Lutherse Bijbel (1648)

Het xj. Capittel.

Heeft ses deelen: I. Dat tusschen Ptolemeus ende Alexander zy geschiedt, tot haer-lieder doot toe. II. Hoe Ionathas verklaegt zijnde hem hebbe verantwoordt. III. Ionathas helpt Demetrium, ende wat daer door zy uyt-gericht. IV. Demetrii vlucht. V. Wat eere de jonge Antiochus den Ionathas ende Simon hebben aen-gedaen. VI. Ionathe over-winninge tegen Demetrii krijghs-lieden.

[fol. 51v]

I.1

ENde de Koninck in Egypten bracht volck te samen, ⁺ so veel als des zants aen de Zee is, ende vele schepen: ende nam hem voor, het Rijck Alexandri met bedrogh aen hem te brengen, op dat hy beyde Koninck-rijcken hadde.

+ Ptolemeus neemt hem voor het Rijck van Alexander sijnen schoon-sone met bedrogh aen hem te brengen.

2

Daerom trock hy in Syrien met desen schijn, als of hy quam gelijck een vrient: doe dede men hem alle steden op, ende trocken hem te gemoet, ende ontfingen hem heerlijck, gelijck dan Alexander bevolen hadde, dewijle dese sijn schoonvader was.

3

Maer in wat stadt Ptolemeus quam, daer liet hy eenen hoop krijghs-volcx in ter besettinge.

4

Ende doe hy t’Asdod quam, toonden sy hem, hoe Ionathas den Tempel Dagons, daer-toe de stadt verbrandt ende verwoest hadde, ende hoe de doode lichamen hier ende daer verstroyt lagen; ende heuvelen op-geworpen waren, aen den wegh, daer men de verslagene met hoopen onder begraven hadde.

5

Ende seyden den Koninck, Dat Ionathas dese schade gedaen hadde, op dat sy hem eenen ongenadigen Koninck maeckten: maer de Koninck sweeg daer op stille.

6

Ende Ionathas trock oock den Koninck te gemoet nae Ioppe: daer spraken sy malkanderen aen, ende bleven daer dien nacht over by malkanderen.

7

Ende Ionathas geleydde den Koninck tot aen ’t water, genaemt Eleutherus: daer-nae trock hy weder t’huys nae Ierusalem.

8

Ende de Koninck Ptolemeus nam de steden, in tot Seleucien toe, aen de Zee; ende nam hem voor Alexandrum te verdrijven.

9

Ende sondt boden tot Demetrium, Dat hy tot hem komen soude, om een verbondt met hem te maken; so wilde hy hem sijne dochter geven, die Alexander hadde; ende wilde hem helpen, dat hy Koninck wierde.

10

Ende sprack: ’t Hadde hem berouwt, dat hy Alexandro de dochter gegeven hadde.

11

Ende gaf Alexandro schult, dat hy hem nae ’t leven ende Koninck-rijck gestaen hadde.

12

Hy betoonde oock sijnen haet opentlijck, ⁺ ende keerde hem van Alexander af, ende nam hem de dochter, ende gafse aen Demetrius.

+ Ptolemeus neemt Cleopatram van Alexander af, ende geeftse aen Demetrius.

13

Ende doe Ptolemeus t’Antiochien quam, settede hy beyde kroonen op, des Rijcx van Egypten, ende des Rijcx van Asien.

14

Maer de Koninck Alexander was doe ter tijt in Cicilien: want sommige steden waren aldaer van hem af-gevallen.

15

Doe hy nu van Ptolemeo hoorde, toogh hy tegen hem, om met hem te oorlogen. Maer Ptolemeus was sterck toegerust, ende toogh hem te gemoet, ende verjaegde hem.

16

Ende Alexander vluchtte in Arabien, op dat hy daer mochte seker zijn: maer de Koninck Ptolemeus was seer machtigh.

17

Daerom liet Zabdiël de Arabier sijnen gast den Alexander het hooft afhouwen, ⁺ ende sondt dat aen den Koninck Ptolemeum.

