus tot haer: Welcken wilt ghy dat ick u los geve, Barrabam, ofte Iesum, van dien geseyt wort, Hy zy ^b Christus?

b Christus) Pilatus spreeckt schamper tot de Ioden, ende segt: Ghy segget, dese zy Christus, dat is, een Koninck (so ghy ’t noemt) maer ick sie, dat hy een arm onschuldigh Mensch is. Sic & Marc. 15,9.

18

Want hy wist wel, dat sy Hem uyt nijdigheyt over-gelevert hadden.

19

Ende doe hy op den Richt-stoel sat, sondt sijn wijf tot hem, ende liet hem seggen: En hebt niet te doen met desen Rechtveerdigen; ick hebbe heden veel geleden in den droom, van sijnent wegen.

20

^* Maer de Hooge-priesters ende Outsten bekoutten het volck, dat sy om Barrabam bidden souden, ende Iesum doodden.

* Marc. 15,11. Luc. 23,18. Ioh. 18,40. Act. 3,14.

21

Doe antwoordde nu de Lant-voogt, ende sprack tot haer: Welcken van dese twee wilt ghy, dien ick u sal los geven? Sy spraken: Barrabam.

22

Pilatus sprack tot haer: Wat sal ick dan doen met Iesu, van dien geseyt wort, ^c Hy zy Christus? Sy spraken alle: Laet Hem kruycigen.

c Hy zy Christus) Iohannes duydt dese woorden alsoo: Sal ick uwen Koninck kruycigen?

23

De Lant-voogt sprack: Wat heeft Hy dan quaets gedaen? Maer sy riepen noch meer, ende seyden: Laet Hem kruycigen.

24

Maer doe Pilatus sagh, dat hy niet en voorderde, maer datter veel een grooter op-loop wiert, nam hy water, ende wiesch de handen voor het volck, ende sprack: Ick ben onschuldigh van ’t bloet deses Rechtveerdigen; siet ghy toe.

25

Doe antwoordde het gantsche volck, ⁺ ende sprack: Sijn bloet kome over ons, ende over onse kinderen.

+ Act. 5,28.

26

Doe gaf hy haer Barrabam los; maer Iesum liet hy geesselen, ende le-verde Hem over, dat Hy gecruycigt wierde.

III.27

DOe namen de krijgs-knechten des Lant-voogts Iesum tot haer in het Richt-huys, ⁺ ende vergaderden over Hem de gantsche schare:

+ Marc. 15,16. Ioh. 19,2.

28

Ende ontkleedden Hem, ende deden Hem eenen purperen mantel aen;

29

Ende vlochten een doornen kroone, ende settedense op sijn hooft, ende een riet in sijne rechter-hant; ende buygden de knien voor Hem, ende bespotteden Hem, ende spraken: Weest gegroet Ghy Koninck der Ioden.

30

Ende spogen Hem aen; ende namen het riet, ende sloegen sijn hooft daer mede.

31

⁺ Ende doe sy Hem bespottet hadden, togen sy Hem den mantel uyt, ende togen Hem sijne kleederen aen; ende leydden Hem henen, dat sy Hem kruycigden.

+ 5. Christi lijden aen ’t kruys.

32

Ende als sy uyt-gingen, ⁺ vonden sy eenen Mensche van Kyrene, met name Simon, dien dwongen sy, dat hy Hem sijn kruys droege.

+ Marc. 15,21. Luc. 23,26.

33

Ende doe sy aen de plaetse quamen, met name Golgatha, dat is verduytscht, ^d Schedel-stede;

d Schedel-stede heet, daer men de quaet-doenders richtet, als de galgen-bergh, etc. daerom dat vele doots-hoofden daer liggen.

34

^* Gaven sy Hem azijn te drincken met galle gemengt: ende doe Hy dien smaeckte, en wilde Hy niet drincken.

* Psal. 69,22. Marc. 15,22. Luc. 23, 33. Ioh. 19,17.

35

⁺ Doe sy Hem nu gekruycigt hadde, deelden sy sijne kleederen, ende wierpen het lot daerom; op dat vervult wierden, dat geseyt is door den Propheet: ⁺⁺ ☜Sy hebben mijne kleederen onder haer gedeelt, ende over mijn gewaet hebben sy het lot geworpen☞.

+ Marc. 15,34. Ioh. 19,23.

++ Psal. 22,19.

36

Ende sy saten aldaer, ende bewaerden Hem.

37

Ende boven sijn hooft hechteden sy de oorsake sijns doots geschreven; ⁺ namelijck, ☜Dit is Iesus, der Ioden Koninck☞.

+ Marc. 15,26. Luc. 23,38. Ioh. 19,19.

38

Ende doe wierdender twee moordenaers met Hem gekruycigt, ⁺ een ter rechter-, ende een ter slincker-hant.

+ Ies. 53,12.

39

Maer die voor-by gingen, ⁺ lasterden Hem, ende schuddeden hare hoofden,

+ Psal. 22,8. ende 69,21. Marc. 15,29. Luc. 23,35.

