Lutherse Bijbel (1648)

Het lj. Capittel.

Heeft vijf deelen: I. Prophetie tegen Babel. II. Verklaringe ende oorsake daer van. III. Der Babyloniers ijdele wederstant. IV. Verklaringe door sekere gelijckenissen. V. Besluyt van ’t voorgaende, met een bevel des Propheten aen Seraja.

I.1

SOo spreeckt de HEERE: Siet! ⁺ Ick wil eenen scherpen wint verwecken tegen Babel, ende tegen [hare] inwoonders, die hen tegen my gesettet hebben.

+ Ier. 4,11.

2

Ick wil oock wanners nae Babel schicken, ⁺ diese wannen sullen, ende haer lant uyt-vagen: die over al ront-om haer zijn sullen, ten dage [haers] ongelucks.

+ Ier. 15,7.

II.3

[WAnt hare] schutters en sullen niet schieten, ⁺ ende [hare] geharnaschte en sullen hen niet weeren [konnen]: soo en verschoonet nu hare jonge manschap niet, verbannet al haer heyr:

+ Ier. 50,26.

4

Dat de verslagenen [daer] liggen in den lande der Chaldeën, ⁺ ende de door-stekene op hare straten.

+ Ier. 49,26.

5

Want Israël ende Iuda en sullen niet weduwen van haren Godt, den HEERE Zebaoth, gelaten worden; want gener lant heeft hem hoogh verschuldigt aen den Heyligen in Israël.

6

☜Vliedet uyt Babel, ⁺ op dat een yegelijck sijne ziele redde, dat ghy niet onder en gaet in hare misdaet☞: want [dit is] de tijt der wrake des HEEREN, die een vergelder is, [ende] wilse betalen.

+ Ier. 50,8. Apoc. 18,4.

7

De gouden kelck te Babel, die alle de Werelt droncken gemaeckt heeft, ⁺ [is] in de hant des HEEREN: [alle] de Heydenen hebben van haren wijn gedroncken; daerom zijn de Heydenen [soo] ^a dul geworden.

+ Psal. 75,9. Ier. 25,15.

a Dul) Die haer stoutelijck roemen, gelijck de narren.

8

[Hoe] schielijck is Babel gevallen ende verplettert! ⁺ huylet over haer; nemet oock salve tot hare wonden, ofse misschien mochte heel worden.

+ Ies. 21,9. Apoc. 14,8. cap. 18,2.

9

Wy heelen Babel, ⁺ maer sy en wil niet heel worden: laetse dan varen; ende laet ons een yegelijck in sijn lant trecken: want hare straffe reyckt tot aen den Hemel, ende is verheven tot aen de wolcken.

+ Ier. 46,11.

10

De HEERE heeft onse gerechtigheyt her voor gebracht: komet, latet ons te Zion vertellen de wercken des HEEREN onses Godts.

III.11

[IA] polijstert [nu] de pijlen [wel, ende] rustet de schilden toe: de HEERE heeft den moet der Koningen in Meden verweckt; want sijne gedachten [staen] tegen Babel, dat Hyse verderve: want dit is de wrake des HEEREN, de wrake sijns Tempels.

12

[Ia] steket [nu] de banieren op de mueren te Babel, nemet de wacht in, settet wachters, bestelt de lagen: want de HEERE gedenckt wat, ende sal oock doen, wat Hy tegen de inwoonders van Babel gesproken heeft.

13

Die ghy aen groote wateren woont, [ende] groote schatten hebt, u eynde is gekomen, [ende] uwe gierigheyt is uyt.

14

De HEERE Zebaoth heeft by sijne ziele gesworen: Ick wil u met menschen vullen, als waren ’t kevers; die sullen u een liedeken singen.

15

☜Die de Aerde door sijne kracht gemaeckt heeft, ⁺ ende des Werelts kloot door sijne wijsheyt bereydt, ende den Hemel ordentelijck toe-gerichtt.

+ Ier. 10,12. etc.

16

Wanneer Hy dondert, soo isser menichte van water onder den Hemel; Hy treckt de nevelen op van ’t eynde der Aerde: Hy maeckt de blixemen in den regen, ⁺ ende laet den wint komen uyt heymelijcke plaetsen☞.

+ Psal. 135,7.

17

Alle menschen zijn narren met hare ^b konst; [ende] alle gout-smeden staen met schande met hare beelden: want hare Afgoden zijn bedriegerye, ende en hebben geen leven.

b Konst) Dat is, de leere van d’afgoderye.

18

’t Is enckel niets, [ende] verleydachtige wercken: sy moeten om-komen, wanneerse besocht worden.

19

☜Maer alsoo [en is] die niet, die Iacobs Schat is; maer die alle dinck maeckt, die [is’t] ende [Israël is] de roede sijner erffenisse: Hy heet, HEERE Zebaoth☞.

20

Ghy zijt mijn hamer, ⁺ mijne krijgs-wapenen: door u hebbe Ick de Heydenen in stucken geslagen, ende de Koninck-rijcken verstoort.

