Lutherse Bijbel (1648)

Het eerste Iaer der Predicatie Christi.

Iesus komende op het Paesch-Feest te 3. Ierusalem, ⁺ vertoont voor d’ eerste reyse sijn Goddelijcke authoriteyt, nemende een geessel ofte sweep van touwen gemaekt, en drijft de koopers en verkoopers uyt den Tempel, stootende de wissel-bancken om verre, Ioan 2.15. Door dit en noch andre tekenen geloofden vele in hem, oock quam Nicodemus een Overste der Ioden by nacht tot den Heere, om van hem onderwesen te werden, Ioan. 3.1 Eyndelijck vertreckt hy wederom na 1. Nazareth; ende van daer in Iudea te 4. Bethabare, alwaer hy door sijne Discipelen vele menschen laet doopen, vers 22. In Enon ⁺ by Salim daer doopten Ioannis, vers 23. Als Iesus hoorde dat Ioannes gevangen was, soo verliet hy Iudeen ende keerde weder in Galileen, doch also hy door Samarien moste reysen, quam hy by een Stat genaemt Sichar, ⁺ alwaer hy by de put Iacobs rustende, sijne Iongeren inde Stadt eenighe spijse liet halen, ondertusschen quam aldaer een Samaritaensche Vrouwe om water, tegen de welcke hy verscheyden redenen hadde, de Vrouwe bemerkende aen sijn verhael van haer gelegentheyt dat hy een Propheet was, loopt na de Stadt, verkondigt den Burgeren haer wedervaren, die daer op tot den Heere komen, hem hoorende, geloofden veele in hem, Ioan 4:1. tot vers 42. Als hy nu twee dagen daer geweest was, vertrock hy na Galileen, ⁺ alwaer d’ inwoonders hem blydelijck ontfingen en aen-namen, over alle de wonder-daden en leeringen, die sy van hem soo op het Paesch-Feest tot Ierusalem, als anders ghehoort ende gesien hadden, vers 45. Komende tot Cana in Galileen, quam tot hem een Coninghlick Hovelingh van Capharnaum, biddende dat hy met hem wilde gaen om sijn Sone (die op het sterven lagh) te genesen, doch Iesus seyde, Gaet henen, u Sone leeft, vers 50. Tot Nazareth (verklarende den Propheet Esaias) stieten sy hem ter stat uyt, Luc. 4:29. Waer over hy gaet na de Galileesche-Zee, roept tot hem Petrum, Andream, Ioannem, ende Iacobum, die terstont hare netten verlatende, hem zijn gevolgt, Matth. 4:20.

+ A^o. 30.

+ 7.

+ 8.

+ A^o. 31.

Het tweede Iaer der Predicatie Christi.

Iesus door-reysende het Landt van Galileen, Pedickt al-om in hare Synagogen, ende geneest veele Volcken, Matth. 4. vers 23. En alsoo dit geruchte verspreyt werdt door geheel Syrien, soo werden uyt alle gewesten tot Iesu gebracht die qualijck gestelt waren, als besetenen, maen-siecke, krancke ende geraeckte Menschen, die hy alle gesondt maeckte, dies hem het volck van alle kanten volghden, vers 24. 25. Genas oock Petri Wijfs Moeder van de koortse, die terstont op-staende, hem diende, Marc 1. vers 30. Luc. 4. vers 39. Van daer omtrent de Galileesche-zee komende, vindt sijne Iongeren by Bethsaida ⁺ visschen; doch alsoo sy dien nacht niet gevangen hadden, treedt by haer in ’t Schip, leerende het volck op den Oever: ende sy van Landt af-gesteecken hebbende, vingen soo veel visschen, dat de netten scheurden, Luc. 5. vers 6. Iesus wederom te Lande komende, aensiet de Schare, Klimt op eenen hoogen Berg, ⁺ en leert de ken-teeckenen der saligheyt, midtsgaders de Wetten des Euangeliums, in drie achter-een-volgende Capittelen, te weten, Matth. 5. 6. 7. Van daer gaende in een van de Steden, geneest een Melaets mensche, Luc. 5:12. En alsoo sijn geruchte grooter werdt, soo volghden hem sulcken menighte van menschen, dat hy binnen Capharnaum niet en mochte gaen, maer bleef in de Woestyne, wijckende wat ter zyden af ende badt, Luc. 5:16. Marc. 1:45. Na eenige dagen quam Iesus weder binnen Capharnaum, alwaer een Gicht-siecke (om de veelheyt des volcks, die het huys beset hadden) door het dack wert in-gelaten, ende terstont van hem genesen, nemende sijn bedde op hem, ende wandelde, Luc. 5:25. Van daer uyt-gaende na de Zee, sagh hy in het Tolhuys den Tollenaer Levi, anders genaemt Mattheus, een Sone Alphei, ende hy seyde, Volght my na, Levi (alles verlatende) is hem ghevolght, vers 28. Daer na gingh Iesus op een Sabbath door het gesaeyde, ende alsoo sijne Discipelen eenige ayren (pluckende) in de handen wreven ende aten, werdt sulcks van de Pharizeen qualijck genomen, Luc. 6:1. Komende binnen Capharnaum, gheneest aldaer op den Sabbath een Mensche die een dorre hant hadde, waer over de Pharizeen ende de Herodianen raedt hielden wat sy hem doen souden, doch hy

