Lutherse Bijbel (1648)

Het ix. Capittel.

Heeft twee deelen: I. Iude doot. II. Ionathas komt in Iude plaetse, ende wat daer op geschiedt zy.

I.1

MIddeler-tijt, ⁺ doe Demetrius vernam, dat Nicanor met sijn heyr geslagen ende om-gekomen was; so sondt hy wederom in Iudeën dese twee, Bacchiden en Alcimum, ende met hen sijn beste krijghs-volck, dat in de slagen plagh op de rechter zijde te staen.

+ Bachides. Alcimus.

2

Dese toge nae Galgala, ⁺ ende belegerden ende veroverden Masloth in Arbela; ende doodden daer vele lieden.

+ Galgala.

3

Daer-nae in ’t hondert ende twee-en-vijftighte jaer, ⁺ in de eerste maent, togen sy nae Ierusalem;

+ 152 jaer.

4

Ende van daer nae Berea met twintigh duysent mannen te voet, ende twee duysent te peert.

5

Ende Iudas legerde sich by Laisa met drie duysent mannen:

6

Maer doe sijn volck sagh, dat de vyanden sulck eene groote macht hadden, verschrickten sy, ende vloden wegh; so datter niet meer by Iuda en bleven, dan acht hondert mannen.

7

Doe Iudas sagh, dat sijn heyr niet by malkanderen en bleef, ende nochtans de vyanden op hem aen-drongen, wiert hem bange: ende doe hy sagh, dat hy geenen tijt en hadde om sijn volck te troosten, ende weder te samen te brengen;

8

So sprack hy in desen angst tot de over-geblevene: Op! ende laet ons versoecken, of wy de vyanden aen-grypen ende slaen konnen:

9

Maer sy en wilden niet, ende weerden hem, seggende: ’t En is niet mogelijck, dat wy wat uyt-richten; maer laet ons dit mael wijcken ende weder af-trec-ken, ende onse broeders, die van ons geloopen zijn, weder te samen brengen: dan willen wy wederom aen de vyanden trecken, endese aen-grijpen; rechte-voort is onser veel te weynigh.

10

Maer Iudas sprack: Dat zy verre, dat wy vluchten souden! Is onse tijt gekomen, so willen wy ridderlijck sterven, om onser broederen wille, ende onse eere niet laten te schande worden.

11

Ende de vyanden waren op, ende maeckten hare slagh-orden alsoo: In den voor-tocht waren de schutters, ende de beste krijghs-lieden stonden voor aen de spitse; de ruyterye was gedeelt in twee hoopen, op elcke zijde een;

12

De Hooft-man Bacchides was op de rechter zijde: met dese slagh-orden togen sy daer henen met groot geschrey, ende bliesen de trompetten.

13

Doe liet Iudas oock de trompetten blasen, ende toogh tegen hen aen, ende hielt eenen slagh met hen, van den morgen aen tot op den avont, dat de aerde beefde van dat groote gedruysch.

14

Doe nu Iudas sagh, dat op de rechter zijde Bacchides selfs te samen met de groote macht was; doe greep hy aldaer aen, hy ende d’ andere, die haer leven waegden, ende verschriktense:

15

Ende sloegen den selven hoop op de rechter zijde in de vlucht; ende jaegden hen nae tot aen den bergh by Asdod.

16

Maer doe die op de slincker zijde sulcx sagen, dat Iudas gene nae-jaegde, volgden sy den Iuda oock haestelijck nae:

17

Doe moeste hem Iudas tegen dese keeren, ende weerde hem lange; ende daer geschiedde een harde slagh, so dat’er vele verwondet wierden, ende om-quamen op beyde zijden:

18

Tot dat Iudas oock ten laetsten om-quam; doe vloden de overige. ⁺

+ Iudas komt om in den slagh.

19

Ende Ionathas ende Simon namen het doode lichaem haers broeders Iude, ende begroeven het in sijner vaderen graf.

20

Ende alle het volck Israël droegh rouwe over Iuda eenen langen tijt, ende beklaegden hem seer, ende spraken:

21

Och dat de Helt om-gekomen is, die Israël beschut ende verlost hadde!

22

Dit is de Historie van Iuda: maer hy heeft anders noch veel meer groote daden gedaen, welcke om der menighte wille niet alle beschreven en zijn.

23

Nae den doot Iuda wierden de godt-loose ende af-vallige lieden weder geweldigh in ’t gantsche lant Israël.

24

Ende in desen tijt wasser een groote hongers-noot in ’t lant, so dat hem alle het volck den Bacchidi over-gaf.

25

Doe verkoos Bacchides godt-loose mannen, ⁺ die maeckte hy tot Amptlieden:

+ Bacchides.

