Lutherse Bijbel (1648)

Het x. Capittel.

Heeft ses deelen: I. Door wat gelegentheyt Demetrius aen Ionathan geschreven, ende vrede begeert. II. Hoe oock Alexander aen hem geschreven. III. Demetrii schrijven ende aen-biedinge aen Ionathan. IV. Alexandri victorie tegen Demetrium. V. Alexandri bruyloft met Cleopatra. VI. Ionathe victorie tegen Apollonium.

I.1

IN ’t hondert ende tsestightste jaer, ⁺ quam Alexander Antiochi des Edelen soon, ende nam de stadt Ptolemais in, ende regeerde aldaer.

+ 160 jaer. Alexander Antiochi des Edelen soon.

2

Maer als Demetrius sulcx vernam, bracht hy een groot heyr te samen, ende trock tegen Alexandrum, om hem te verjagen.

3

Daerom schreef Demetrius aen Ionathan, ende beloofde hem: hy woude vrede met hem houden, ende woude hem alles goets doen.

4

Want hy dachte: ’t Is beter, dat ick hem te vooren op mijne zijde brenge, eer dat hy hem by Alexander vervoege tegens my.

5

Daerom, dat ick sijnen broeder omgebracht hebbe, daer-toe hem ende sijn volck veel leets gedaen hebbe.

6

Ende Demetrius schreef aen Ionathan, ⁺ ende gaf hem oorlof krijghs-volck aen te nemen, ende te houden; ende krijghs-gereedschap te maken, ende dat hy sijn bondt-genoot zijn soude: ende beval, Dat men de gijselaers op de burcht den Ionathe weder los geven soude.

+ Demetrii brief aen Ionathan.

7

Daerom quam Ionathas te Ierusalem, ende liet dese brieven voor alle het volck, ende voor de gene, die in de burcht waren, lesen.

8

Doe sy nu hoorden, dat hem de Koninck oorlof gaf krijghs-volck aen te nemen, ende krijghs-gereedschap te maken, ende dat hem de Koninck voor een bondt-genoot hielt; vreesden sy hen seer voor hem.

9

Ende gaven hem de gijselaers los; ende Ionathas gafse aen hare Ouders weder.

10

Alsoo begost Ionathas te Ierusalem te woonen, ende de stadt te herbouwen ende te verbeteren:

11

Ende liet de mueren weder oprichten, ende den bergh Sion weder bevestigen met goede stercke mueren van enckel vier-kante steenen.

12

Alsoo wiert Ierusalem weder vast gebouwt.

13

Ende de Heydenen in de vlecken, die Bacchides hadde laten vast maken, vloden daer van wegh in haer lant:

14

Alleen Bethzura behielden sy in; ⁺ ende daer henen liepen de af-vallige: want aldaer hadden sy haren toe-vlucht.

+ Bethzura.

II.15

DOe nu Alexander vernam, dat Demetrius by Ionatha vriendschap socht; ende hoorde de loflijcke daden, die Ionathas ende sijne broeders gedaen hadden, sprack hy:

16

Des redelijcken mans gelijcken en vindt men niet: daerom willen wy hem schrijven, Dat hy onse vrient ende bondt-genoot worde.

17

Ende schreef hem alsoo:

18

De Koninck Alexander ontbiedt sijnen broeder Ionathe sijne groetenisse. ⁺

+ Alexandri brief aen Ionathan.

19

Wy hooren u prijsen voor eenen treffelijcken man, ende weerdigh, dat ghy onse vrient zijt.

20

Daerom setten wy u tot eenen Hoogen-priester over uw’ volck, ende ghy sult des Konincx vrient heeten: ende senden u hier-mede een purperen-kleet ende eene goude kroone. Daerom wilt u trouwelick by ons houden, ende onse vrient blijven.

21

Alsoo trock Ionathas het priesterlijcke kleet aen, ⁺ in ’t hondert ende tsestighste jaer, in de sevende maent, op ’t Loof-hutten-Feest: ende bracht een heyr te samen, ende liet veel krijghs-gereetschap maken.

+ 160 jaer.