+ 9.

+ 10.

[p. fol.]

ontgingh haer, vers 10. 11. 12. Omtrent de Zee zijnde, gingh hy op eenen Bergh om te bidden, alwaer hy dien nacht over bleef; des andren daegs; van daer komende, riep sijne Discipelen tot hem, ende verkooser twaelf uyt haer, die hy oock Apostelen noemde, vers 13. Gaende weder binnen Capharnaum, maeckt gesont een dienst-knecht, van den Hooft-man over hondert, wiens gheloof hy uytermaten prijst, Luc. 7:9. Van daer gaet Iesus des andren daeghs nae een Stadt genaemt Naim, ⁺ alwaer eener Weduwen Sone (gestorven zijnde) werdt uyt-gedraghen om te begraven, de Moeder seer weenende, beweeght den Heere, die haer Sone het leven, ende de Sone sijn Moeder wederom geeft, vers 12. Het volck met vreese bevangen, loofden Godt, vers 16. Voorts reyst hy met sijne Discipelen door de Steden ende Vlecken van Galileen ende Samaria, ende sommighe vrouwen die hy ghenesen hadde, dienden hem, Luc. 8:1. Komende tot Ierusalem op het Feest der Lover-hutten, geneest hy op den Sabbath een Mensche die acht-en-dertig jaer by den Vyver Bethesda hadde kranck gelegen, Ioan. 5:8. Van daer keert hy weder tot Capharnaum; varende daer na over de Zee, stilt het onweder, Luc. 8:24. Ende komt in der Gadarenen Landt, vers 26. ⁺ Omtrent Gerase, ’t welck oock genoemt werdt Gergesene, geneest twee besetene, daer van de Duyvelen, met sijn consent, in de Swijnen varen, stortende de kudde van boven af in de Zee, dies de Inwoond’ren aldaer hem bidden, dat hy doch uyt haer Landt-palen soude vertrecken, Matth. 8:28. Hy dan weder over-varende, komt tot Capharnaum, alwaer Iaïrus een Overste der Synagoge hem te voet valt, biddende dat hy doch met hem wilde gaen, alsoo sijn eenige Dochter lagh en stierf. Luc. 8:41. Iesus met hem gaende, raeckte een Vrouwe de zoom sijnes kleedts, ende ghenas terstont van haer twaelf-jarige bloedt-vloedt, vers 43. Het Dochterken ondertusschen ghestorven zijnde, werdt oock van der doodt op-gheweckt, vers 54. Iesus wederom na huys keerende, maeckt twee blinden siende; item een Stom beseten Mensche verlost hy, ende maeckt hem spreeckende, Matth. 9:27. tot vers 33. Voorts reysde hy door de Steden van Galileen na Ierusalem, Luc. 13:22. Hy sent oock sijne twaelf Discipelen uyt om te Predicken, haer macht gevende over de duyvelen, ende om sieckten te genesen, Matth. 10: 1. Sy haer comissie volbracht hebbende, komen tot Capharnaum den Heere boodschappen haer weder-varen, daer nae vertreckt hy met haer nae een Woeste plaetse, ⁺ ghelegen omtrent Betsaida, Luc. 9:10. Alwaer hy vijf-duysent menschen spijst, met vijf gersten brooden ende twee viskens, vers 16. Doch merkkende dat het volck hem wilden Coningh maken, ontweeck hy haer op eenen Bergh alleen, sijne Discipelen hem missende, voeren teghen den avont over nae Cpharnaum, alwaer hun de Heere volghde, wandelende op het water, sy hem siende, verschrickten, doch Iesus haer aenspreeckende tradt by haer in, ende sy quamen voort te Lande, Ioan, 6:15. vers 21.