26

Ende liet over-al des Iude aenhangh ende vrienden soecken, ende voor hem brengen, dat hy sich aen hen wreeckte, ende sijnen moet-wille aen hen gebruyckte.

[fol. 49v]

27

Ende daer was in Israël sulcke droeffenisse ende jammer, ⁺ des-gelijcken niet geweest en is, sint dat men geene Propheten gehadt en heeft.

+ Droeffenisse ende jammer in Israël.

II.28

DAerom quam des Iude aenhangh te samen, ende spraken tot Ionathan:

29

Nae uw’s broeders Iude doot, en hebben wy niemant meer sijns gelijcken, die ons beschutte tegen onse vyanden ende Bacchiden, die ons vervolgen:

30

Daerom kiesen wy u aen sijne plaetse tot eenen Vorst ende Hooft-man, ⁺ om desen krijgh te voeren.

+ Ionathas tot eenen Vorst verkoren in Iudas sijnes broeders plaetse.

31

Alsoo wiert Ionathas haer Vorst, ende regeerde in sijns broeders plaetse.

32

Doe sulcx Bacchides gewaer wiert, liet hy hem soecken, dat hy hem om-brachte:

33

Maer als Ionathas ende Simon sijn broeder sulcx merckten, vloden sy, ende alle die by hen waren, in de woestijne Thekoe, ende sloegen een leger aen de Zee Aspar.

34

Sulcx vernam Bacchides, ende maeckte hem op, ende trock tegen hen.

35

Nu hadde Ionathas sijnen broeder Iohannem, eenen Hooft-man, tot sijne vrienden de Nabatheën gesonden, omse te bidden, dat sy hare have ende goederen in hare stadt nemen ende bewaren wilden.

36

Maer de kinderen Iambri togen uyt Madaba, ⁺ ende over-vielen den Iohannem, ende vingen hem: ende namen al wat hy met hem voerde, ende brachten ’t in hare stadt.

+ Iohannes Ionatije broeder van de kinderen Iambri gevangen ende gedoodt, etc.

37

Daer-nae wiert Ionathe ende Simon sijnen broeder geboodschapt: Dat de kinderen Iambri eene groote bruyloft aen-stelden, ende souden de bruyt halen van Nadabath met grooten staet: want sy was eens Vorsten dochter uyt Canaan.

38

Nu gedachten Ionathas ende Simon, ⁺ dat dese haren broeder Iohannem gedoodet hadde: daerom trocken sy op, ende verbergden sich aen den bergh, ende loerden op de kinderen Iambri.

+ Ionathas ende Simon wreken den moort hares broeders Iohannis, etc.

39

Als nu de Bruydegom aen-quam met sijne vrienden, ende met veel volcx ende goederen, met trommelen ende pijpen, ende kostelijcken cieraet:

40

Doe vielen Ionathas ende Simon uyt het geberghte, ende grepense aen, ende sloegender veel doot, so dat de overige in ’t geberghte ontloopen moesten: ende roofden alle hare goederen.

41

Doe wiert uyt de bruyloft een herten-leet, ende uyt het pijpen wiert een huylen.

42

Alsoo wreeckten dese den moort aen haren broeder begaen, ende keerden wederom, ende trocken aen den Iordaen.

43

Nu quam Bacchides oock aen den Iordaen, ⁺ met een groot heyr op den Sabbath.

+ Bacchides.

44

Doe sprack Ionathas tot sijn volck: Op! ende rustet u tot den slagh; want nu en kont ghy hier niet stil liggen, gelijck te vooren:

45

Want de vyanden zijn voor handen; ende wy moeten ons weeren, dewijle wy doch niet ontkomen en konnen: want wy hebben vyanden voor ons ende achter ons; so is de Iordaen op d’ eene zijde, op d’ andere zijn moerassen ende geberghten.

46

Daerom sult ghy roepen ten Hemel; Dat ghy van de vyanden moogt verlost worden.

47

Ende de strijt ginck aen: ende Ionathas sloegh nae Bacchide; maer Bacchides weeck te rugge.

48

Doe sprongh Ionathas ende sijn volck in den Iordaen, ende quamen over ’t Water: ende Bacchidis volck en was soo stout niet, dat sy sich in ’t water begeven hadden.

49

Ende daer zijn op desen dagh om-gekomen van ’t heyr Bacchidis, ⁺ duysent mannen.

+ Duysent mannen verslagen.

50

Daerom trock Bacchides weder af, ende quam te Ierusalem, ende begost de steden in ’t lant te bevestigen: hy liet poorten ende hooge mueren bouwen om Iericho, Amao, Bethoron, Beth-el, Thamnata, Phara ende Topo.

