Lutherse Bijbel (1648)

Het xiij. Capittel.

Heeft ses deelen: I. Christus verhaelt de gelijckenisse van den zaet-zaeyer, ende verklaert de selve. II. Van ’t onkruyt tusschen de terwe. III. Van ’t mostaert-koorn ende den suer-deegh; waer-by de gelijckenisse van ’t onkruyt wort verklaert. IV. Van den verborgen schat, ende van een kostelijcke peerle. V. Van ’t visch-net, met het besluyt van al de voor-gaende gelijckenissen. VI. Christus wort van sijne lants-lieden veracht over sijne leeren.

I.1

OP den selven dagh ginck Iesus uyt den huyse, ⁺ ende settede Hem neder aen de Zee.

+ Marc. 4,1. Luc. 8,4.

2

Ende veel volcx vergaderde haer tot Hem, alsoo dat Hy in een schip tradt ende sat; ende alle het volck stont aen den oever.

3

Ende Hy sprack tot haer meniger-

[fol. 8r]

ley door gelijckenissen, ende seyde: Siet, daer ginck een zaet-zaeyer uyt om te zaeyen.

4

Ende terwijle dat hy zaeyde, viel sommigh by den wegh: doe quamen de vogelen, ende aten ’t op.

5

Sommigh viel in een steenachtigh [lant] daer het niet veel aerde en hadde; ende ginck haest op, om dat het geen diepe aerde en hadde.

6

Maer als de Sonne op-ginck, verwelckte ’t; ende dewijle het geen wortel en hadde, wiert het dorre.

7

Sommigh viel onder de doornen; ende de doornen wiessen op, ende verstickten ’t.

8

Sommigh viel op een goet lant, ende droegh vrucht; sommigh hondert-vout, sommigh tsestigh-vout, sommigh dertigh-vout.

9

☜Wie ooren heeft om te hooren, ⁺ die hoore☞!

+ Matth. 11,15.

10

Ende de Iongeren traden tot Hem, ende spraken: Waerom spreeckt Ghy tot hen door gelijckenissen?

11

Hy antwoordde, ⁺ ende sprack: U is ’t gegeven, dat ghy de verborgentheden des Hemel-rijcx verstaet; maer desen en is ’t niet gegeven.

+ 2 Cor. 3,14.

12

☜Want ^a wie daer heeft, ⁺ dien wort gegeven, op dat hy de volheyt hebbe; maer wie niet en heeft, van dien wort oock ghenomen, dat hy heeft☞.

a Wie daer heeft) Waer het Woort Godts verstaen wort, daer vermeerdert het hem, ende betert den Mensch; maer waer het niet verstaen en wort, daer neemt het af, ende ergert den Mensch.

+ Matth. 25,29. Marc. 4, 25. Luc. 8, 18. cap. 19,26.

13

^* Daerom spreke Ick tot haer door gelijckenissen: want met siende oogen en sien sy niet, ende met hoorende ooren en hooren sy niet; want sy en verstaen ’t niet.

* Marc. 4,12. Luc. 8,10.

14

⁺ Ende over haer wort de prophetie Iesaie vervult, die daer seyt: Met de ooren sult ghy ’t hooren, ende en sult ’et niet verstaen; ende met siende oogen sult ghy het sien, ende en sult ’et niet bemercken.

+ Ies. 6.9, 10. Ioh. 12,40. Act. 28,26. Rom. 11,8.

15

Want het herte deses volcx is verstockt, ende hare ooren en hooren niet wel, ende hare oogen sluymeren; op dat sy niet t’eeniger tijt met de oogen en sien, ende met de ooren hooren, ende met het herte verstaen, ende haer bekeeren, dat Ick haer holpe. ⁺

+ Luc. 10,23.

16

Maer saligh zijn uwe oogen, dat sy sien; ⁺ ende uwe ooren, dat sy hooren.

+ 1 Petr. 1,10.

17

Voor-waer Ick segghe u: Vele Propheten ende Rechtveerdige hebben begeert te sien, dat ghy siet, ende en hebben ’t niet gesien; ende te hooren, dat ghy hoort, ⁺ ende en hebben ’t niet gehoort.

+ Marc. 4,14. Luc. 8,11.

18

Soo hoort nu ghy dese ghelijckenisse van den zaet-zaeyer.

