Lutherse Bijbel (1648)

Het xvj. Capittel.

Heeft vijf deelen: I. Bevel der prophetie tegen ’t Ioodsche volck. II. Verhael van Godts weldaden. III. Des volcks groote ondanckbaerheyt ende afgoderye. IV. Dreygement der straffe. V. Genaden-belofte van herstellinge uyt de gevanckenisse, ende des Messiae sendinge.

I.1

ENde des HEEREN woort geschiedde tot my, seggende:

2

Ghy Menschen-kint, openbaert der stadt Ierusalem hare grouwelen;

II.3

ENde segt: Soo spreeckt de Heere HEERE tot Ierusalem; Uw’ geslachte, ende uwe geboorte is uyt der Cananiten lant; uwe vader uyt de Amoriten, en uwe moeder uyt de Hethiten.

4

Uwe geboorte is alsoo geweest: uwe navel, doe ghy geboren wiert, en is niet af-gesneden; soo en heeft men u oock met water niet gewasschen, dat ghy reyn wierdet; noch met sout gewreven, noch in windelen gewonden:

5

Want niemant en jammerde uws, dat hy hem over u hadde ontfermt, ende dier stucken een u bewesen; maer ghy wiert op ’t velt geworpen; alsoo verachtt was uwe ziele, doe ghy geboren waert.

6

Maer Ick ginck by u voor-by, ende sagh u in uwen bloede liggen, ende sprack tot u, doe ghy soo in uwen bloede laget; Ghy sult leven! Ia tot u sprack Ick, doe ghy soo in uwen bloede laget: Ghy sult leven!

7

Ende hebbe u op-gevoedt, ende laten groot worden, gelijck een gewas op ’t velt, ende ghy waert nu gewassen, ende groot ende schoon geworden: uwe borsten waren gewassen, ende ghy hadt schoon lanck hayr gekregen; maer ghy waert noch bloot ende beschaemt.

8

Ende Ick ginck by u voor-by, ende sagh u aen, ende siet, het was de tijt om u te ^a vryen: doe breydde Ick de slippe mijns kleets over u, ende bedeckte uwe schamelheyt: ende Ick beloofde het u, ⁺ ende begaf my met u in een verbondt, (spreeckt de Heere HEERE) dat ghy soudt mijne zijn.

a Dat is, ghy waert houwbaer.

+ Gen. 22,16. cap. 24,7. Exod. 19,5.

9

Ende Ick baedde u met water, ende wiesch u van uwen bloede, ende salfde u met balsem:

10

Ende bekleedde u met gestickte kleederen, ende trock u seemsche schoenen aen: Ick gaf u fijne linnen kleederen, ende sijdene sluyers.

11

Ende vercierde u met kleynodien, ende leyde u gesmijde aen uwe armen, ende een ketenken aen uwen hals.

12

Ende gaf u hayr-banden aen u voor-hooft, ende oor-ringen aen uwe ooren, ende eene schoone kroone op u hooft.

13

Somma, ghy waert verciert met enckel gout ende silver, ende gekleedt met enckel linwaet, sijde ende gestickt-werck: ghy at oock enckel meel-bloeme, honigh ende olye; ende waert uytermaten schoon ende verkreegt het Koninck-rijcke.

14

Ende u roem wiert luytbaer onder de Heydenen van wegen uwe schoonheyt, dewelcke gantsch volmaeckt was, door den cieraet, die Ick aen u geleyt hadde: spreeckt de Heere HEERE.

[fol. 60v]

III.15

MAer ghy verliet u op uwe schoonheyt: ende dewijle ghy soo vermaert waert, bedreeft ghy hoererye, alsoo, dat ghy u eenen yegelijcken, die voor-by ginck, gemeyn maecktet, ende sijnen wille dedet.

16

Ende ghy naemt van uwe kleederen, ⁺ ende maecktet u daer bonte Altaren uyt, ende bedreeft uwe hoererye daer op, als noyt geschiet en is, noch geschieden en sal.

