Lutherse Bijbel (1648)

Het v. Capittel.

Heeft twee deelen: I. Wat onruste Iason hebbe aen-gestelt. II. Antiochi tyrannye tegen de Ioden.

I.1

IN dien-selven tijt toogh Antiochus ten tweeden mael in Egypten.

[fol. 59v]

2

Maer men sagh door de gantsche stadt, veertigh dagen nae malkanderen in de lucht, ruyters in gouden harnaschen, met lange spiessen in eenen slagh-orden.

3

Ende men sagh, hoe dat sy op malkanderen treften, ende met de schilden ende spiessen sich weerden; ende hoe dat sy de sweerden uyt-togen, ende op malkanderen schoten; ende hoe de gouden tuygh blonck, ende hoe sy menigerley harnasch hadden.

4

Doe badt yeder man, dattet doch niet quaets beduyden en mochte.

5

Maer daer quam een leugenachtigh geruchte uyt, hoe dat Antiochus soude doot zijn: doe nam Iason by duysent mannen tot hem, ende greep onversiens de stadt aen; ende als hy de mueren met de sijne beklommen, ende de stadt verovert hadde, ⁺ vluchtte Menelaus op de burcht.

+ Menelaus.

6

Maer Iason vermoordde sijne burgers jammerlijck: ⁺ niet denckende, dewijle ’t hem soo geluckte tegen sijne vrienden, dat het sijn groot ongeluck was; maer hy liet hem duncken, hy hadde overwinninge tegen sijne vyanden, ende niet tegen sijne borgers.

+ Iason.

7

Maer hy en konde evenwel het Regiment niet verkrijgen; maer kreegh sijnen loon, alsoo hy verdient hadde: ende vluchtte met schande weder in der Ammoniten lant.

8

Daer wiert hy ten laetsten verklaegt voor Areta der Arabiers Koninck, ⁺ dat hy van d’ eene stadt in d’ ander moeste vluchten, ende nergens seker en was; ende yeder man was hem vyant, als eenen die van sijne Wet af-valligh was: oock vervloeckte hem yeder man, als eenen verrader ende vyant sijns vader-lants; ende is alsoo in Egypten verstooten geworden.

+ Aretas.

9

Ende gelijck hy vele lieden uyt haer vader-lant verdreven hadde; so moeste hy oock selfs in ballingschap sterven, te Lacedemon, daer hy hem verhoopte t’ onthouden; dewijle sy malkanderen bestonden.

10

Maer gelijck hy vele onbegraven wegh-geworpen heeft; so is hy oock wegh-gestorven, dat niemant over hem rouwe gedragen en heeft: ende en heeft niet alleen ’t geluck niet gehadt, dat hy in sijn vader-lant ware begraven geworden; maer heeft oock in vreemde landen geen graf hebben mogen.

II.11

ALs sulcx voor den Koninck quam, ⁺ so dachte hy, dat gantsch Iudeën soude van hem af-vallen: ende toogh met gramschap uyt Egypten, ende van Ierusalem met gewelt in;

+ Ierusalem in-genomen door Antiochum den Tyran.

12

Ende hiet den krijghs-knechten, Dat sy sonder alle barmhertigheyt souden doot-slaen al wat sy vonden op de straten ende in de huysen.

13

Doe doodde men door malkanderen jonck en out, mannen ende vrouwen, kinderen ende maegden, ja oock de kinderen in de wiege:

14

Alsoo datter in drie dagen tach-tentigh duysent om-quamen, veertigh duysent gevangen, ende ontrent tachtentigh duysent verkocht wierden.

15

Maer Antiochus en liet hem daer aen niet genoegen, ⁺ maer greep oock de heylighste Stede op Aerden aen: ende Menelaus de verrader bracht hem daer in.

+ Menelaus.

16

Doe roofde hy met sijne vervloeckte handen de heylige vaten: ende al wat de andere Koningen tot den Tempel gegeven hadden, ter eeren ende vercieringe, dat raepte hy met sijne sondige handen wegh:

17

Ende verhief hem seer; ende en sagh niet, dat de Heere sulcx gedoogde over de gene, die in de stadt waren, om harer sonden wille.

18

Maer dat was de oorsake, dat Godt de heylige Stede soo schandelijck liet toe-richten: anders soude ’t Antiocho even gegaen zijn, als den Heliodoro, ⁺ die van den Koninck Seleuco gesonden was, ⁺ om de schat-kamer te besichtigen; ende hy wiert so dapper daer over geslagen, dat hy moeste van sijn wrevel-moedigh voor-nemen af-staen:

+ Heliodorus.

+ 2 Macc. 3,24, etc.

19

Want Godt en heeft het volck niet uyt-verkoren om der stede wille, maer de stede om des volcx wille.

20

Daerom moeste de heylige tempel oock mede lijden, doen het volck gestraft wiert; gelijck hy oock wederom des volcx genoot: want gelijck de Tempel van de vyanden in-genomen wiert, doe de Heere toornigh was; alsoo is hy weder ter eeren ende te recht gekomen, doe de Heere hen weder genadigh wiert.

21

Maer de somme van al wat Antiochus uyt den Tempel gerooft heeft, zijn achtien hondert centener silvers; die nam hy met hem, ende trock terstont nae Antiochien, met eenen sulcken hooghmoet ende hooveerdigheyt, dat hy dachte, hy wilde nu de aerde maken, dat men daer op met schepen varen soude, als op de Zee; ende de Zee, dat men daer op wandelen soude, als op d’ Aerde.

22

Ende liet achter hem te Ierusalem sommige Ampt-lieden, boose boeven: Philippum uyt Phrygien, ⁺ die noch erger ende wilder was, dan sijn Heere;

+ Philippus.

23

Te Garizim, ⁺ Andronicum: ende beneffens die beyde Menelaum, ⁺ welcke noch erger was dan d’ andere altemael, om sijn eygen volck te plagen.

+ Andronicus.

+ Menelaus.

24

Maer dewijle Antiochus den Ioden soo geheel vyant was, schickte hy hen den schandelijcken boeve Apollonium met twee-en-twintigh duysent mannen in ’t lant; ende geboodt hem, ⁺ hy soude alle vol-wassene mannen dooden, maer de vrouwen ende het jonge volck verkoopen.

+ Apollonius.

25

Als hy nu voor Ierusalem quam, so hielt hy hem vreedsaem tot op den Sabbath-dagh, op welcke de Ioden vieren: doe geboodt hy terstont sijne lieden, sy souden hen toe-rusten.

26

Als nu yeder-man toe-liep, ⁺ ende sien wilde, watter uyt worden soude, liet hyse altemael door-steken; ende quam al-

+ Groote ende klagelijcke jammer te Ierusalem.

[fol. 60r]

soo met het gantsche heyr in de stadt, ende versloegh eene groote menighte.

27

Maer Iudas Maccabeus maeckte hem wegh met negen broederen, ⁺ in de wildernisse ende het geberghte: ende onthielt hem daer met alle de gene, die sich tot hem begeven hadden, van de kruyden; op dat hy niet en moeste onder de onreynen Heydenen leven.

+ Iudas Maccabeus.