19

Als yemant het Woort van’t Rijck hoort, ende niet en verstaet, so komt de Boose, ende ruckt ’et wegh, watter gezaeyt is in sijn herte. Ende die is ’t, die by den wegh gezaeyt is.

20

Maer die op ’t steenachtige [lant] gezaeyt is, die is ’t, als yemant het Woort hoort, ende het selve terstont aen-neemt met vreugden.

21

Doch hy en heeft geen wortel in hem, maer hy is wanckelbaer: wanneer droeffenisse ende vervolginge op-staet om des Woorts wille, so ergert hy hem terstont.

22

Maer die onder de doornen gezaeyt is, die is ’t, als yemant het Woort hoort, ende de sorge deser Werelt ende het bedrogh des rijckdoms verstickt het Woort, ende en brengt geene vrucht.

23

Maer die in ’t goede lant gezaeyt is, die is ’t, als yemant het Woort hoort, ende verstaet ’et, ende dan oock vrucht voort-brengt; ende sommigh draegt hondert-vout, maer sommigh tsestigh-vout, sommigh dertigh-vout.

II.24

^❧ HY leyde haer een andere gelijckenisse voor, ende sprack: Het Hemel-rijck is gelijck eenen Mensche, die goet zaet op sijnen acker zaeyde.

❧ Euangelium op den 5 Son-dagh nae der H. drie Koningen dagh.

25

Maer doe de lieden sliepen, quam sijn vyant, ende zaeyde onkruyt tusschen de terwe, ende ginck van daer.

26

Doe nu het kruyt wies, ende vrucht voort-brachte, doe vondt men oock het onkruyt.

27

Doe traden de knechten tot den Huys-vader, ende spraken: Heere, en hebt ghy niet goet zaet op den acker gezaeyt? van waer heeft hy dan dat onkruyt?

28

Hy sprack tot haer: Dat heeft de vyant gedaen. Doe spraken de knechten: Wilt ghy dan, dat wy henen gaen, ende dat uyt-wieden?

29

Hy sprack: Neen, op dat ghy niet t’effens de terwe mede uyt en pluckt, als ghy het on-kruyt uyt-wiedet.

30

Laetse beyde te samen wassen tot den oogst toe; ende in den tijt des oogsts sal ick tot de maeyers seggen: Vergadert eerst dat onkruyt, ⁺ ende bindt het in bondelkens, dat men ’t verbrande; maer de terwe vergadert my in mijne schuere☙.

+ Matth. 3,12.

III.31

EEn andere gelijckenisse leyde Hy haer voor, ende sprack: ⁺ Het Hemel-rijck is gelijck een ^b mostaert-koorn, dat een Mensch nam, ende zaeyde ’t op sijnen acker:

+ Marc. 4.30, 31. Luc. 13.18, 19.

b Mostaert-koorn) geen verachter woort en isser, dan het Euangelium; ende nochtans geen krachtiger: want het maeckt rechtveerdigh de gene, die daer-aen gelooven: de Wet ende de wercken en doen het niet.

32

Het welck het kleynste is onder alle de zaden; maer als ’t op-wast, so is ’t het grootste onder het moes-kruyt, ende wort een boom, alsoo dat de vogelen onder den Hemel komen, ende woonen onder sijne tacken.

33

^* Een andere gelijckenisse sprack Hy tot haer: Het Hemel-rijck is gelijck een ^c Suer-deegh, ’t welck een wijf nam, ende vermengde het onder drie schepelen meels, tot dat het geheel gesuert wiert.

* Luc. 13,20.

c Suer-deegh) oock het Woort, dat den Mensch vernieuwt.

34

Sulcx altemael sprack Iesus door gelijckenissen tot het volck; ⁺ ende sonder gelijckenisse en sprack Hy niet tot haer:

+ Marc. 4,33.

35

Op dat vervult wierde, datter geseyt is door den Propheet, die daer spreeckt: ⁺ ☜Ick wil mijnen mont op-doen in gelijckenissen, ende wil uyt-spreken de verborgentheden van ’t begin der Werelt☞.

+ Psal. 78,2.

36

Doe liet Iesus het volck van Hem, ende quam in ’t huys. Ende sijne Iongeren traden tot Hem, ende spraken: Be-

[fol. 8v]

duydt ons dese gelijckenisse van ’t onkruyt op den acker.

37

Hy antwoordde, ende sprack tot haer: Des Menschen Soon is die, die het goede zaet zaeyt.

