Lutherse Bijbel (1648)

Het xv. Capittel.

Heeft vier deelen: I. Nicanors hoogh-moet ende voor-nemen tegen de Ioden. II. Iude helden-moet, met de vertroostinge van de sijne. III. Iude victorie tegen Nicanor. IV. Het besluyt van dit Boeck.

I.1

MAer als Nicanor hoorde, ⁺ dat Iudas met de sijne in Samarien hem onthielt; so dacht hy, hy wildese op den Sabbath sonder alle gevaer aen-grijpen.

+ Nicanor.

2

Ende als hem de Ioden, die hy gedwongen hadde mede te trecken, vermaenden, Dat hyse doch soo jammerlijck niet en wilde om-brengen; maer den heyligen dagh daer aen verschoonen, dien Godt selfs ge-eert ende geheyligt hadde:

3

Doe vraegdese de aerts-booswicht: die den Sabbath geboden heeft, is die een Heere in den Hemel?

4

Ende als sy hem antwoordden: Ia, ’t is de levendige Heere, Hy is de Heere in den Hemel, ⁺ die den sevenden dagh te vieren geboden heeft.

+ Exod. 20,8.

5

Doe sprack hy daer op: So ben ick de Heere op aerden; ende gebiede u, ghy sult u uyt-rusten, ende des Konincx bevel uyt-richten.

6

Maer hy en konde sijn voor-nemen evenwel niet vol-brengen. Ende Nicanor roemde ende trootste, ende was gewis, dat

[fol. 66r]

hy groote eere behalen wilde tegen Iudam.

II.7

MAer Maccabeus hadde een geduerigh betrouwen ende hope, ⁺ de Heere soude hem by-staen:

+ Iudas vermaent ende troost de sijne.

8

Ende troostede de gene, die by hem waren, Sy en souden hen voor de Heydenen, die tegen hen togen, niet vreesen; maer gedencken aen de hulpe, die hen eertijts dickwils van den Hemel af geschiedt was; ende nu oock op de toe-komende overwinninge ende hulpe, die hen de Heere senden soude, hopen.

9

Alsoo troostede hyse uyt de Wet ende de Propheten, ende vermaendese aen de geluckige slagen, die sy te voren gedaen hadden: ende maeckte hen alsoo eenen moet.

10

Ende doe hyse alsoo vermaent hadde, so vertelde hy hen oock, Hoe de Heydenen hen versondiget hadden, ende tegen haer eeds-plicht deden.

11

Ende wapendese alsoo, niet met trotsigheyt op spiessen ofte schilden; maer met troost op Godts Woort. Hy seyde hen oock een gesicht, dat gelooflijck was, dat hy gesien hadde; daer sy alle eenen moet af kregen.

12

Ende dit was het gesicht: ⁺ Onias de Hooge-priester, een treffelijck, eerlijck, goedertieren ende wel-sprekende man, die hem van jeugt af in alle deugt beneerstigt hadde, die stack sijne handen uyt, ende badt voor het gantsche volck der Ioden.

+ 2 Macc. 3,1.

13

Daer-nae verscheen hem een ander out heerlijck man, in kostelijcke kleederen, ende in een gantsch heerlijcke gestaltenisse.

14

Ende Onias sprack tot Iuda: ⁺ Dese is Ieremias de Propheet Godts, die uwe broeders seer lief heeft, ende bidt steets voor het volck ende de heylige Stadt.

+ Onias.

15

Daer-nae gaf Ieremias met sijne handen aen Iudas een gouden sweert,

16

Ende sprack tot hem: Neemt dit heylige sweert, dat u Godt schenckt; daer mede sult ghy de vyanden slaen.

III.17

DOese nu Iudas met sulcke schoone woorden, die eenen een herte ende moet maken, getroostet hadde; so besloten sy, Sy en wilden geen leger maken, maer stracx tegen de vyanden aen-trecken, endese mannelijck aen-grijpen, ende van de sake een eynde maken: want de Stadt, de Godts-dienst, ende de Tempel stonden in gevaer.

18

Ende trouwens, der vrouwen ende kinderen, der broederen ende vrienden gevaer en achtten sy niet soo hoogh; maer hare grootste sorge was voor den heyligen Tempel.

19

Ende die in de stadt bleven, die waren in groote sorge voor haer krijghs-volck.