+ Ezech. 7,20. Hos. 2,8.

17

Ghy naemt oock uwe schoone gereetschap, die Ick u van mijn gout ende silver gegeven hadde; ende maecktet u daer mans-beelden uyt, ende bedreeft uwe hoererye met de selve.

18

Ende naemt uwe gestickte kleederen, ende bedecktese daer mede; ende mijn olye ende reuck-werck leydet ghy hen voor.

19

Mijne spijse, die Ick, u te eten gaf, meel-bloeme, olye, honigh, leydet ghy hen voor, tot eenen soeten reuck.

20

Ia ’t quam soo verre, (spreeckt de Heere HEERE) dat ghy naemt uwe sonen ende dochteren, ⁺ die ghy my gebaert hadt, ende offerdetse den selven om te verteeren: meynt ghy dan, dat het wat slechts zy om uwe hoererye;

+ Jer. 32,35.

21

Dat ghy my mijne kinderen slachtet, ⁺ende laetse den selven verbranden?

+ Jer. 57,5.

22

Noch en hebt ghy in alle uwe grouwelen ende hoererye noyt gedacht aen den tijt uwer jeugt, hoe bloot ende naeckt dat ghy waert, ende in uwen bloede laegt.

23

Boven alle dese uwe boosheyt, (Ach wee, wee u! spreeckt de Heere HEERE:)

24

Bouwdet ghy u bergh-kerchen, ⁺ ende maecktet u bergh-altaren op alle straten:

+ Jes.57,7.

25

Ende vooraen op alle de straten bouwdet ghy uwe bergh-altaren, ende maecktet uwe schoonheyt tot enckel grouwel, ende gerdet met uwe beenen tegen alle, die voor-by gingen, ende bedreeft groote hoererye.

26

Eerstelijck, ⁺ bedreeft ghy hoereye met de kinderen van Egypten, uwe nabueren, die groot vleesch hadden; ende bedreeft groote hoererye, om my tot toorn te verwecken.

+ Jes. 30,2.

27

Maer Ick streckte mijne hant uyt tegen u, ende keerde alsulcke uwe wijse af; ⁺ ende gaf u over in den wille uwer vyanden, den dochteren der Philisteën, welcke hen schaemden van wegen u schandelijck wesen.

+ 2 Paral. 28,18.

28

Daer nae bedreeft ghy hoererye met de kinderen Assurs, ⁺ ende en kondet dies niet sadt worden: ⁺ ja, doe ghy met hen hoererye bedreven hadt, ende dies niet kondet sadt worden;

+ 2 Reg.16.7, 10.

+ 2 Paral. 28,16.

29

Maecktet ghy der hoererye noch meer in ’t lant Canaan, ⁺ tot in Chaldeën; noch en kondt ghy daer mede oock niet sadt worden.

+ Ezech. 23.5, 7, 12. 2 Reg. 20,12. Ezech. 23.14, 15.

30

Hoe sal Ick u doch uwe herte besnijden, (spreeckt de Heere HEERE) dewijle ghy sulcke wercken doet van eene groote aerts-hoere?

31

Daer mede, dat ghy uwe bergh-kercken bouwdet, vooraen op alle straten; ende uwe Altaren maecktet, op alle wijcken.

32

Daer-en-boven en waert ghy niet, gelijck eene andere hoere, die men met gelt moet koopen; noch gelijck de overspeelster, die in plaetse van haren man andere toe-laet:

33

Want aen alle andere hoeren geeft men gelt; ⁺ maer ghy geeft allen uwen boeleerders gelt toe, ende beschencktse, datse tot u komen van alle wegen, ende met u hoererye bedrijven.

+ 2 Reg. 16.7, 8. 2 Paral. 28,21.

