Lutherse Bijbel (1648)

Het iiij. Capittel.

Heeft ses deelen: I. D’inleydinge in ’t placcaet des Konincks Nebucad-Nezars. II. Verhael, hoe Daniël hebbe den droom uyt-leggen konnen. III. De droom wort verhaelt, ende IV. Verklaert. V. De verklaringe wort vervult. VI. ’t Besluyt.

I.31

KOninck Nebucad-Nezar, ⁺ allen Volckeren, Lieden ende Tongen: Godt geve u veel vrede!

+ Dit is een brief des Konincks, daer in hy bekent, wat hem Godt bewesen heeft in de volgende Historie.

32

☜Ick sie ’t voor goet aen, dat ick verkondige de teeckenen ende wonderen, die Godt de Aller-hooghste aen my gedaen heeft:

33

Want sijne teeckenen zijn groot, ende sijne wonderen zijn machtigh, ⁺ ende sijn Rijck is een eeuwigh Rijcke, ende sijne heerschappye duert voort ende voort☞.

+ Psal. 93.1, 2. Dan. 6,27. cap. 7,4.

II.1

ICk Nebucad-Nezar, ⁺ doe ick goede ruste hadde in mijn huys, ende het wel stont op mijne borcht;

+ Cap. IV. Ebr.

2

So sagh ick eenen droom, ende verschrickte; ende de gedachten, die ick op mijn bedde hadde over het gesichte, dat ick gesien hadde, bedroefden my.

3

Ende ick beval, dat alle de Wijse van Babel voor my op-gebracht wierden; op dat sy my seyden, wat die droom beduydde.

4

Doe bracht men op de Sterre-kijckers, Wijse, Chaldeën, ende Waer-seggers: ende ick vertelde den droom voor hen; maer sy en konden my niet seggen, wat hy beduydde.

5

Tot dat ten laetsten Daniël voor my quam, ⁺ (dewelcke Beltsazar heet, nae den name mijnes Godts) die den geest der heyliger Goden heeft: ende ick vertelde voor hem den droom.

+ Dan. 1,7.

III.6

BEltsazar, ghy Overste onder de Sterre-kijckers, dien ick weet, dat ghy den geest der heyliger Goden hebt, ende dat u niets verborgen en is: segt het gesichte mijns drooms, dien ick gesien hebbe, ende wat hy beduydt.

7

Maer dit is het gesichte, dat ick gesien hebbe op mijn bedde: ⁺ Siet, daer stond een boom midden in ’t lant, die was seer hoogh,

+ Ezech. 13,3.

8

Groot ende dick; sijne hooghte reyckte tot aen den Hemel: ende hy breydde hem uyt tot aen ’t eynde des gantschen lants.

9

Sijne tacken waren schoon, ende droegen vele vruchten, daer alles van te eten hadde: alle dieren op ’t velt vonden schaduwe onder hem, ende de vogelen onder den Hemel saten op sijne tacken, ende al het vleesch geneerde sich van hem.

10

Ende ick sagh een gesichte op mijn bedde: ende siet, een heyligh ^a Wachter voer van den Hemel af;

a Wachter heet hy de Engelen, om dat sy waken ende behoeden sonder ophouden tegen de Duyvelen; gelijck Psal. 91,11. seyt: Hy heeft sijnen Engelen bevolen over u, etc. Ende ’t is een seer troostelijck woort allen menschen, insonderheyt den gevangenen Ioden te Babel.

11

Die riep over-luyde, also seggende: Houwet dien boom om, ende kapt hem de tacken af, ende stroopet hem het loof af, ende verstroyet sijne vruchten; dat de dieren, die onder hem liggen, wegh loopen, ende de vogelen van sijne tacken vliegen.

12

Doch laet den stamme met sijne wortelen in de aerde blijven: maer hy sal in yseren ende koperen ketenen op ’t velt in ’t gras gaen; hy sal onder den dauw des Hemels liggen ende nat worden, ende sal hem weyden met de dieren van de kruyden der aerde:

13

Ende het ^b menschelijck herte sal van hem genomen, ende een beestelijck herte hem gegeven worden, tot dat seven tijden over hem om zijn.

b De wijsheyt moet ten eersten wegh genomen worden, wanneer een Heere vallen sal: op dat men sie, hoe alleen wijsheyt ende niet gewelt en regeere. Prov. 29,18. Als de prophetie uyt is, so wort het volck wilt ende woest, etc.

14

Sulcx is in den raet der Wachters besloten, ende in ’t gesprek der heyligen beraetslaegt: ☜op dat de levendige bekennen, dat de Aller-hooghste gewelt heeft over der menschen Koninck-rijcken; ende geeftse wien Hy wil, ende verhoogt de nederige tot deselve☞. ⁺

+ Luc. 1,52.

15

Sulcken droom hebbe ick Koninck Nebucad-Nezar gesien: maer ghy Beltsazar segt aen, wat hy beduyde! want alle de Wijse in mijn Koninck-rijcke en konnen my niet bekent maken, wat hy beduyde; maer ghy kont’et wel, ⁺ want de geest der heyliger Goden is by u.

+ Dan. 4,6.

IV.16

DOe ontsette sich Daniël, die anders Beltsazar heet, ⁺ by een ure lanck; ende sijne gedachten bedroefden hem: maer de Koninck sprack: Beltsazar, en laet u den droom ende sijne beduydinge niet bedroeven! Beltsazar hief aen, ende sprack: Ach mijn Heere, dat doch de droom uwen vyanden, ende sijne beduydinge uwen weder-partyders golde!