51

Ende leyder krijghs-volck in, tot eene besetttinge, die Israël plagen souden.

52

Dies-gelijcken liet hy bevestigen Bethzura, Gaza ende de burcht te Ierusalem: ende leyder oock krijghs-volck in, ende besorgdese met proviande.

53

Ende nam der voornaemste lieden kinderen tot gijselaers, ende behieltse op de burcht te Ierusalem.

54

In ’t hondert ende drie-en-vijftighste jaer, in de tweede maent, ⁺ geboodt Alcimus oock de binnenste mueren des Voor-hofs, de naeste voor den Tempel, welcke de heylige Propheten hadden laten bouwen, ter neder te werpen.

+ 153 jaer.

55

Ende doe men sulcx begost, ⁺ strafte Godt den Alcimum, dat het begonnen werck weder vehindert wiert: want hy viel in eene geraecktheyt, dat hy niet meer spreken en konde, ofte yet ordineeren ende bestellen van sijne saken.

+ Alcimus van Godt gestraft.

56

Ende sterf alsoo met groote smerten.

57

Maer doe Bacchides sag, ⁺ dat Alcimus doot was, toogh hy weder wegh tot den Koninck: doe wiert vrede ende ruste in ’t lant twee jaren.

+ Vrede in ’t lant twee jaren.

58

Maer de af-vallige in ’t lant hielden raet, ende spraken: Ionathas ende sijn aen-hangh sitten stil, ende hebben vrede, ende zijn seker: laet ons Bacchiden weder ontbieden, die kondese nu in eenen nacht alle vangen.

59

Alsoo trocken sy tot Bacchiden, ende seyden hem haren raet.

60

Doe maeckte hem Bacchides op met een groot heyr, ende sondt heymelijck brieven tot sijnen aen-hangh in ’t lant Iuda, Dat sy Ionathan, ende alle die by hem waren, vangen souden: maer dese aen-slagh wiert Ionatha geboodschapt; daerom en richtten sy niet uyt.

61

Maer Ionathas vincker by vijf-

[fol. 50r]

tigh, ⁺ de voornaemste van den af-valligen ende godt-loosen hoop, en lietse dooden.

+ Vijftigh af-vallige van Ionatha gevangen.

62

Daer-nae weken Ionathas ende Simon, ende haer volck, in de woestijne, in eene verstoorde vlecke Bethbesen; ⁺ die herbouwde hy, ende maecktese sterck.

+ Bethbese.

63

Als nu Bacchides sulcx vernam, so was hy op met sijn gantsch heyr, ende liet de Ioden oock op ontbieden,

64

Ende toogh voor Bethbesen, ende belegerde ’t lange, ende bestormde ’t, ende maeckte geschut ende krijghs-gereetschap daer voor.

65

Maer Ionathas beval de stadt sijnen broeder Simon, ende hy trock ’er met eenen hoop uyt;

66

Ende sloegh Odaren, ende diens broeders, ende de kinderen Phaseron in hare hutten: dewijle dat’et hem nu alsoo geluckte, so liepen meer lieden tot hem, dat hy stercker wiert.

67

Middeler-tijt viel Simon oock uyt de stadt, in der vyanden leger, ende verbrandde de krijghs-gereetschappen.

68

Ende sloegh den Bacchiden in de vlucht; ⁺ ende ’t moeyde Bacchiden seer, dat sijn aen-slagh ende tocht te vergeefs was.

+ Simon slaet Bacchiden in de vlucht.

69

Ende vergrimde seer over de af-vallige Ioden, ⁺ die hem geraden hadden weder in ’t lant te komen, ende liet harer vele dooden, ende maeckte hem gereet om weder wegh in sijn lant te trecken.

+ Bacchides laet der af-vallige Ioden vele dooden, etc.

70

Doe Ionathas sulcx vernam, sondt hy boden tot hem, om eenen vrede met hem te maken; end badt hem, Dat hy den roof ende de gevangene weder los geven wilde.

71

Dat bewilligde Bacchides geerne, ende dede sulcx, als Ionathas begeerde: ende swoer hem eenen eedt, Dat hy hem sijn leef-dage geen leet meer doen en wilde.

72

Ende gaf hem den roof ende de gevangene uyt Iuda weder los: ende keerde wederom, ende toogh in sijn lant, ende en quam niet weder in ’t lant Iuda.

73

Alsoo wiert weder vrede in Israël: ⁺ ende Ionathas woonde te Machmas, ende regeerde daer over het volck, ende verdelgde de af-vallige uyt Israël.

+ Vrede in Israël.