38

De acker is de Werelt: het goede zaet, zijn de kinderen des Rijcx: het onkruyt, zijn de kinderen der boosheyt.

39

De vyant diese zaeyt, ⁺ is de Duyvel: de oogst, is het eynde der Werelt: de maeyers, zijn de Engelen.

+ Ioël 3,13. Apoc. 14,15.

40

Gelijck als men nu het onkruyt uyt-wiedt, ende met vyer verbrandt; soo sal ’t oock in ’t eynde deser Werelt toegaen.

41

Des Menschen Soon sal sijne Engelen senden; ende sy sullen vergaderen uyt sijn Rijck alle ergernissen, ende die daer onrecht doen:

42

Ende sullense in den vyerigen oven werpen; ⁺ daer sal zijn huylinge ende knersinge der tanden.

+ Matth. 8,12. cap. 13,50. cap. 22,13. cap. 24,51. cap. 25,30. Luc. 13,28.

43

^* Dan sullen de Rechtveerdige blincken, als de Sonne, in haers Vaders Rijck. ⁺ Wie ooren heeft om te hooren, die hoore.

* Dan. 12,3. Sap. 3,7. 1 Cor. 15,42.

+ Matth. 11,15. cap. 13,9.

IV.44

WEderom is het Hemel-rijck gelijck eenen verborgen ^d schat in den acker, welcken een Mensch vondt, ende verbergde hem; ende ginck henen van blijdschap over den selven, ende verkocht al wat hy hadde, ende kocht dien acker.

d Schat) De verborgen schat is het Euangelium, dat ons genade ende gerechtigheyt geeft sonder ons’ verdienst: daerom wanneer men ’t vindt, so maekt het vreugde, dat is, een goede vrolijcke conscientie, dewelcke men met geene wercken en kan te wege brengen. Dit Euangelium is oock de peerle.

45

Wederom is het Hemel-rijck gelijck eenen koop-man, die goede peerlen socht.

46

Ende doe hy een kostelijcke peerle vondt, ginck hy henen, ende verkocht al wat hy hadde, ende kocht deselve.

V.47

WEder-om is het Hemel-rijck gelijck een net, dat in de Zee geworpen is, daer men allerley gadinge mede vangt.

48

Als ’t nu vol is, so trecken sy ’t uyt aen den oever, sitten ende lesen de goede in een vat te samen; maer de quade werpen sy wegh.

49

Alsoo sal ’t oock in ’t eynde der Werelt toe-gaen: de Engelen sullen uyt-gaen, ende de boose van de Rechtveerdige scheyden;

50

Ende sullense in den vyerigen oven werpen: daer sal huylinge ende knersinge der tanden zijn.

51

Ende Iesus sprack tot haer: Hebt ghy dit alles verstaen? Sy spraken: Ia Heere.

52

Doe sprack Hy: ☜Daerom een yegelijck Schrift-geleerde, ^e tot het Hemel-rijck geleert, is gelijck eenen huys-vader, die uyt sijnen schat ^f nieuw ende ^g out voort-haelt☞.

e Tot het Hemel-rijck geleert) Is het Hemel-rijck bevorderen, andere leeren, ende tot den Hemel brengen.

f Nieuw) het Euangelium.

g Out) De Wet.

VI.53

^* ENde het geschiedde, doe Iesus dese gelijckenissen ge-eyndigt hadde, ginck hy van daer;

* Marc. 6,1. Luc. 4,16.

54

Ende quam in sijn vader-lant, ende leerdese in hare Scholen, so dat sy haer oock ontsetteden, ende spraken: Van waer komt desen sulcke wijsheyt ende Daden?

55

En is Hy niet eenes timmer-mans Soon? ⁺ en heet sijne Moeder niet Ma-ria? ende sijne broeders, Iacob ende Ioses, ende Simon, ende Iudas?

+ Ioh. 6,42. Matth. 12,46.

56

Ende sijne susters, en zijn sy niet alle by ons? van waer komt Hem dan dit alles?

57

Ende sy ergerden haer aen Hem. Maer Iesus sprack tot haer: ☜Een Propheet en geldt nergens minder, ⁺ dan in sijn vader-lant, ende in sijn huys☞.

+ Marc. 6,4. Luc. 4,24. Ioh. 4, 44.

58

Ende Hy en dede aldaer niet vele teeckenen, om haers ongeloofs wille.