+ Ier. 50,23.

21

Ick wil uwe peerden ende ruyters verpletteren: Ick wil uwe wagenen ende voer-mans in stucken slaen.

22

Ick wil uwe mannen ende vrouwen in stucken slaen; Ick wil uwe oude ende jonge in stucken slaen: Ick wil uwe jongelingen ende jonck-vrouwen in stucken slaen.

[fol. 49v]

23

Ick wil uwe herders ende kudden in stucken slaen: Ick wil uwe boeren ende jocken in stucken slaen: Ick wil uwe Vorsten ende Heeren in stucken slaen:

24

Want Ick wil Babel, ende allen inwoonders van Chaldeën vergelden alle hare boosheyt, die sy aen Zion begaen hebben, voor u-lieder oogen; spreeckt de HEERE.

25

Siet, Ick [wil] aen u [ghy] schadelijcke bergh, die ghy alle de werelt verderft, (spreeckt de HEERE) Ick wil mijne hant over u uyt-strecken, ende u van de steen-rotzen af-wentelen, ende wil eenen verbranden bergh uyt u maken.

26

Dat men noch hoeck-steen, noch gront-steen van u en sal nemen konnen; maer eene eeuwige woestijne sult ghy zijn: spreeckt de HEERE.

27

Werpet banieren op in den lande, blaset de basuynen onder de Heydenen, heyliget de Heydenen tegen haer, roepet tegen haer de Koninck-rijcken Ararat, Minni ende Askenas: bestellet Hooft-lieden tegen haer; brenget peerden opwaerts, als swervende kevers.

28

Heyliget de Heydenen tegen haer: [namelijck] de Koningen uyt Meden, mitsgaders alle hare Vorsten ende Heeren, ende het gantsche lant harer heerschappye.

29

Dat het lant beve, ende verschricke: want de gedachten des HEEREN willen vervult worden tegen Babel, dat Hy ’t lant Babel tot eene woestijne make, daer in niemant en woone.

30

De Helden te Babel en sullen niet derven te velde trecken; ⁺ maer moeten in de vestinge blijven: hare sterckte is uyt, [ende] zijn ^c wijven geworden: hare woningen zijn aen-gesteken, [ende] hare grendels verbroken.

+ Ier. 50,37.

c Wijven) Dat is, vertsaegt ende bloode; gelijck de wijven in barens-nooden.

31

Het loopt ’er [hier] een, ende [daer] een, den anderen te gemoete, ende d’eene bootschap bejegent [hier ende daer] der ander; om den Koninck te Babel aen te seggen, dat sijne stadt gewonnen zy, tot aen ’t eynde;

32

Ende dat het veyr in-genomen, ende de zeen uyt-gebrandt zijn; ⁺ ende dat de krijgs-lieden zijn bloode geworden.

+ Ier. 50,38.

IV.33

WAnt alsoo spreeckt de HEERE Zebaoth, de Godt Israëls: De dochter Babel [is] als een dors-vloer, wanneer men daer op dorschet: haren oogst-tijt sal gantsch schielijck komen.

34

Nebucad-Rezar de Koninck van Babel heeft my op-gegeten ende om-gebracht; hy heeft uyt my een ledigh vat gemaeckt; hy heeft my verslonden, als een draeck; hy heeft sijnen buyck gevult met mijne leckernyen; hy heeft my verstooten.

35

[Maer nu vindt sich] over Babel de wrevel, my aengedaen zijnde; ende mijn vleesch: (spreeckt de inwoonersse van Zion) ende mijn bloet over de inwoonders in Chaldeën; spreeckt Ierusalem.

36

Daerom spreeckt de HEERE alsoo: Siet, Ick wil [u] uwe sake uyt-voeren, ende u wreken: Ick wil haer zee drooge maken, ende hare sprinck-bornen op-droogen laten.

37

Ende Babel sal tot [steen-]hoopen ende ter draken-wooninge worden, tot een wonder, ende tot eene aen-fluytinge; dat niemant daer in en woont.

38

Sy sullen t’samen brullen, gelijck de leeuwen; ende schreeuwen als de jonge leeuwen.

39

Ick wilse met haer ^d drincken in de hitte setten: ende wilse droncken maken, datse vrolijck worden, ende eenen eeuwigen slaep slapen, van dien sy nimmermeer op en sullen waken; spreeckt de HEERE.

d Drincken) Dat is, Ick wilse vry laten suypen al des werelts goet ende lieden: ende wanneer se op ’t sekerste is, soo wil Ickse slapen maken, datse te gronde gae eeuwighlijck.

40

Ick wilse af-voeren, gelijck lammeren ter slacht-banck, gelijck de rammen met de bocken.

41

Hoe is Sesach [soo] gewonnen, ⁺ ende de vermaerde in alle de weerelt [soo] in-genomen! hoe is Babel [soo] tot een wonder geworden onder de Heydenen!

