Lutherse Bijbel (1648)

Het vj. Capittel.

Begrijpt eene waerschouwinge tegen de afgoderye, in vijf deelen: I. Is de Titel ende op-schrift. II. De gelegentheyt, hoe dat sy onder de Heydenen gekomen zijn. III. Der Afgoden ydelheyt. IV. Der Werck-meesters hoedanigheyt ende bedriegerye. V. Het besluyt.

I.

DIt is de copye des Send-briefs, dien Ieremias gesonden heeft aen de gene, die gevanckelijck wegh-gevoert souden worden nae Babel, van den Koninck van Babel: daer in hy hen sulcx verkondigt, gelijck hem Godt bevolen hadde.

II.1

OM uwer sonden wille, die ghy gedaen hebt tegen Godt, sult ghy nae Babel gevanckelijck wegh gevoert worden, van Nebucad-Nezar den Koninck van Babel.

2

Ende ghy sult te Babel blijven moeten eenen langen tijt, namelijck tseventigh jaren: daer-nae wil Ick u daer van daen weder uyt-voeren met vrede.

3

Maer ondertusschen sult ghy sien te Babel, ⁺ dat men op de schouderen dragen sal de silveren, gouden ende houten Afgoden, voor dewelcke hen de Heydenen vreesen.

+ Jes. 46,7.

4

Daerom siet u voor, dat ghy hen sulcx niet nae en doet, ende den Heydenen niet gelijck en wordet.

III.5

ENde als ghy siet het volck, dat voor ende nae gaet, de Afgoden aen-bidden; so spreket in uwe herten: Heere, u sal men aen-bidden.

6

Want mijn Engel sal by u zijn, ende Ick wil uwe zielen wreken.

7

Hare tonge is van den Werck-meester fijn gemaeckt: ende sy zijn met gout ende silver verciert, ende hebben gesneden tongen; maer t’ en zijn geene rechte tongen, ende en konnen niet spreken.

8

Sy vercierense met gout, gelijck eene maegt ten dans, ende setten hen kroonen op.

9

Ende de Papen stelen het gout ende silver van de Afgoden, ende brengen ’t door met de hoeren in ’t hoeren-huys:

10

Ende vercieren de silveren, gouden ende houten Afgoden met kleederen, als of sy Menschen waren.

[fol. 41r]

11

Maer sy en konnen sich selven niet bewaren voor den roest, ende de motten.

12

Ende als men hen een purperen kleet aen-treckt, so moet men hen het stof af-wisschen, dat op hen leyt.

13

Ende hy draegt eenen scepter in de hant, als een Koninck; ende en kan doch niemant straffen, die hem leet doet.

14

Hy heeft oock een sweert ende eene bijle in de hant; maer hy en kan sich voor de dieven ende roovers niet verweeren. Daer aen siet men wel, dat sy geene Goden en zijn: daerom en vreestse niet.

15

Gelijck als een vat, dat een mensch gebruyckt, wanneer ’t gebroken wort, onnut is: even soo zijn hare Afgoden.

16

Als mense in hare huyskens set; so worden sy vol stofs, van de voeten der gener, die daer in gaen.

17

De Priesters bewaren der Afgoden Tempels met deuren, sloten en grendels; op dat sy van de roovers niet gestolen en worden: even eens als of men eenen gevangen set, ende bewaert, die hem aen den Koninck vergrepen heeft, ende ter doot veroordeelt is.

18

Sy ontsteken hen lampen, ende dier veel meer, dan sy voor hen selven ontsteken; ende en sien doch niets.

19

Sy zijn als de balcken in ’t huys: ende de wormen die op der aerde kruypen, eten hare herten ende hare kleederen; ende sy voelen ’t doch niet.

20

Onder haer aengesicht zijn sy swert van den roock in ’t huys.

21

Ende de nacht-uylen, swaluwen ende andere vogelen setten hen op hare hoofden; desgelijcken oock de katten.

22

Daer aen ghy immers mercken konnet, dat sy geene Goden en zijn: daerom en vreestse niet.

