Lutherse Bijbel (1648)

Het xiiij. Capittel.

Heeft vier deelen: I. Met wat gelegentheyt Alcimus de Ioden beschuldigt, ende wat hy daer mede uyt-gericht hebbe. II. Hoe Iudas den Nicanor gedwongen hebbe om vrede te begeeren. III. Alcimi nieuwe beschuldinge tegen Nicanor, ende wat ongeluck hy daer door gesticht heeft. IV. Razis brengt hem selven om ’t leven.

I.1

NAe den tijt van drie jaren, vernam Iudas ende de sijne, ⁺ dat Demetrius Seleuci soon, met veel volcx ende vele schepen te Tripolis aen-gekomen was,

+ Demetrius Seleuci soon.

2

Ende dat lant in-genomen, ende Antiochum met Lysia sijnen Momber verslagen hadde.

3

Maer Alcimus, ⁺ die te voren Hooge-priester geweest, ende ter tijt der vervolginge schandelijck af-gevallen was; ende nu dachte, dat hy noch by ’t leven blijven, noch weder tot het Hooge-priester-ampt komen mochte:

+ 1 Macc. 7,9. Alcimus.

4

Die toogh tot den Koninck Demetrium, ⁺ in’t hondert ende een-en-vijftighste jaer; ende bracht hem eene gouden kroone, ende palmen, ende olijf-tacken, die in den Tempel behoorden.

+ 151 jaer.

5

Ende den eersten dagh hielt hy hem stil, tot dat hy sijnen tijt sagh, die hem bequaemste was tot sijne raserye. Doe hem nu Demetrius in den Raet roepen ende vragen liet, Hoe ’t met de Ioden stont, ende wat sy voor hadden?

6

Antwoordde hy alsoo: ⁺ De Ioden, die hen de Vrome noemen, welcker Hooft-man is Iudas Maccabeus, verwecken altoos krijgh ende op-roer, ende en laten uwen Rijcke geenen vrede.

+ Alcimus verklaegt Iudam ende sijn volck.

7

Sy hebben my oock van mijne vaderlijcke heerlijckheyt, namelijck, van ’t Priesterdom berooft; daerom ben ick hier gekomen:

8

Ten eersten, den Koninck te goede, ende dat ick ’t trouwelijck meyne. Ten tweeden, dat ick oock mijnen vocke geerne wilde raet schaffen: want met sulcke onordeninge sal onse gantsche geslachte onder gaen.

9

Daerom wille doch de Koninck de sake in-sien, ende nae sijne vermaerde goedertierenheyt den lande ende onsen gantschen geslachte in dese sake raden ende helpen.

10

Want so lange als Iudas leeft, en is ’et niet mogelijck, dat’er vrede in ’t lant worde.

11

Als hy sulcx gesproken hadde, so vergrimden de andere oock tegen Iudam, ende hitsten Demetrium tegens hem op:

12

Dat hy terstont Nicanor den Hooft-man over der Elephanten heyr ontboodt, ⁺ ende hem tot eenen Hooft-man tegen de Ioden verordineerde.

+ Nicanor wort tot een Hooft-men verordineert tegen Iudam.

13

Ende beval hem, Dat hy Iudam om-brengen, ende sijnen hoop verstroyen, ende Alcimum tot eenen Hoogen-priester in-setten soude.

14

Doe vervoegden hen tot Nicanor alle de Heydenen, die Iudas uyt het lant verjaegt hadde; ende hoopten, der Ioden ongeluck soude haer geluck zijn.

II.15

ALs nu Iudas ende de sijne hoorden, dat Nicanor tegen hen trock, ende de Heydenen sich over-al met hoopen tot hem vervoegden; so bestroyden sy hen met assche, ende riepen Godt aen, ⁺ die sijn volck van de Werelt af behouden, ende sijn hoopken openbaerlijck geholpen hadde.

+ Iudas ende de sijne roepen Godt aen.

16

Als hen nu haer Hooft-man geboodt, so maeckten sy hen op, ende troffen den vyant aen by de vlecke Dessau.

17

Maer Simon Iudas broeder, greep Nicanor aen: ende Nicanor was bykans geslagen; overmits hem de vyanden aen-greepen, eer hyse gewaer wiert.

18

Doe nu Nicanor hoorde, dat Iudas sulcke stoute lieden by hem hadde, die lijf ende goet kloeck-moedighlijck waegden voor haer vader-lant; so vreesde hy hem, ende en wilde geenen slagh met hen houden:

19

Maer sondt Posidonium, ⁺ Theodotum ende Matathiam tot hem, om vrede met hen te maken.

+ Posidonius, Theodorus, Matathias.

20

Als sy nu lange daer over raetslaegden, ⁺ ende haer Hooft-man den volcke alle saken voor-hielt, ende sy der saken eens waren; so bewilligden sy in ’t verdragh,

+ Vrede gemaeckt.

21

Ende bestemden eenen dagh, daer die beyde alleen t’ samen komen souden. Als nu de dagh quam, so sette men elcken eenen stoel.

22

Ende Iudas verordineerde sommige in haer harnasch, niet verre daer van; op dat hem de vyanden niet onvoorsiens een schelm-stuck en bewesen, ende spraken met malkanderen nae haer believen.

23

Ende Nicanor bleef eenen tijt lanck te Ierusalem, ende en nam niet voor tegen hen, ende liet sijn krijghs-volck aftrecken.