III.22

MAer als Demetrius sulcx vernam, wiert hy seer bedroeft,

[fol. 50v]

23

Dat Alexander de Ioden van hem af-wendde tot hem, ende daer door stercker wiert, ende dachte:

24

Hy woude hen oock vriendelijck schrijven, ende eere ende goet beloven, dat sy hem hulpe toe-seyden.

25

Ende schref hen alsoo: ⁺ De Koninck Demetrius ontbiedt den Ioden sijne groetenisse.

+ Demetrii brief aen de Ioden.

26

Wy hebben geerne gehoort, ende is ons eene groote vreugde, dat ghy niet van ons af en valt tot onse vyanden, maer houdet in alle getrouwigheyt met ons:

27

Daerom bidden wy, ghy-lieden wilt alsoo voort-aen trouwelijck met my houden, ende u van my niet af-wenden laten.

28

Dese uwe getrouwigheyt willen wy vergelden, ende u vele lasten quijt-schelden, ende meer vryheyt geven, ende genade doen.

29

Ende ick ontslae tegenwoordigh alle Ioden van den tol, van den sout-cijs, van ’t sout, van de kroon-schattinge, van den derden schepel van ’t koorn, van de helft, die my van het ooft toe-behoort.

30

Van dese lasten sullen nu voort-aen het lant Iuda, ende de drie Voogdyen die daer toe behooren, in de landen van Samarien ende Galileën, bevrijt zijn altijt.

31

Ende Ierusalem sal heyligh ende vry zijn van alle lasten, schattingen ende tienden.

32

Ick wil oock de burcht te Ierusalem wederom ruymen laten, ende den Hoogen-priester overgeven, dat hyse inneme, ende lieden daer op legge, welcke hy wil, om die te bewaren.

33

Ende alle gevangene Ioden in mijn Koninck-rijck sullen los-gelaten worden, ende vry zijn: ende sy ende haer vee sullen van de schattinge bevrijt zijn.

34

Oock sullen sy vryheyt hebben in al mijn Koninck-rijck, om hare Sabbathen, Nieuw-maenden, ende andere bestemde Feesten te houden.

35

Ende drie dagen voor ende nae ’t Feest, van yeder man onverhindet zijn aen haren Godts-dienst.

36

Ende men sal dertigh duysent mannen in Iudeën kiesen, dien wil ick soudye geven, als mijn ander krijghs-volck; ende sy sullen in de vaste steden des Konincx verordineert worden.

37

Ende uyt hen sullen gekoren worden sommige, die de Koninck in sijne hooghste handelingen, als vertrouwde Raden, gebruycken sal. De Ioden en sullen oock geene vreemde, maer eygen Hooft-lieden hebben, uyt hen gekooren, dat sy hare wetten houden mogen, als in ’t lant Iuda.

38

Ende de drie Voogdyen in ’t lant van Samarien ende Galileën, die tot Iudeën behooren, en sullen niemant onder-danigh zijn, dan alleen den Hoogen-priester: op dat men wete, dat hy alleen Heere daer over zy.

39

De stadt Ptolemais, ende de landschap daer toe behoorende, geve ick aen den Tempel te Ierusalem tot den onkost, die op ’t offer gaet.

40

Ick wil oock jaerlijcx vijftien duysent sickelen silvers van mijn eygen in-komsten beschicken tot den bouw des Tempels.

41

Ende wat ick van outs af uyt mijne Ampten schuldigh geweest ben tot den Tempel te geven, dat sal hen voort-aen gegeven worden.

42

Ende de vijf duysent sickelen silvers, welcke mijne Ampt-lieden van des Tempels in-komsten ontwendet hebben, die sullen den Priesteren wederom jaerlijcx volgen.

43

De Tempel sal oock dese vryheyt hebben: Wie in mijn gantsch Koninckrijck eene straffe verdient heeft, ende vliedt in den Tempel, die sal daer seker zijn met lijf ende met goet.

44

Tot den bouw ende verbeteringe des Tempels, ende der mueren ende torens te Ierusalem,

45

Ende ander-sins in ’t lant wil de Koninck de onkosten oock verschieten van sijne eygen in-komsten.