23

Het gout dat men om hen hangt, omse daer mede te vercieren, en blinckt niet, als men den roest niet af en wischt: doe mense gegoten heeft, en voelden sy ’t niet.

24

Uyt allerley kostelijck stof heeft mense gemaeckt, ⁺ ende daer en is doch geen leven in.

+ Jes. 46,6.

25

Dewijle sy niet gaen en konnen, so moet mense op de schouderen dragen. Daer aen de lieden sien konnen, dat het schandelijcke Goden zijn.

26

Oock diese eeren, moeten sich harer schamen: daerom, dat sy noch van hen selven konnen op-staen, als sy op de aerde vallen; noch sich bewegen, als mense opgericht heen set; noch sich op-richten, als mense ergens aen laet lenen. Ende gelijck men den dooden offerhanden voor-set; alsoo set mense hen oock voor.

27

Maer hare Priesters brengen’t gene door, dat hen gegeven wort; desgelijcken oock hare wijven brassen daer van: ende geven nock den armen, noch den krancken wat daer van.

28

Onreyne wijven ende kraem-vrouwen roeren hare offerhanden aen. Daer aen ghy immers mercken konnet, dat sy geene Goden en zijn: daerom en vreestse niet.

29

Ende waer waer van souden sy Goden heeten? want de wijven nemen de silveren, gouden ende houten Af-goden waer.

30

Ende de Priesters sitten in hare Tempelen met wijde Choor-kleederen, scheeren den baert af, ende dragen kruynen, sitten daer met bloote hoofden:

31

Huylen ende schreeuwen voor hare Afgoden, gelijck men pleegt by der dooden uyt-vaert.

32

De papen stelen hen hare kleederen, ende kleeden hare wijven ende kinderen daer mede.

33

Men doe hen quaet ofte goet, so en konnen sy ’t doch niet vergelden.

34

Sy en vermogen noch eenen Koninck in te setten, noch af te setten: sy en konnen noch gelt noch goet geven. Gelooft hen yemant wat, ende en houdt het niet; so en eyschen sy ’t niet.

35

Sy en konnen eenen Mensch van den doot niet verlossen, noch eenen swacken helpen tegen den stercken.

36

Sy en konnen geenen blinden siende maken: sy en konnen eenen Mensche in der noot niet helpen.

37

Sy en ontfermen sich der weduwen niet, ende en helpen de weesen niet:

38

Want sy sijn houten, met gout ende silver verciert, den steenen gelijck, die men uyt de bergen houwt, daerom, diese eeren, moeten te schande worden.

39

Hoe sal mense dan voor Goden houden, ofte soo heeten?

40

Dewijle oock de Chaldeën niet veel van hen en houden: want als sy eenen stommen sien, die niet spreken en kan, so brengen sy hem tot Bel, seggende: De stomme soude hem aen-roepen: gelijck als of hy ’t verstont.

41

Ende hoe-wel sy weten, datter geen leven in hen en is, noch loopen sy hen nae.

42

Maer de wijven sitten voor de Kercke met stricken om-gordt, ende brengen ooft ten offer.

43

Ende als yemant voor by gaet, ende een van haer wegh-neemt, ende by haer slaept; so beroemt sy haer tegen de andere, dat geene niet en zy weert geweest, als sy, dat haer de gordel ontbonden worde.

IV.44

AL wat door hen geschiedt, is enckel bedriegerye: hoe sal mense dan voor Goden houden, ofte soo heeten?

45

Van de Werck-meesters ende Gout-smeden zijn sy gemaeckt: ende wat de Werck-meesters willen, dat moet daer uyt worden, ende niet anders.

46

Ende de gene diese gemaeckt hebben, en konnen niet lange leven: hoe souden dan dat Goden zijn, die van hen gemaeckt zijn?

47

Daerom geven sy den na-komelingen slechs ergernisse, ende oorsake tot schandelijcke af-goderye:

48

Want als krijgh oft anders een ongeluck over hen komt, so raet-slagen de

[fol. 41v]

Papen onder malkanderen, waer sy hen te samen met de Afgoden verbergen willen.