24

Ende hielt Iudam eerlijck voor de lieden, ende bewees sich vriendelijck tegen hem:

25

Hy vermaende hem oock, Dat hy eene huys-vrouwe nemen, ende kinderen gewinnen soude. Alsoo nam Iudas eene

[fol. 65v]

huys-vrouwe, ende hadde goeden vrede, ende nam sijne neeringe waer.

III.26

ALs nu Alcimus sagh, ⁺ dat dese twee eens met malkanderen waren, ende vrede gemaeckt hadden; so toogh hy wederom tot Demetrius, ende verklaegde Nicanor, dat hy ongetrouw geworden was: want hy hadde Iudam des Konincx vyant in sijne plaetse tot eenen Hoogen-priester gemaeckt:

+ Alcimus verklaegt Nicanor.

27

Doe wiert de Koninck door des booswichts leugenen beweegt, ende seer toornigh, ende schreef aen Nicanor: Dat’et hem heel end’ al niet en behaegde, dat hy eenen vrede met de Ioden gemaeckt hadde; ende geboodt hem, hy soude terstont Maccabeum vangen, ende nae Antiochien senden.

28

Als nu Nicanor sulcken bevel ontfinck, wiert hy bedroeft, ende en was niet wel te vreden, dat hy geen geloof houden en soude; so doch Iudas niets misdaen en hadde.

29

Maer overmits hy doch tegen den Koninck niet doen en dorste, so dacht hy hem met list te vangen.

30

Doe nu Maccabeus merckte, dat hy sich onvriendelijcker tegen hem aen-stelde, dan te voren, ende liet hem wel duncken, dat ’et niet goets en beduydde; so nam hy sommige tot hem, ende verbergde sich voor hem.

31

Als nu Nicanor sagh, ⁺ dat hem Maccabeus kloeckelijck voor gekomen was, so ginck hy opwaerts in den schoonen heyligen Tempel; ende geboodt den Priesteren, die daer offerden, Sy souden hem den man daer uyt geven.

+ Nicanor sweert, dat hy wil den Tempel slechten.

32

Maer doe sy hoogh ende duyr swoeren, dat sy niet en wisten waer hy was; so streckte hy sijne rechter-hant uyt nae den Tempel,

33

Ende swoer: Indien ghy-lieden my Iudam niet gebonden over en levert, so wil ick dit Godts-huys slechten, ende den Altaer ter neder werpen, ⁺ ende Baccho eene schoone Kercke in die plaetse setten.

+ 1 Macc. 7,35. 2 Macc. 6,7.

34

Ende als hy dit gesproken hadde, ginck hy wegh. ⁺ Maer de Priesters staken hare handen op nae den Hemel, ende riepen dien aen, die altijt onse volck beschut heeft,

+ Der Priesteren Gebedt voor den Tempel.

35

Ende spraken: Heere, hoe-wel Ghy geen dinck van noode en hebt; so heeft het u nochtans wel behaegt, dat uw’ Tempel, daer Ghy in woont, onder ons zijn soude.

36

Daerom Ghy heylige Godt, dien alleen toe-behoort al wat heyligh is, bewaert voort-aen uw’ Huys, ’t welck wy onlangs gereyniget hebben, dat het niet weder verontreynigt en worde; ende stopt de quade monden.

IV.37

MAer Nicanor wiert aen-gedient, ⁺ hoe datter een van de Outsten te Ierusalem was, ⁺ met namen Rhazis, een man, die de vaderlijcke Wet lief, ende over-al een goet lof, ende sulcke gunste onder sijne burgers hadde, dat hem yeder-man der Ioden vader hiet.

+ Nicanor.

+ Rhazis.

38

So was hy oock voor desen tijt daerom verklaegt ende vervolgt geweest, ende hadde lijf ende leven mannelijck gewaegt, over der Ioden geloove.

39

Als nu Nicanor bewijsen wilde, hoe seer vyant dat hy den Ioden was; so sondt hy over vijf hondert krijghs-knechten, die hem vangen souden:

40

Want hy meynde, als hy hem gevangen hadde, hy soude hen eene groote schade doen.

41

Maer als sy de deure des torens, daer hy in was, bestormden, ende vyer brengen hieten, ende de deure aen-staken; ende hy merckte, dat hy gevangen was, so wilde hy ^a hem selven door-steken:

a Hem selven) Dit stuck verdoemt S. Augustinus billijck: daerom oock dit Boeck niet gegouden en heeft by de Out-vaders; hoe-wel oock anders vele Iodsche fabelen daer in zijn.

42

Want hy wilde liever eerlijck sterven, dan den godt-loosen in de handen komen, ende van hen schandelijck bespot worden. Maer in de angst en raeckte hy hem selven niet recht.

43

Als sy nu met hoopen tot hem in vielen, so ontliep hy op de mueren, ende wierp hem selven mannelijck van boven af, onder het volck.

44

Maer sy weken hem, op dat hy plaets hadde: ende hy viel op de lendenen.

45

Maer hy leefde evenwel noch, ende maeckte hem in grimmigheyt op, hoe wel hy seer bloedde, ende de wonden hem wee deden, ende liep door ’t volck wegh, ende tradt op eene hooge steen-rotse.

46

Ende doe hy heel uyt-gebloedt hadde, so nam hy noch de darmen uyt sijn lijf, ende wierpse onder de krijghs-knechten: ende riep tot Godt, die over het leven ende den geest eene Heere is; dat Hy hem dit altemael wilde weder geven: ende sterf alsoo.