+ 11.

+ 12.

+ 13.

Het derde Iaer der Predicatie Christi.

Iesus vertreckt van Capharnaum na Ierusalem, ⁺ ende van ’t Paesh-Feest weder-gekeert, door-wandelt Galileen, alsoo hy Iudea myde, vermidts hem de Ioden aldaer sochten te dooden, ende wederom t’huys ghekomen zijnde, reyst in de Contryen van Tirus ⁺ende Sidon, ⁺gheleghen aen de Groote-Zee, verlossende de Dochter van de Cananeesche Vrouwe, Matth. 25. vers 22. Welcke Vrouwe buyten twijffel haer wooningh hadde tot Canarnea; ⁺ende als hy van hier vertrock, reyst midden door het Landt der thien Steden, genaemt Decapolis, na de Zee van Galileen, Marc. 7:31. Geneesende een doof-swaer-sprekend mensche, vers 32. Spijsende oock daer in de Woestyne ⁺vier duysent mannen, sonder de vrouwen en de kindren, met seven brooden, ende eenige viskens. Matth. 15:32. Marc. 8:1. Varende van daer na de Landt-palen Magdala, dat is, in de deelen van Dalmanute, alwaer de Pharizeen een teecken van den Hemel begeeren, vers 11. Iesus hier over moeyelijck zijnde, vertreckt wederom ter Zee, komende tot Betsaida, vers 22. Maeckt aldaer een blinde siende, ende reyst nae Sesaria Philippi, ⁺alwaer hem Petrus ghetuyght te zijn een Sone Godts, Matth. 16:16. Ses daghen na desen. van daer vertrocken zijnde, nam Iesus met hem, alleen Petrus, Iacobus ende Ioannes, op den Bergh Tabor, ⁺ alwaer hy verklaert werdt, ende oock met hem quamen spreecken Moses ende Elias, Matth. 17. vers 3. Midtsgaders een stemme uyt de wolcken: Dese is mijn Gheliefde Sone, in den welcken ick mijn wel-behaghen hebbe, hoort hem, vers 5. Van daer wederom tot de Schare komende, gheneest hy eenen die met een stomme gheest was beseten, ende gaet voort nae Capharnaum, alwaer hem voor dat mael Tolle ghe-eyst werdt; waer over hy Petrus nae de Zee sendt met een hengel, om een vis te vangen; in wiens mondt hy soude vinden eenen Stater, ’t welck was omtrent een loot Silver, in waerdye eenen halven Rijcksdaler: Petrus henen gaende, vanght den vis, vindt daer in den Stater, ende betaelt den Tollenaer, vers 27. Daer na vertreckt hy van daer door Galileen ende Samaria, na Ierusalem, Luc. 9:51.

+ A^o. 32.

+ 14.

+ 15.

+ 16.

+ 17.

+ 18.

+ 19.

Het vierde Iaer der Predicatie Christi.