40

^* Ende spraken: Ghy die den Tempel Godts af-breeckt, ende bouwt hem in drie dagen op; helpt u selven: zijt Ghy Godts Soon, so klimt af van het kruys.

* Matth. 26,61. Ioh. 2,19.

41

Des-gelijcken bespotteden Hem oock de Hooge-priesters, met de Schrift-geleerden ende Outsten, ende spraken:

42

Andere heeft Hy geholpen, ende en kan Hem selven niet helpen: is Hy de Koninck Israëls, so klimme Hy nu af van het kruys; so willen wy Hem gelooven.

43

Hy heeft Godt betrouwt, ⁺ die verlosse Hem nu, lust’et Hem: want Hy heeft geseyt; Ick ben Godts Soon.

+ Psal. 22,9.

44

Dat selve verweten Hem oock de moordenaers, die met Hem gekruycigt waren.

45

Ende van de seste uyre aen,

[fol. 17r]

wiert’er eene duysternisse over het gantsche lant, ⁺ tot de negenste uyre toe.

+ Marc. 15,33. Luc. 23,44.

46

Ende ontrent de negenste uyre riep Iesus luyde, ⁺ ende sprack: ☜Eli, ⁺ Eli, lama asabthani? dat is: Mijn Godt, mijn Godt, waerom hebt ghy my verlaten☞?

+ Ebr. 5,7.

+ Psal. 22,2.

47

Maer sommige die daer stonden, doe sy dat hoorden, spraken sy: Hy roept Eliam.

48

Ende terstont liep ’er een van haer henen, ⁺ nam eene spongie, ende vuldese met azijn, ende stackse op een riet, ende gaf Hem te drincken.

+ Ioh. 19,29. Psal. 69,22.

49

Maer de andere spraken: Houdt op, laet sien, of Elias kome, ende Hem helpe.

50

Maer Iesus riep noch eens luyde, ⁺ ende gaf den geest op.

+ Luc. 23,46.

IV.51

ENde siet daer, ⁺ het voor-hangsel in den Tempel scheurde in twee stucken, van boven tot beneden: ende de aerde beefde, ende de steen-rotsen scheurden;

+ Marc. 15,38. Luc. 23,45. Hier keert hem alle dinck om, ende wort geheel een nieuw wesen, etc. Juxta illud; Et erit requies ejus gloria.

52

Ende de graven deden haer open; ende vele lichamen der Heyligen, die daer sliepen, stonden op,

53

Ende gingen uyt de graven nae sijne op-standinge, ende quamen in de heylige Stadt, ende verschenen velen.

54

Maer de Hooft-man, ⁺ ende die by hem waren, ende Iesum bewaerden, doe sy de aerd-bevinge sagen, ende wat daer geschiedde, verschrickten sy seer, ende spraken: Voor-waer dese is Godts Soon geweest!

+ Marc. 15,39. Luc. 23,47.

55

Ende daer waren vele wijven, ⁺ die van verre toe-sagen, die daer Iesum nae-gevolgt waren uyt Galilea, ende hadden Hem gedient:

+ Marc. 15,40. Luc. 23,49.

56

Onder welcke was Maria Magdalena, ende Maria de moeder Iacobi ende Ioses, ende de moeder der kinderen Zebedei.

V.57

⁺ MAer des avonts quam een rijck man van Arimathia, die hiet Ioseph, ⁺ dewelcke oock een Ionger Iesu was;

+ 6 Christus begraven.

+ Marc. 15,42. Luc. 23,50. Ioh. 19,38.

58

Die ginck tot Pilatum, ende badt hem om het lichaem Iesu. Doe beval Pilatus, men soude hem dat geven.

59

Ende Ioseph nam het lichaem, ende wandt dat in een reyn lijnwaet:

60

Ende leyde dat in sijn eygen nieuw graf, ⁺ ’t welck hy in eene steen-rotse hadde laten uyt-houwen: ende wentelde eenen grooten steen voor de deure des grafs, ende ginck van daer.

+ Ies. 53,9. Marc. 15,46. Luc. 23,53.

61

Maer daer was Maria Magdalena, ende d’ andere Maria, die setteden haer tegen ’t graf over.

VI.62

DEs anderen daegs, die daer volgt nae den Rust-dagh, quamen de Hooge-priesters ende de Phariseën te samen tot Pilatum;

63

Ende spraken: Heere, wy hebben gedacht, dat dese Verleyder sprack, doe Hy noch leefde: ⁺ Ick wil nae drie dagen op-staen.

+ Matth. 16,21. cap. 17,23. cap. 20,19.

64

Daerom beveelt, dat men het graf beware tot den derden dagh toe; op dat sijne Iongeren des nachts niet en komen, ende stelen Hem, ende seggen tot den volcke: Hy is op-gestaen van den dooden; ende de laetste bedriegerye erger worde, dan d’ eerste.

65

Pilatus sprack tot haer: Daer hebt ghy de wachters; gaet henen, ende bewaert het, als ghy weet.

66

Sy gingen henen, ende bewaerden het graf met wachters, ende versegelden den steen.