20

Doe ’t nu aen een treffen gaen soude, ende de vyanden hen vergadert, ende hare slagh-orden gemaeckt, ende de elephanten op hare plaetse geordineert, en-de de ruyterye aen beyde zijden aen-gehangen hadden:

21

Ende Maccabeus de vyanden, ende hare menigerleye toe-rustinge, ende de schricklijcke dieren sagh; so stack hy sijne handen uyt nae den Hemel, ende badt den wonderbaerlijcken Godt, die alles siet: want hy wiste wel, dat de over-winninge niet en quam door harnaschen; maer datse Godt gaf, wien Hyse gunt.

22

Ende badt alsoo: Heere! ⁺ Ghy hebt uwen Engel ter tijt van Ezechia der Ioden Koninck gesonden; ⁺ ende deselve versloegh in Sennacheribs leger, hondert ende vijf-en-tachtentigh duysent mannen.

+ Maccabei Gebedt.

+ 2 Reg. 19,35. Jes. 37,36.

23

So sendt nu oock (Ghy Heere in den Hemel!) eenen goeden Engel voor ons henen, om de vyanden te verschricken:

24

Laet de gene verschricken voor uwen stercken arm, die met godts-lasteringe tegen uw’ heyligh volck trecken. Ende daer mede hielt Iudas op.

25

Alsoo quam Nicanor ende sijn hoop aen met trompetten ende groot geschrey. ⁺

+ Nicanor.

26

Maer Iudas ende de sijne grepen de vyanden aen met het gebedt, ende riepen tot Godt:

27

Ende met de handen sloegen sy, maer met de herten riepen sy tot Godt; ende versloegen by vijf-en-dertigh duysent mannen: ⁺ ende verheugden hen seer, dat Hem Godt soo genadigh betoont hadde.

+ Vijf-en-dertigh duysent Heydenen verslagen.

28

Als nu de slagh vol-eyndt was, ende sy weder af-togen; so kenden sy Nicanor by’t harnasch, dat hy oock verslagen was. ⁺

+ Nicanor verslagen.

29

Doe verhief hem een groot geschrey ende juychen, ende sy loofden Godt in hare tale.

30

Ende Iudas, die lijf ende goet voor sijn volck gewaegt, ende van jeugt af sijnen volcke veel goets gedaen hadde, geboodt, Men soude Nicanor het hooft ende de hant met de schouder af-houwen, ende mede nae Ierusalem voeren.

31

Als hy nu daer quam, so riep hy sijn volck te samen, ende stelde de Priesters voor den Altaer, ende sondt nae de vyanden op de burcht.

32

Ende toonde Nicanors hooft, ende des lasteraers hant, welcke hy tegen het heylige Huys des Almachtigen uyt-gestreckt, ende hem hoogh vermeten hadde.

33

Hy sneedt oock den godt-loosen Nicanor de tonge af, ende hietse in stucken houwen voor de vogelen; ende die hant daer mede hy de onsinnigheyt geoeffent hadde, tegen den Tempel over op-hangen.

34

Ende het gantsche volck loofde Godt in den Hemel, ende spraken: Gelooft zy de gene, die sijne Stadt bewaert heeft, dat sy niet en is verontreynigt geworden.

35

Ende hy stack Nicanors hooft op, dat het yeder-man van de burcht sien konde, tot een openbaer teecken, dat hen de Heere geholpen hadde.

36

Daer wiert oock eendrachtelijck

[fol. 66v]

van alle besloten, Dat men dien dagh niet en soude vergeten,

37

Maer vieren; namelijck den dertienden dagh der twalfder maent, ⁺ die Adar in ’t Syrisch heet, eenen dagh voor des Mardochei Feest.

+ Adar. Esther. 9,21.

IV.38

SO wil ick nu hier mede tegenwoordigh dit Boeck besluyten, nae dat Nicanor om-gekomen is, ende de Ioden de Stadt weder verovert hebben.

39

Ende in dien ick ’t lieflijck gemaeckt hadde, dat wilde ick geerne: maer in dien het te slecht is, so hebb’ ick doch gedaen, soo veel als ick vermocht hebbe.

40

☜Want altijt wijn ofte water te drincken, dat en is niet lustigh; maer somtijts wijn, somtijts water te drincken, dat is lustigh: Alsoo is ’t oock lustigh, als men menigerley leest☞. Dit zy het eynde.

Eynde des tweeden Boecks der Maccabeën.