+ Ier. 25.26.

42

’t Is een zee over Babel gegaen, ende sy is met de veelheyt harer golven bedeckt.

43

Hare steden zijn ter woestijne, [ende] tot een dorr’ eensaem lant geworden; tot een lant, [daer in niemant] en woont, ende daer geen mensch in en wandelt.

44

Want Ick hebbe den Bel te Babel besocht; ende hebbe uyt sijne kele geruckt, dat hy verslonden hadde; ende de Heydenen en sullen niet meer tot hem loopen: [want] het zijn oock de mueren te Babel gevallen.

45

Trecket daer uyt mijn volck, ende reddet een yegelijck sijne ziele, voor den grimmigen toorn des HEEREN.

46

U-lieder herte mochte anders weeck worden, ende vertsagen van wegen ’t geschrey, dat men in den lande hooren sal: want daer sal een geschrey in ’t jaer gaen, ende nae het selve, in het ander jaer oock een geschrey, over ’t gewelt in den lande, ende d’een Vorst [sal] tegen den anderen [zijn].

47

Daerom siet, de tijt komt, dat Ick de Afgoden te Babel besoecken wil ende haer gantsche lant te schande worden sal, ende hare verslagene daer binnen liggen sullen.

48

Hemel ende Aerde, ⁺ ende al wat daer in [is], sullen juychen over Babel, dat hare verstoorders van ’t Noorden gekomen zijn; spreeckt de HEERE.

+ Jer. 50,3.

49

Ende gelijck als Babel in Israël de verslagene neder-gevelt heeft; alsoo sullen te Babel de verslagene neder-gevelt worden in ’t gantsche lant.

50

[Soo] trecket [nu] henen, die ghy den sweerde ontkomen zijt, [ende] en suymet u niet: gedencket des HEEREN in verren [lande], ende latet u-lieden Ierusalem in ’t herte zijn.

51

Wy waren te schande geworden, doe wy de versmaetheyt hooren moesten, [ende] de schande ons aengesichte bedeck-

[fol. 50r]

te: doe de vreemde over ’t Heyligdom des Huys des HEEREN quamen.

52

Daerom siet, de tijt komt, (spreeckt de HEERE) dat Ick hare Afgoden besoecken wil, ende in ’t gantsche lant sullen de dootlijck-verwondde suchten.

53

[Ende] al klom Babel opwaerts nae den Hemel, ende hare macht in de hooghte vast maeckte; [soo] sullen [doch] verstoorders van my over haer komen; spreeckt de HEERE.

54

Men hoort een geschrey te Babel, ende eenen grooten jammer in der Chaldeën lant:

55

Want de HEERE verstoort Babel; Hy verderftse met een [sulck] groot geschreeuw ende gewoel, [dat] haer-lieder golven bruysen, gelijck de groote wateren:

56

Want de verstoorder is over Babel gekomen; hare Helden worden gevangen, hare bogen worden verbroken: want de Godt der wrake, de HEERE, betaeltse.

57

Ick wil hare Vorsten, Wijsen, Heeren, ende Hooft-lieden, ende krijgers, ⁺ droncken maken, datse eenen eeuwigen slaep sullen slapen, daer van sy nimmermeer op en waken; spreeckt de Koninck, die daer heet, HEERE Zebaoth.

+ Jer. 51,39.

58

Soo spreeckt de HEERE Zebaoth: De mueren van de groote Babel sullen onder-graven, ende hare hooge poorten met vyer aen-gesteken worden: dat der Heydenen arbeyt verloren zy; ende verbrandt worde, wat de volckeren met moeyte op-gebouwt hebben.

V.59

[DIt is] het woort, dat de Propheet Ieremia beval aen Seraja, den sone Neria, des soons Mahseja, als hy toogh met Zedekia den Koninck in Iuda nae Babel, in ’t vierde jaer sijns Koninck-rijcks. Ende Seraja was een vreedsaem Vorst.

60

Ende Ieremia schreef al het ongeluck, dat over Babel soude komen, in een boeck, [namelijck] alle dese woorden, die tegen Babel geschreven zijn.

61

Ende Ieremia sprack tot Seraja: Als ghy ^e nae Babel komt, soo siet toe, ende leest alle dese woorden.

e Babel) Dat is geschiet voor de verstooringe, misschien om den Koninck van Babel hulde te doen.

62

Ende segt: HEERE! Ghy hebt gesproken tegen dese plaetse, dat Ghyse wilt uyt-roeyen, dat niemant daer in en woone, noch mensch noch vee; maer datse eeuwighlijck woest zy.

63

Ende als ghy dit boeck hebt uyt-gelesen, [soo] bindt eenen steen daer aen, ende worpt het in den Phrath;

64

Ende segt: Alsoo sal Babel sincken, ende niet weder op-komen van ’t ongeluck, dat Ick over haer brengen wil; maer vergaen. Soo verre heeft Ieremia gesproken.