+ Daniël en seyt het niet geerne, ende ’t is hem leet om sijnen Heere Koninck.

17

De boom, dien ghy gesien hebt, dat hy groot ende dick was, ende sijne hooghte aen den Hemel reyckte, ende hem over het gantsche lant uytbreydde:

18

Ende sijne tacken schoon, ende sijner vruchten vele waren, daer alles van te eten hadde, ende de dieren op ’t velt onder hem woonden, ende de vogelen des Hemels op sijne tacken saten:

19

Dat zijt ghy Koninck, die ghy soo groot ende machtigh zijt: want uwe macht is groot, ende reyckt aen den Hemel; ende uwe gewelt gaet tot aen des werelts eynde.

20

Maer dat de Koninck eenen heyligen Wachter gesien heeft van den Hemel af-varen, ende seggen: Houwet dien boom af, ende verdervet hem; doch den stamme met sijne wortelen laet in de aerde blijven: maer hy sal in yseren ende koperen ketenen op ’t velt in ’t gras gaen, ende onder den dauw des Hemels liggen, ende nat worden, ende hem met de dieren op ’t velt weyden, tot dat over hem seven tijden om zijn.

21

Dit is de beduydinge, Heer Koninck, ende sulcken raet des Aller-hooghsten gaet over mijnen Heere den Koninck:

22

Men sal u van de lieden verstooten, ⁺ ende ghy moet by de dieren op ’t velt

+ Dan. 5.20, etc.

[fol. 84v]

blijven, ende men sal u gras laten eten, als de ossen; ende ghy sult onder den dauw des Hemels liggen, ende nat worden, tot dat seven tijden over u om zijn: op dat ghy bekent, dat de Aller-hooghste gewelt heeft over der Menschen Koninck-rijcken, ende geeftse wien Hy wil.

23

Maer dat ’er geseyt is, Men soude evenwel den stamme met sijne wortelen des booms blijven laten: Uw’ Koninck-rijcke sal u blijven, nae dat ghy sult bekent hebben de gewelt in den Hemel.

24

Daerom, Heer Koninck, laet u mijnen raet behagen, ende maeckt u los van uwe sonden, door gerechtigheyt; ende ledigh van uwe misdaet, door weldaet aen de armen: so sal Hy gedooghsaemheyt hebben met uwe sonden.

V.25

DIt alles weder-voer den Koninck Nebucad-Nezar:

26

Want nae twaelf maenden, ⁺ doe de Koninck op de konincklijcke borght te Babel ginck;

+ Hier vergeet de Koninck, van wien dat hy alsulck Koninck-rijcke heeft; verheft hem, als of hy ’t door sijne gewelt ende wijsheyt verkregen hadde, ende moet’et anders leeren.

27

Hief hy aen, ende sprack: Dit is de groote Babel, die ick gebouwt hebbe ten konincklijcken huys, door mijne groote macht, ter eeren mijner heerlijckheyt!

28

Eer de Koninck dese woorden uyt-gesproken hadde, viel een stemme van den Hemel: U, Koninck Nebucad-Nezar, wort geseyt; Uwe Koninck-rijcke sal u genomen worden:

29

Ende men sal u van de lieden verstooten; ende ghy sult by de dieren, die op ’t velt gaen, blijven; gras sal men u eten laten, als ossen, tot dat over u seven tijden om zijn: op dat ghy bekent, dat de Aller-hooghste gewelt heeft over der Menschen Koninck-rijcken, ende geeftse wien Hy wil.

30

Van stonden aen wiert dat woort volbracht over Nebucad-Nezar; ⁺ ende hy wiert van de lieden verstooten, ende hy at gras, als ossen; ende sijn lichaem lagh onder den dauw des Hemels, ende wiert nat: tot dat sijn hayr wies, soo groot als arents-vederen; ende sijne nagelen als vogels-klauwen wierden.

+ Hy is misschien onsinnig, ende met boose geesten beseten geworden zijn.

31

Nae dien tijt, hief ick Nebucad-Nezar mijne oogen op ten Hemel, ⁺ ende quam weder tot vernuft, ende loofde den Aller-hooghsten; ☜ick prees ende eerde dien, die eeuwighlijck leeft, diens gewelt eeuwigh is, ende sijn Rijcke voort ende voort duert:

+ Siet, welck een schoon geloof ende sijne bekentenisse!

32

Tegen wien alle, die op Aerden woonen, als niets te rekenen zijn: Hy maeckt ’et, ⁺ gelijck Hy wil, beyde met de krachten in den Hemel, ende met dien, die op Aerden woonen; ende niemant en kan sijne hant weeren, noch tot hem seggen: Wat maeckt ghy☞?

+ Luc. 21,26.

33

Ter selver tijt quam ick weder tot vernuft; oock tot mijne konincklijcke eere, tot mijne heerlijckheyt, en tot mijne gestaltenisse: ende mijne Raets-heeren ende Geweldige sochten my, ende ick wiert weder in mijn Koninck-rijcke gesett, ende ick verkreeg noch grooter heerlijckheyt.

VI.34

☜DAerom love ick Nebucad-Nezar, ende eere ende prijse den Koninck van den Hemel: want al sijn doen is waerheyt, ende sijne wegen zijn recht; ende wie stout is, dien kan Hy verootmoedigen.