+ Alexander wort van Ptolemeo sijnen schoon-vader verjaegt; ende in Arabien van Zabdiël onthooft.

18

Ende Ptolemeus sterf op den derden dagh daer-nae: doe wiert het krijghs-volck, ’t welck Prolemeus in de steden geleyt hadde, oock om-gebracht van ’t volck in de steden.

19

Alsoo nam Demetrius het Rijck in, ⁺ in ’t hondert ende seven-en-tsestighste jaer.

+ 167. jaer. Demetrius wort Koninck nae Alexanders doot.

II.20

IN desen tijt bracht Ionathas sijn volck in ’t lant Iuda te samen, om de burcht te Ierusalem weder te veroveren; ende liet bolwercken ende geschut daer voor op-richten.

21

Doe togen sommige af-vallige tot den Koninck Demetrium, ⁺ ende verklaegden den Ionathan, ende seyden, Dat hy de burcht belegert hadde.

+ Ionathas wort verklaegt voor Demetrio.

22

Doe wiert de Koninck seer toornigh, ende toogh haestelijck nae Ptolemais; ende schreef aen Ionathan, Dat hy de burcht niet belegeren en soude, ende soude staestelijck tot hem te Ptolemais komen, daer wilde hy met hem van sommige saken spreken.

23

Maer doe Ionathas dese boodschap kreegh, en liet hy niet af van ’t belegh, ende koos sommige Outste in Israël, ende Priesters, die met hem trecken souden, ende maeckte hem op, ende waegde sijn leven.

24

Ende nam vele kostelijcke kleynodien met hem van gout, silver, ende kleederen; ende togen nae Ptolemais tot den Koninck, ende vondt genade by hem.

25

Als hem nu de af-vallige sijnes volcxs verklaegden;

26

So hielt hem de Koninck eerlijck, ⁺ gelijck hy te vooren gehouden was; ende dede hem groote eere voor alle sijne Vorsten:

+ Demetrius toont hem vriendelijck tegen Ionathan.

27

Ende bevestigde hem in sijn Hooge-priester-ampt, ende in alle andere eeren, die hy dus lange gehadt hadde, ende hielt hem voor sijnen voor-naemsten vrient.

28

Ionathas badt oock den Koninck, Dat hy het gantsch Iudeën, ende de drie voogdyen in Samarien ende Galileën de schattinge quijt schelden wilde: ende beloofde voor dese vryheyt te geven, drie hondert centener gouts.

29

Dat bewilligde de Koninck, ⁺ ende gaf Ionathe brieven daer van, die luyden alsoo:

+ Centener heet Talentum: ende drie hondert Talenta maken hondert ende tachtentigh duysent kroonen.

30

De Koninck Demetrius ontbiedt sijnen broeder Ionathe, ⁺ ende het Ioodsche volck sijne groetenisse.

+ Demetrii brief aen Ionathan.

31

Wy senden u een af-schrift des briefs, ⁺ dien wy aen onsen vader den Lasthenen uwent halven geschreven hebben, op dat ghy sulcx weten meugt.

+ Lasthenes.

32

De Koninck Demetrius ontbiedt Lastheni sijnen vader sijne groetenisse.

[fol. 52r]

33

Wy gedencken onsen vrienden ende getrouwen bondt-genooten den Ioden goet te doen, van wegen hare getrouwigheyt ende vriendschap tegen ons;

34

Daerom so bevestigen wy, dat de Priesters te Ierusalem, het gantsch Iudeën, ende de drie steden, Apherema, Lyda, ende Ramatha, ende wat daer-toe behoort, in hebben sullen.

35

Wy schelden hen oock quijt al wat sy te vooren den Koninck hebben jaerlijcx geven moeten: koorn, ooft, tienden, tollen, sout-cijs, ende kroon-schattinge.

36

Van dit altemael sullen sy voort-aen bevrijdt zijn: ende sulcke vryheyt sal hen vast ende gestadigh gehouden worden.

