Lutherse Bijbel (1648)

Het vj. Capittel.

Heeft twee deelen: I. De vervolginge, welcke Antiochus tegen den Godts-dienst aen-gestelt, ende wat daer by zy geschiedt. II. Eleazars volstandigheyt in sijne Religie.

I.1

NIet lange daer-nae, sondt de Koninck eenen ouden man van Antiochien, dat hy de Ioden dwingen soude, dat sy van harer vaderen wetten af-vielen, ende Godts Wet niet meer en hielden:

2

Ende dat hy den Tempel te Ierusalem soude ontreynigen, ⁺ ende hem heeten des Iovis Olympii Kercke; ende den Tempel te Garizim, des Iovis Xenii Kercke: dewijle vreemde lieden aldaer woonden.

+ De Tempel te Ierusalem wort ontreynigt, etc. 2 Macc. 5,23.

3

Maer sulck woest wesen dede yeder-man seer wee:

4

Want de Heydenen swelgden ende brasten in den Tempel, ende bedreven allerley ontucht met de vrouwen in de heylige Stede: ende droegender veel in, dat niet en betaemde.

5

Men offerde op den Altaer verbodene offeren in de Wet;

6

Ende men en hielt noch Sabbathen noch andere gewoonlijcke vier-dagen: ende daer en dorste hem gantschelijck niemant mercken laten, dat hy een Iode was;

7

Maer men dreefse met gewelt alle maenden ten offer, als des Konincx geboort-dagh was: ⁺ maer als men het Feest van Bacchus hielt, so dwangh men de Ioden, dat sy den Baccho ter eeren in klemmer-krantsen moesten om-gaen.

+ Bacchus-Feest.

8

Men hadde oock door des Ptolemei aen-geven, een Gebodt laten uyt-gaen, aen de steden der Heydenen, die ront-om Ierusalem waren, Dat sy de Ioden over-al ten offer dwingen souden.

9

Ende by aldien sommige vast daer by bleven, dat sy ’t met de Heydenen niet houden en wilden; die soude men terstont door-steken: doe sagh-men eenen grooten jammer.

10

Twee vrouwen wierdender voort-gebracht, ⁺ om dat sy hare sonen besneden hadden: dien bandt men de kinderkens aen de borsten, ende voerdese ront-om door de gantsche stadt; ende wierpense ten laetsten over de mueren af.

+ Exempel van twee vrouwen, die om-gebracht zijn.

11

Sommige hadden hen in de naeste speloncken versteken, op dat sy den Sabbath houden mochten: deselve, als het Philippo aen-gedient wiert, ⁺ verbrandde men: want sy en wilden hen niet weeren, op dat sy hen aen den Sabbath niet en vergrepen.

+ Philippus.

12

Maer ick moet alhier den Leser vermanen, dat hy sich niet en ergere over desen jammer; maer gedencke, dat hen die straffe niet ten verderve, ⁺ maer ons ter waerschouwinge weder-varen zy.

+ 1 Cor. 11,32.

13

☜Want het is eene groote genade, ⁺ dat Godt den sondaren weert, dat sy niet voort en varen, ende is terstont achter hen met de straffe:

+ Godt is met de straffe terstont achter sijn volck, etc.

14

Want de Heere onse Godt en siet ons niet soo lange toe, als den anderen Heydenen: die Hy laet henen gaen, tot dat sy hare mate der sonden vervult hebben, dat hyse daer-nae straffe;

15

Maer weert ons, dat wy ’t niet te veel en maken, ende Hy ten laetsten Hem aen ons niet wreken en moete☞.

16

Daerom en heeft Hy sijne barmhertigheyt noch noyt van ons geheel genomen: ⁺ ende of Hy ons al met een ongeluck gekastijdt heeft, so en heeft Hy nochtans sijn volck niet geheel verlaten.

+ Job 5,17. Thren. 3.22, 32.

17

Dit hebb’ ick tot eene vermaninge hier seggen willen: nu willen wy weder op de Historie komen.

II.18

DAer was een van de voornaemste Schrift-geleerde, ⁺ Eleazar, een bedaegt ende doch een seer schoon man: dien braken sy met gewelt den mont op, dat hy verkens-vleesch eten soude.

+ Eleazar.

19

Maer hy wilde liever eerlijck sterven, dan soo schandelijck leven; ende leedt het verduldighlijck.

20

Ende als hy ter martelye ginck, so bestrafte hy de gene, die verboden vleesch aten, uyt liefde des tijdelijcken levens.

21

Die nu verordineert waren, dat sy de lieden tot verkens-vleesch tegen de Wet dwingen souden, ⁺ dewijle sy hem soo langen tijt gekent hadden, namen sy hem by zijden, ende seyden: Sy wilden hem vleesch brengen, dat hy wel eten mochte; hy soude slechs veynsen, als of het geoffert verkens-vleesch was, ende soude ’t den Koninck te gevallen eten:

+ Lev. 11,7.

22

Op dat hy alsoo by ’t leven blijven, ende de oude kennisse genieten mochte.

23

Maer hy bedacht hem alsoo, gelijck het dan sijnen hoogen ouderdom, ende grijs hooft, oock sijne goede wandelinge, die hy van joncx op geleydt hadde, ende de heylige goddelijcke Wet betaemde, ende seyde ront uyt: Sendet my slechs onder de aerde wegh in ’t graf!

24

Want ’t en wil mijnen ouderdom qualijck betamen, dat ick oock soo huychelen soude, dat de jeugt dencken mochte: Eleazar, die nu tnegentigh jaren oudt is, zy oock een Heyden geworden;

25

Ende dat sy alsoo door mijne huychelye verleydet worden, om dat ick soo voor de lieden veynsde; ende mijn leven, soo eenen kleynen tijt, dien ick noch te leven hebbe, alsoo verschoonde: dat ware my eene eeuwige schande!

26

Ende trouwens, wat hebb’ ick daer van, of ick schoon nu der Menschen straffe alsoo ontvlode, dewijle dat ick Godts handen, ick zy levendigh ofte doot, niet ontvlieden en kan?

27

Daerom wil ick nu vrolijck ster-

[fol. 60v]

ven, gelijck ’t my ouden man wel betaemt;

28

Ende der jeugt een goet exempel achter my laten, dat sy gewillighlijck ende kloeck-moedighlijck, om des heerlijcken Heyligen Wets wille sterven.

29

Doe hy dese woorden alsoo gesproken hadde, bracht men hem aen de martelye. Die hem nu leydden, ende hem te voren vriendelijck geweest waren, vergrimden op hem, om sulcker woorden wille: want sy meynden, hy hadde ’t uyt eene trotsigheyt geseyt.

30

Maer als sy hem geslagen hadden, dat hy nu sterven soude, suchtte hy, ende sprack: De Heere, dien niets verborgen en is, die weet ’et, dat ick van de slagen ende groote smerten, die ick aen mijn lichaem verdrage, wel hadde mogen bevrijdt zijn, als ick gewilt hadde: maer nae de ziele lijd’ ick ’t geerne, om Godts wille.

31

Ende hy is also gestorven; ende heeft met sijnen doot een troostelijck exempel nae-gelaten, dat niet alleen de jeugt, maer yeder man ter deugt vermanen sal.