Iesus sendet twee-en-tseventigh Discipelen, ⁺ twee ende twee uyt, om in alle Steden en Vlecken te verkondigen sijne koomste, te zegenen, ende de krancken te genesen, Luc. 10:1. Tegen het Feest der Lover-hutten is Iesus vertrocken uyt Galileen in Iudea, nam sijn wooninghe binnen ⁺ Bethania ten huyse van Martha, vers 38. Van daer gaende op’t Feest te Ierusalem, alwaer sy verwondert waren in Christi leeringhe, Ioan. 7:15. Des avonts gingh hy ghemeenelijck nae den Olyf-bergh, ⁺ alwaer hy dickwils over-nachte, ende quam des daeghs wederom in de Stadt, leerende in den Tempel: daer werdt tot hem gebracht een Vrouwe, gegrepen in Overspel, ende alsoo sulcke na de Wet Mose mosten sterven, so versochten de Pharizeen aen hem watse hier in souden doen, om alsoo een oorsaeck tegen hem te vinden; maer hy neder-buckende, schreef met sijn vinger in d’aerde, en seyde tot haer allen, Wie van u.l. sonder sonde is, die werpe eerst den steen op haer, waer over sy hem ende de Vrouwe verlieten, ende gingen van daer, Ioan. 8:1. tot vers 9. Voorts treckt hy door alle Steden ende Vlecken, leerende den volcke, ende komt in de winter binnen Ierusalem, leerende in den Tempel: in ’t Voorhuys Salomonis omringhen hem veele Ioden, segghende: Seght ons of ghy Christus zijt of niet, vers 22,23. Willen daer na hem steenighen ende grijpen; doch hy haer ontgaende, gaet over de Iordane, ter plaetse daer hy ghedoopt was, ende onthielt hem daer, vers 40. Daer nae door-reysde hy Samarien ende Galileen; over al leerende het volck, ende nam sijnen wegh na Ierusalem; onder-weghen ontmoeten hem thien Melaetsen, die hy ghesont maeckte; Luc. 17:12. Komende omtrent Iericho, ⁺ maeckt hy een blinde siende, vers 42. In de Stadt komende, gaet logheren ten huyse van Zacheus, zijnde een Overste der Tollenaren, Luc. 19:1. Alhier verstaende dat sijnen vriendt Lazarus kranck was, soo gingh hy na Bethanien, alwaer hem Martha schreyende ontmoete, en seydt dat haer Broeder ghestorven en alreede begraven was, den Heere met barmhertigheyt en uyt-nemende liefde tot desen huyse genegen, gaet by het graf, ende verweckt Lazarus van der doodt: de Ioden over dit mirakel verbaest, staen hem even-wel na ’t leven; waerover hy van daer vertreckt na de Woestyne, Ioan. 11:1. tot vers 54. Ende hy onthielt hem aldaer in een Stadt ghenaemt Ephren, ⁺ ofte oock Ephraim. Ses dagen voor het Paesch-Feest, komt de Heer wederom binnen Bethanien, ten huyse van Martha, ende houdt sijn Avontmael met Lazarus, die hy van der doodt op-gheweckt hadde, Ioan 12:1. Des andren daegs gaet Iesus van daer nae een plaetse genaemt Bethphaga, ⁺ alwaer hy sijne Iongeren doet ontbinden een Ezelinne, waer op hy sittende, rijdt na Ierusalem, volgens de Prophecie, Iesa. 62:11. Het volck spreyden hare kleederen, midtsgaders af-gehouwen tacken, ende mayen langhes den wegh, ende roepen van vreughde, Hosanna den Sone Davids: ghezegent is hy die komt in den naem des Heeren: Hosanna in de hooghste Hemelen, Matth. 21:9. Als hy nu binnen Ierusalem quam, was de geheele Stadt in roer, vers 10. Ende komende in den Templ, dreef daer wederom uyt alle die kochten ende verkochten, omkeerende de tafelen der Wisselaren, ende de stoelen der gener die duyven verkochten, vers 12. Oock ghenas hy aldaer verscheyde blinde, kreupele en ellendige menschen die tot hem quamen, vers 14. Uyt Ierusalem gaet hy vernachten binnen Bethanien, vers 17. Ende des morghens wederom na Ierusalem, vers 18. Onder-weghen vervloeckt een Vijge-boom, die terstont verdorret, vers 29. Over dagh leerende in den Tempel, alwaer hy met de Schriftgheleerden en de Pharizeen veel redenen heeft, die vervolghens verhalen, Matth. 