46

Maer doe men desen brief voor Ionathas ende het volck las, en wilden sy hem niet betrouwen, ende en namen ’t niet aen: want sy wisten wel, ⁺ wat ongetrouwigheyt ende grouwsame tyrannye hy te vooren tegen Israël gebruyckt hadde;

+ I Macc. 7,5.

47

Ende besloten den Alexander hulpe te doen, die te vooren vriendschap by hen gesocht hadde, ende vrede belooft: desen deden sy hulpe al sijn leef-dage.

IV.48

DOe nu Alexander ende Demetrius tegen malkanderen trocken, ende malkanderen aen-grepen, doe vluchtte Demetrius heyr;

49

Ende Alexander vervolgde het.

50

Ende sy deden eenen grouwsamen slagh, ⁺ van den morgen af tot den avont toe: ende Demetrius wiert op den selven dagh verslagen.

+ Demetrius verslagen.

V.51

DAer nae sondt Alexander Boden tot Ptolemeum den Koninck in Egypten, ⁺ met dit versoeck:

+ Alexander laet Cleopatram, des Konincx Ptolemei dochter, ten houwelijck versoecken, etc.

52

Vermits ick wederom in mijn Rijck gekomen ben, ende sit op den Konincklijcken throon, ende hebbe het Regiment weder aen my gebracht, ende hebbe Demetrium verjaegt, ende mijn erf-lant weder verovert:

53

So begeere ick vriendschap met u te maken; ende bidde u, ghy wilt my uwe dochter ten houwelijck geven:

54

So wil ick my tegen u, als uw’ schoon-soon houden, ende danckbaer zijn, ende haer eene Konincklijcke douarie geven.

55

Daer op antwoordde Ptolemeus, ende wenschte Alexander geluck, dat hy weder in sijn vader-lant gekomen was, ende sijn Koninck-rijck verovert hadde.

56

Ende beloofde hem sulcx te doen, als hy begeert hadde: ende versocht, hy wilde by hem te Ptolemais komen; daer wilden sy malkanderen selfs spreken, ende ’t houwelijck vol-brengen.

57

In ’t hondert ende twee-en-tsestighste jaer, ⁺ toogh Ptolemeus met sijne

+ 162 jaer. Cleopatra wort den Alexander ten houwelijck gegeven.

[fol. 51r]

dochter Cleopatra uyt Egypten, ende quam te Ptolemais.

58

Daer henen quam oock de Koninck Alexander. Ende Cleopatra wiert den Alexander ten houwelijck gegeven, ende de bruyloft wiert met grooten Konincklijcken staet gehouden.

59

Ende de Koninck Alexander schreef aen Ionathan, ende ontboodt hem.

60

Doe quam Ionathas met groote heerlijckheyt te Ptolemais tot beyde de Koningen, ende schonck hen ende haren vrienden kostelijcke gaven van gout ende silver; ende vondt genade by hen.

61

Ende sommige af-vallige uyt Israël quamen daer henen, om den Ionathan te verklagen; maer de Koninck en wildese niet hooren:

62

Maer beval, Dat Ionathas sijne kleederen af-leggen, ende een purperen-kleet aen-trecken soude: ’t welck alsoo geschiedde.

63

Doe settede hem de Koninck by hem; ende beval sijnen Vorsten, dat sy met hem in de stadt ront-om trecken souden, ende laten uyt-roepen, Dat hem niemant verklagen, oft ander-sins leedt aen-doen soude.

64

Maer als sijne beschuldigers sagen, dat hem de Koninck soo hoogh eerde, dat hy hem hadde een purperen-kleet heeten aen-trecken, ende sulcx van hem liet uyt-roepen, so vloden sy alle wegh.

65

Ende de Koninck dede hem groote eere, ende schreef hem onder sijne voor-naemste vrienden, ende maeckte hem tot eenen Hooft-man ende tot eenen naesten Raet.

66

Daer-nae toogh Ionathas wederom nae Ierusalem met vreugde, ende in goeden vrede.

VI.67

IN ’t hondert vijf-en-tsestighste jaer, ⁺ quam de Koninck Demetrius, des voorigen Demetrii soon, uyt Creta, in sijn erf-Koninck-rijck.

+ 165 jaer. Demetrius des voorigen Demetrii soon.