37

Deses briefs af-schrift sal men Ionathe geven, dat men ’t op den heyligen bergh stelle, als aen eene eerlijcke ende openbare plaetse.

38

Doe nu de Koninck Demetrius sagh, dat in ’t gantsche Koninck-rijck vrede was, ende sich niemant meer tegen hem en settede; doe liet hy het krijghs-volck gaen, dat in ’t Koninck-rijck t’huys behoorde, eenen yegelijcken weder in sijne stadt: maer het vreemt krijghs-volck, dat hy in de eylanden hier ende daer aen-genomen hadde, behielt hy by hem; daerom wert op hem het binnen-landsche volck seer gram.

III.39

MAer doe Tryphon een Hooft-man, die wel eer Alexanders vrient geweest was, sagh, dat het krijghs-volck eenen haet tegen den Koninck Demetrium gevat hadde, so toogh hy tot den Arabier Emalkuël, ⁺ die den jongen Antiochum, den soon van Alexander, op-gevoedt hadde:

+ Emalkuël.

40

By desen hieldt hy aen, Dat hy hem den jongelinck over-geven wilde; so wilde hy hem wederom in sijnes vaders rijck in-setten: ende seyde den Arabier, Hoe ende waerom het krijghs-volck den Koninck Demetrium haetten: ende bleef alsoo eenen tijt lanck by den Arabier.

41

Middeler tijt schreef Ionathas den Koninck Demetrio, ⁺ ende badt hem: Dat hy den genen, die op de burcht lagen, wilde gebieden te wijcken, ende hem de burcht te ruymen ende over te geven: want sy deden Israël veel schade.

+ Ionathas schrijft aen Demetrium.

42

Doe schreef Demetrius den Ionathe alsoo: Niet alleen dit dat ghy begeert, maer veel meer eere ende goets wil ick u ende uwen volcke doen, so haest als ick kan.

43

Maer rechte-voort ben ick in groot gevaer: daerom doet soo wel aen my, ende schickt my hulpe: want al mijn krijghs-volck is van my af-gevallen, ende set hem tegen my.

44

Daerom schickte hem Ionathas drie duysent goede krijghs-lieden, die quamen t’ Antiochien tot den Koninck; ende de Koninck wiert over hare aen-komste seer verheught.

IV.45

^* NU richtte het volck in de stadt eenen op-roer aen, by hondert ende twintigh duysent mannen, ende wilden den Koninck doot-slaen.

* Een oproer wort verweckt tegen Demetrium, den welcken de Ioden stillen.

46

Maer de Koninck vluchtte in sijne Burcht: doe nam het volck de straten in, ende wilden de burcht bestormen.

47

Daerom ontboodt de Koninck de Ioden, om hem te beschutten: doe liepen de Ioden altemael den Koninck toe, ende verdeelden sich in de straten.

48

Ende versloegen op den selven dagh hondert-duysent mannen, ende staken de stadt aen, ende plonderdense: alsoo verlosten sy den Koninck.

49

Doe nu het volck in de stadt sagh, dat de Ioden de stadt bemachtigt hadden, vertsaegden sy, ende riepen tot den Koninck, ende baden om vrede: Dat de Ioden op-houden mochten het volck te dooden, ende de stadt niet gantsch woest en maeckten.

50

Doe wierter vrede, ende de Ioden leyden hare wapenen van hen, ende wierden hoogh ge-eert van den Koninck, ende vermaert in ’t gantsche Rijck:

51

Ende togen weder t’ huys nae Ierusalem, ende brachten groot goet met hen, dat sy in den krijgh gewonnen hadden.

52

Als nu Demetrius weder seker was, ende het Rijck met ruste in-hadde;

53

Doe en hieldt hy Ionathe dier dingen geen, die hy hem belooft hadde: ende wendde hem gantsch van hem, ende was hem ondanckbaer voor sijne weldaden, ende bewees hem alle ongetrouwigheyt.

54

Niet lange daer-nae quam Tryphon wederom met den jongen Antiocho: ⁺ dese Antiochus wiert Koninck, ende settede de kroone op.