21. Marc. 11. ende Luc. 20. Doch by nacht gaet hy buyten de Stadt na den 21. Olijf-bergh. Als hem nu sijne Discipelen wesen de Heerlijckheyt des Tempels, voorseyt hy haer de verwoestinge van dien, Matth. 24:1. Ende als sy hem vraeghden den tijdt wanneer, so verklaert hy haer de voor-heen gaende teeckenen, mitsgaders veel andre schone leeringen, Matth. 24. ende 25. Twee dagen voor Paesschen was Iesus tot Bethania, ten huyse Simonis des Melaetschen, alwaer Maria, de Suster Lazari, hem salft, Matth. 26:7. Ioan. 12:3. Iudas over het uyt-storten deser salve knorrende, (vermidts hy een dief was) wert van sijnen Meester bestraft, vers 6. 7. Waer over hy (uyt-gaende) met de Overpriesters en de Hooftmannen over een komt. om sijnen Meester haer over te leveren, hier toe voer de Satan in hem, Ioan. 22:3. Iesus sijn laetste Avont mael met sijn Apostelen ghehouden, ende haer de voeten ghewasschen hebbende, is uyt-gegaen over de Ceder-beke in den Hof genaemt Get-semane, ⁺ Matth. 26:36. Alwaer hy wel gewent was te over-nachten met sijne Discipelen, Ioan. 18:1. Waer over oock Iudas dese plaetse bekent was; den verrader dan by hem hebbende een bende krijghs-knechten, midtsgaders eenighe dienaers van de Overpriesters, is aldaer ghekomen, verradende sijnen Heer ende Meester met eenen kusse, die als doen gevangen binnen Ierusalem gebracht, ter doodt veroordeelt, ende des andren daeghs gekruyst, ende in’t graf gheleyt werdt, Ioan. 19:18. Den derden dagh is hy weder op-ghestaen van der doodt, hem vertoonende aen Maria Magdalena, Ioan. 20. vers 16. als mede aen twee van sijne Discipelen, gaende nae Emmaus, ⁺ die sulcks quamen boodtschappen aen de elf Apostelen tot Ierusalem by een vergadert, de welcke oock tot haer seyden, dat hy van Petrus gesien was, ende aldus te samen sprekende, stont de Heere selver in ’t midden, en wenst haer den Vrede, Luc. 24 Acht daghen na d sen vertoonde hem Iesu wederom sijne Apostelen, en dede Thomas sijne wonden voelen, tot versterckinge des geloofs, Ioan. 20:27. Na d sen verscheen hy voor de derde reyse sijn Iongeren aen de Zee Tiberia; dat is, de Galileesche-Zee. Ioan. 21. Als Iesu nu veertigh daghen nae sijn opstandinge met sijne Discipelen hadde verkeert, is hy eyndelijck met haer gegaen na den Olyf-berg, ontrent een Sabbaths-reyse, dat is, een quartier van een ure gaens buyten Ierusalem, na by Bethania, ’t welck, gelegen was op het uyterste eynde van den Olyf-bergh, ende na dat hy aen haer sijn bevel ghegeven, sijnen wille verklaert, ende oock sijnen segen toe-ghewenst hadde, is door een wolcke op-ghenomen, ende alsoo ten Hemel gevaren, Luc. 24:50. De Discipelen zijn weder-ghekeert binnen Ierusalem, ende hebben aldaer op het Pincxter-Feest ghesamentlijck ontfangen den Heyligen Geest, Actor. 2:1.

Dit is dan in ’t kort, ’t ghene by de vier Euangelisten (aengaende ’t leven en de wandelinge onses Salighmakers) wijtloopigh is beschreven, waer toe wy den Godtvruchtighen Leser wijsen, om alles breeeder te verstaen. Alsoo ons oogemerck niet anders en is geweest, als aen te wijsen door Cyfer-letteren van de beschryvinge op de Kaert, de Landen, Plaetsen, Steden ende Vlecken, daer dit alles is voor-gevallen.

+ A^o. 33.

+ 20.

+ 21.

+ 22.

+ 23.

+ 24.

+ 25.

+ 26.