49

Daerom kan men wel mercken, dat sy geene Goden en zijn; dewijle sy hen selven noch voor den krijgh, noch ander ongeluck beschutten en konnen:

50

Want sy zijn doch maer houten, vergulde, ende versilverde Afgoden. Daerom so kan men nu voort-aen wel erkennen, dat ’et bedriegerye is, allen Heydenen ende Koningen openbaer: ende geene Goden; maer van Menschen handen gemaeckt, ende daer en is geene Godtheyt in hen.

51

Daerom kan alle-man wel mercken, dat sy geene Goden en zijn:

52

Want sy en verwecken geenen Koninck in ’t lant: sy en geven den Menschen geenen regen;

53

Ende en nemen hen geens regeerens noch straffens aen; so weynigh als de vogelen, die in de lucht heen ende weer vliegen.

54

Als het Huys der houten, vergulde, ende versilverde Afgoden van ’t vyer in brant raeckt; so loopen de Papen wegh, ende bewaren hen selven voor schade: maer sy verbranden, als andere balcken.

55

Sy en konnen noch eenen Koning noch krijghs-volck weder-staen: hoe sal mense dan voor Goden houden, ofte noemen?

56

De houten, versilverde, ende vergulde Afgoden en konnen sich niet beschutten voor dieven ende roovers: want sy zijn hen te sterck, so dat syse berooven ende uyt-trecken;

57

Nemen hen gout, silver, ende kleederen wegh, ende ontkomen ’t: so en konnen sy hen selven niet helpen.

58

Daerom isset veel beter een Koninck te zijn, die sijne macht bewijsen kan; ofte een nuttelijck huys-raet, dat in ’t huys nut is; oft eene deure, die ’t huys bewaert; oft een houten pijlaer in eenen Konincklijcken sale: dan sulck een amachtigh Afgodt.

59

Sonne, Mane ende sterren schij-nen, ende zijn gehoorsaem, in ’t gene dat hen Godt heet.

60

Desgelijcken de blixem lichtet, ⁺ dat men hem siet; de wint waeyt in alle landen;

+ Psal. 148,8.

61

Ende de wolcken drijven door de gantsche Werelt, ende doen wat hen Godt heet.

62

Alsoo oock het vyer van boven af, verteert de bergen ende wouden, ende doet wat hem geboden is.

63

Maer de Afgoden en konnen sich noch roeren noch yet doen: daerom en sal mense voor geene Goden houden, ofte soo heeten: want sy en konnen noch straffen noch helpen.

64

Dewijle ghy dan wetet, dat sy geene Goden en zijn, so en vreeset u niet voor hen:

65

Want sy en konnen de Koningen noch vervloecken noch segenen.

66

Sy en konnen oock geen teecken aen den Hemel den Heydenen vertoonen: sy en konnen geen licht maken, als de Sonne, noch eenen schijn geven, als de Mane.

67

De onvernuftige dieren zijn beter, dan sy, die konnen doch in een hol vlieden, ende sich bewaren.

68

Daerom is ’t alle-sins openbaer, dat sy geene Goden en zijn.

69

Want gelijck een schouwsel in den hof niets bewaren en kan; alsoo zijn oock hare houten, vergulde ende versilverde Afgoden geen nut.

7[70]

Ende gelijck eene hegge in den hof is, daer allerley vogelen op nestelen; ofte gelijck een doode, die in ’t graf leyt: alsoo zijn hare houten, vergulde ende versilverde Afgoden.

71

Oock kan men ’t daer-aen mercken, dat sy geene Goden en zijn: want het scharlaken, dat sy om-hebben, wort van de motten op-gegeten; ende sy selve eyndelijck oock daer toe, dat yeder-man met hen spot.

V.72

☜WEl dien Mensche, die rechtveerdigh is, ende geene Afgoden en heeft! die en wordt niet tot spot☞.

Eynde des Propheten Baruchs.