34

Ende het tegen-deel wort aen u bevonden, voor andere wijven, met uwe hoererye: dewijle men u niet nae en loopt; maer ghy gelt toe-geeft, ende men u geen gelt toe en geeft: alsoo bedrijft ghy het tegen-deel.

IV.35

DAerom, ghy hoere! hoort des HEEREN woort;

36

Soo spreeckt de Heere HEERE: Dewijle ghy dan soo mildelijck gelt toe-geeft, ende uwe schamelheyt door uwe hoererye tegen uwe boelen ontblootet, ende tegen alle de Afgoden uwer grouwelen; ende vergiet het bloet uwer kinderen, dewelcke ghy hen offert:

37

Daerom, siet, wil Ick vergaderen alle uwe boelen, met dewelcke ghy wellust bedreven hebt, mitsgaders alle de gene, die ghy voor vrienden hielt, tot uwe vyanden; ende wilse beyde tegen u vergaderen, van alle wegen: ⁺ ende wil hen uwe ^b schamelheyt ontblooten, datse uwe schamelheyt gantsch sien sullen.

+ Thren. 1,8. Ezech. 23,29. Hos. 2,10. Jer. 13.22, 26

b Schamelheyt en heet hier niet anders, dan datse wereltlijck verstoort, ende haer regiment te niet is geworden.

38

Ende Ick wil het recht der overspeelderssen ende der bloet-vergieterssen over u gaen laten, ende wil u bloet storten met grimmigheyt ende vyer.

39

Ende Ick wil u in hare handen geven, datse uwe bergh-kercken af-breken, ende uwe bergh-altaren om-rucken, ende u uwe kleederen uyt-trecken, ende uwe schoone gereetschap u nemen, ende u naeckt ende bloot sitten laten.

40

Ende sullen eenen hoop lieden over u brengen, die u steenigen, ende met hare sweerden door-houwen:

41

Ende uwe huysen met vyer verbranden; ende u uwe recht doen, ⁺ voor veler wijven oogen: alsoo wil Ick uwer hoererye een eynde maken, dat ghy niet meer en sult gelt noch toe-geven.

+ 2 Reg. 25,9. 2 Paral. 36,19. Jer. 39,8. cap. 52,13.

42

Ende wil mijnen moet aen u koelen, ende mijnen yver aen u versadigen; dat Ick ruste, ende niet meer en behoeve toornigh te wesen.

43

Daerom, ⁺ dat ghy niet en hebt gedacht aen den tijt uwer jeugt, maer my met desen allen beroert: daerom wil Ick oock u alle u doen op den kop leggen; spreeckt de Heere HEERE, hoewel Ick daer mede niet gedaen en hebbe nae ’t ^c laster in uwe grouwelen.

+ Ezech. 9,10. cap. 11,21.

c Laster) Vide Ebr. & redde melius, si potes.

44

Siet, alle de gene, die spreeckwoorden plegen te gebruycken, sullen

[fol. 61r]

van u dit spreeck-woort seggen: De dochter is gelijck de moeder.

45

Ghy zijt uwer moeder dochter, de welcke haren man ende kinderen verstoot; ende zijt eene suster uwer susteren, die hare mannen ende kinderen verstooten: ⁺ uwe moeder is eene van de Hethiten, ende uwe vader een Amoriter.

+ Ezech. 16,3.

46

Samaria is uwe groote suster, met hare dochteren, de welcke u ter slincker-hant woont; ende Sodom is uwe kleyne suster, met hare dochteren, die aen uwe rechter-hant woont.

47

Hoewel ghy nochtans niet geleeft en hebt nae haer wesen, noch gedaen nae hare grouwelen: ’t en mist niet veel, of ghy hebt ’et erger gemaeckt dan sy, in al u wesen.

48

Soo waerachtigh als Ick leve, (Spreeckt de Heere HEERE) Sodom uwe suster met hare dochteren, en heeft niet soo gedaen, gelijck ghy ende uwe dochteren.