68

Doe verschrickte Alexander seer, ende keerde weder nae Antiochien.

69

Maer Demetrius kreegh Apollonium den hooft-man in neder-Syrien op sijne zijde; ⁺ die bracht hem krijghs-volck te samen, ende legerde hem te Iamnia. Ende sondt tot Ionathan den Hoogen-priester, ende liet hem seggen:

+ Apollonius.

70

Niemant en doet ons wederstant, dan ghy alleen; ende maeckt, dat men my veracht: ghy trotst wel in ’t geberghte;

71

Maer wilt ghy eene redelijcke daet doen, so treckt af in’t vlacke velt, ende laet het ons daer met malkanderen versoecken.

72

Als ghy vragen sult, Hoe sterck dat wy zijn, ick ende de andere, die my toetrecken, ende helpen; so sal men u seggen: Ghy en sult niet blijven konnen voor dese lieden, van welcke uwe vaders twee-mael in haer eygen lant geslagen zijn.

73

Veel minder kont ghy in ’t vlacke velt voor een sulck groot volck te peert ende te voet bestaen, daer geene bergen ende steen-rotsen en zijn, daer henen men vlieden konde.

74

Doe Ionathas sulck roemen hoorde, wiert hy toornigh, ⁺ ende koos tien duysent mannen, ende trock uyt van Ierusalem, ende sijn broeder Simon quam tot hem, om hem te helpen:

+ Ionathas rustet hem uyt tegen Apollonium des Demetrii Hooft-man.

75

Ende legerden hen voor Ioppe; maer die in de stadt Ioppe en lieten hem niet in: want Apollonius hadde volck daer-in geleyt, tot eene besettinge, daerom bestormdese Ionathas.

76

Doe verschrickten die in de stadt, ⁺ ende deden de poorten op: alsoo veroverde Ionathas de stadt Ioppe.

+ Ioppe verovert.

77

Doe Apollonius dit vernam, leyde hy hem voor Ioppe, met drie-duysent ruyters, ende met veel voet-volcx, ende veynsde hem, als of hy wilde nae Asdod wegh-trecken; op dat hy Ionathan uyt-lockte op ’t vlacke velt: want hy hadde eene groote menighte van ruyterye, daer op verliet hy hem.

78

Ionathas vervolgde hem nae Asdod, ende toogh voorsichtighlijck voort in sijn slagh-orden, gereedt tot den slagh.

79

Maer Apollonius hadd’ achter hem in ’t leger heymelijck duysent ruyters gelaten.

80

Nu merckte Ionathas, dat ’er lieden achter hem heymelijck versteken waren: daerom als sy aen sijn volck quamen, hield Ionathas in sijn slagh-orden.

81

Doe schoten de ruyters den gantschen dagh, van den morgen af tot den avont toe, op het volck, tot dat hare peerden moede wierden.

82

Daer-nae nam Simon sijn heyr, ende greep de vyanden aen: doe vloden de ruyters; want sy waren moede:

83

Ende wierden verstroyt heen ende weer in ’t velt, ende vloden nae Asdod, ende begaven sich haestelijck in den Tempel des Afgods Dagons, om haer leven daer te redden.

84

Maer Ionathas plonderde de stadt Asdod, ⁺ ende de vlecken ront-om, ende stackse aen. Hy verbrandde oock den Afgoden-tempel, met alle dieder in gevloden waren.

+ Asdod geplondert.

85

Ende de somme der verslagenen ende verbrandden te samen waren ontrent acht duysent mannen. ⁺

+ Acht duysent mannen verslagen.

86

Daer-nae toogh Ionathas met het heyr voor Ascalon: doe gingen hem de burgers van de stadt uyt te gemoete, ende gaven hen over, ende ontfingen hem met grooten staet.

87

Alsoo toogh Ionathas weder nae Ierusalem met sijn heyr ende roof.

88

Ende doe Alexander sulcx hoorde, eerde hy Ionathan noch hooger;

89

Ende sondt hem eenen gouden gordel, gelijck men alleen eens Konincx geboren vrienden geeft: daer-toe schonck hy hem Accaron, ende wat daer-toe behoort, ten eygendom.