+ Antiochus de soon van Alexander.

55

Ende alle het krijghs-volck quam tot hem, ⁺ ’t welck Demetrius af-gedanckt hadde: doe sy nu met Demetrio streden, so sloegen sy hem in de vlucht, ende verjaegden hem.

+ Demetrius wort verjaegt.

56

Ende Tryphon nam de elephanten, ende gewan Antiochien.

V.57

ENde de jonge Antiochus schreef aen Ionathan, ⁺ ende bevestigde hem in sijn Hooge-priester-ampt, ende bewilligde, dat hy de vier steden besitten ende behouden soude, ende des Konincx vrient zijn.

+ Vriendelijck schrijven Antiochi aen Ionathan.

58

Ende sondt hem goude vaten, ende oorloofde hem gout over tafel te gebruycken, ende een purper-kleet, ende eenen gouden gordel te dragen.

59

Ende Simon, den broeder Ionathe, maeckte hy tot eenen Hooft-man over ’t lant, van Tyrus af, tot aen Egypten.

VI.60

ALs nu Ionathas uyt-trock over den Euphraten, ende in de steden ront-om quam; doe trock hem toe alle het krijghs-volck in Syrien, om hem te helpen. ⁺ Ende als hy voor Ascalon quam, gingen hem de burgers te gemoet, ende ontfingen hem eerlijck, ende gaven hen over.

+ Ascalon.

61

Daer-nae trock hy voor Gaza: maer die van Gaza en wilden hem niet in

[fol. 52v]

laten; daerom belegerde hy de stadt, ende verbrandde de voor-steden ront-om, ende plonderdese.

62

Doe baden die van Gaza om vrede: ⁺ ende Ionathas maeckte eenen vrede met hen, ende nam sommige van hare kinderen tot gijselaers, ende sondtse nae Ierusalem; maer hy toogh voort door ’t lant, tot Damascus toe.

+ Gaza.

63

Maer doe hy hoorde, ⁺ dat des Konincx Demetrii Hooft-lieden met een groot heyr in Kedes in Galileën gekomen waren, om de landen in te nemen, die hem de Koninck in-gegeven hadde:

+ Demetrii Hooft-lieden.

64

Doe trock hy tegen hen, ende liet sijnen broeder Simon in ’t lant:

65

Die trock voor Bethzura, ⁺ ende belegerde ’t eenen langen tijt, soo hart, dat sy niet uyt-vallen en dorsten.

+ Bethzura wort verovert.

66

Daerom baden sy om vrede: ende Simon maeckte vrede met hen; ende lietse vry af-trecken, ende nam de stadt in, ende leyder krijghs-volck in, tot eenen besettinge.

67

Maer Ionathas toogh met sijn heyr aen de Zee Genesara, ende was ’s morgens vroegh op, ende quam in het vlacke velt Hazar.

68

Doe togen de Heydenen tegen hem in ’t vlacke velt, ende hadden eenen hoop versteken in ’t geberghte.

69

Doe nu Ionathas den anderen hoop aen-greep; viel de versteken hoop uyt, uyt het geberghte, ende greep oock aen.

70

Doe vluchtte het gantsche heyr Ionathe: ende daer en bleef niemant, dan alleen de Hooft-lieden, Matathia de soon Absolomi, ende Iudas de soon Calphi.

71

Doe verscheurde Ionathas sijne kleederen, ende stroyde aerde op sijn hooft, ende badt.

72

Ende toogh weder tegen de vyanden aen, ende sloeghse in de vlucht.

73

Doe nu sijn volck, dat te vooren gevlucht was, sulcx sagh, keerden sy wederom, om Ionathan te helpen, ende vervolgden de vyanden, tot Kedes toe, in haer leger: ende sy maeckten daer oock een leger.

74

Ende desen dagh zijnder om-gekomen ontrent drie duysent Heydenen. ⁺ Daer-nae trock Ionathas weder nae Ierusalem.

+ Drie duysent Heydenen komen om.