49

☜Siet, ⁺ dit was uwer suster Sodom misdaet: ^d hoovaerdye, ende van alles de volheyt, ende goede vrede, dien sy ende hare dochteren hadden; maer den armen ende nootdruftigen en holpen sy niet☞.

+ Gen. 19,13.

d Hoovaerdye) Heet Godt trotzen, sijn woort verachten, ende op eygene wijsheyt ende macht vertrouwen, recht als offer geen Godt en ware: waer sulcke verachtinge Godts is, daer toe de volheyt ende goede vrede, daer volgt alle moet-wille nae.

50

Maer waren stout, ende deden ^* grouwelen voor my; daerom Ickse oock wegh-gedaen hebbe, doe Ick begonde daer in te sien.

* Gen.18,20. cap. 19,13.

51

Soo en heeft oock Samaria niet de helfte uwer sonden gedaen; maer ghy hebt uwe grouwelen soo vele meer boven haer gedaen, dat ghy uwe susters als vroom gemaeckt hebt tegen alle uwe grouwelen, ⁺ die ghy gedaen hebt.

+ Jer, 3,11.

52

Soo draegt oock nu uwe schande, die ghy uwe susteren vroom maeckt door uwe sonden, in de welcke ghy grooter grouwelen, dan sy, gedaen hebt; ende maecktse vromer, dan ghy zijt: soo weest ghy nu oock schaem-root, ende draegt uwe schande, dat ghy uwe suster vroom gemaeckt hebt.

V.53

MAer Ick wil hare gevanckenisse wenden, namelijck, de gevanckenisse ^e deser Sodom, ende harer dochteren; ende de gevanckenisse deser Samaria, ende harer dochteren: ende de gevangene uwer tegenwoordiger gevanckenisse, met hen.

e Deser Sodom) Sodom beduydt hier, Iuda; gelijck Samaria, Israël: ende van ’t nieuwe verbondt, daer alle de werelt tot Christum bekeert is.

54

Op dat ghy dragen moet uwe schande ende hoon, om al het gene, dat ghy gedaen hebt, ende ghy nochtans getroost wort.

55

Ende uwe suster, dese Sodom ende hare dochteren, sullen bekeert worden, gelijckse te voren geweest zijn; ende Samaria ende hare dochteren sullen bekeert worden, gelijckse te voren geweest zijn: daer toe ghy oock ende uwe dochteren sult bekeert worden, gelijck ghy te voren geweest zijt.

56

Ende ghy en sult niet meer die selve Sodom uwe suster roemen, gelijck ter tijt uws hoogh-moets,

57

Doe uwe boosheyt noch niet ontdeckt en was; als ter tijt, doe u de dochte-ren van Syrien, ende de dochteren der Philisteën over al schendeden, ende verachteden u ront-om:

58

Doe ghy moestet uwe lasteren ende grouwelen dragen; spreeckt de Heere HEERE.

59

Want alsoo spreeckt de Heere HEERE: Ick wil u doen, ⁺ gelijck ghy gedaen hebt; om dat ghy den eedt verachtt, ende breeckt het verbondt.

+ Jer. 2,20.

60

☜Maer Ick wil gedencken aen mijn verbondt, dat Ick met u gemaeckt hebbe ter tijt uwer jeugt, ende wil met u een eeuwigh verbondt op-rechten☞.

61

Dan sult ghy aen uwe wegen gedencken, ende u schamen, als ghy uwe groote ende kleyne susters tot u nemen sult: die Ick u tot dochteren geven sal; maer niet uyt u verbondt.

62

Maer Ick wil mijn verbondt met u op-rechten; dat ghy bevinden sult, dat Ick de HEERE ben:

63

Op dat ghy daer aen gedenckt, ende u schaemt, ende van wegen de schande niet meer uwen mont op-doen en derft, wanneer Ick u alles vergeven sal, wat ghy gedaen hebt; spreeckt de Heere HEERE.