Lutherse Bijbel (1648)

Het xxxj. Capittel.

Heeft twee deelen: I. Godts liefde, bescherminge ende mede-lijden met de verloste. II. Belofte van den Messia, ende het nieuwe verbondt.

I.1

TEr selver tijt (spreeckt de HEERE) wil Ick aller geslachten Israëls Godt zijn; ende sy sullen mijn volck zijn.

2

Soo spreeckt de HEERE: Het volck, dat over-gebleven is van den sweerde, heeft genade gevonden in de woestijne: Israël treckt henen tot sijne ruste.

3

De HEERE is my verschenen van verre: ☜Ick hebbe u oyt ende oyt lief gehadt; daerom hebbe Ick u [tot my] getrocken [uyt enckel] goedertierenheyt☞.

4

[Wel-aen!] Ick wil u wederom bouwen, dat ghy sult gebouwt heeten, ghy jonck-vrouwe Israël, ⁺ ghy sult noch vrolijck trommelen, ende uyt-gaen aen den dantz.

+ Ier. 30,19.

5

Ghy sult wederom wijn-bergen planten aen de bergen van Samaria: ⁺ planten salmen, ende daer toe pijpen.

+ Ies. 65,21.

6

Want de tijt sal noch komen, ⁺ [dat] de hoeders aen ’t geberghte Ephraims sullen roepen: Wel-op! ende latet ons op gaen [nae] Zion, tot den HEERE onsen Godt!

+ Ies. 2.2, 3. Mich. 4,2.

7

Want alsoo spreeckt de HEERE: Roepet over Iacob [met] vreughde, ende juychet over het hooft onder de Heydenen: roepet luyde, roemet ende segget: HEERE, helpt uwen volcke, den over-geblevenen in Israël.

8

Siet, ⁺ Ick wilse uyt den lande van ’t Noorden brengen, ende wilse samelen uyt de eynden der aerde; beyde blinde, lamme, swangere ende kraem-vrouwen, datse [met] groote hoopen weder herwaerts komen sullen.

+ Ier. 3,18.

9

Sy sullen weenende komen, ende biddende; [soo] wil Ickse leyden: Ick wilse leyden aen de water-beken, op eenen rechten wegh, [dat] sy hen niet en stooten: want Ick ben Israëls Vader; ⁺ soo is Ephraim mijn eerst-gebooren [soon].

+ Exod. 4,22.

10

Hooret ghy Heydenen des HEEREN woort, ende verkondiget het verre in de eylanden, ende segget: ☜Die Israël verstroyt heeft, die sal het oock weder samelen, ende sal haer hoeden, als een herder sijn kudde☞.

11

Want de HEERE sal Iacob verlossen, ⁺ ende van de hant des machtigen redden.

+ Ies. 40,10. cap. 49. 24, 25.

12

Ende sy sullen komen, ende op de hoogte te Zion juychen; ende sullen hen tot de gaven des HEEREN met hoopen vergaderen, [namelijck,] tot het koorn, most, olye, ende jonge schapen ende ossen; ⁺ dat hare ziele sal zijn als een water-rijck hof, ende niet meer bekommert zijn en sullen.

+ Ies. 61,10.

13

Als-dan sullen de jonck-vrouwen vrolijck aen den rey zijn; daer toe de jonge manschap, ende de oude te samen: want Ick wil haer-lieder treuren in vreugde veranderen, ende wilse troosten, endese verblijden nae hare droeffenisse.

14

Ende wil der Priesteren herte vol

[fol. 39r]

vreugde maken, ende mijn volck sal mijner gaven de volheyt hebben; spreeckt de HEERE.

15

☜Soo spreeckt de HEERE: ⁺ Men hoort een klagelijcke stemme, ende een bitter weenen op de hooghte: Rachel weent over hare kinderen, ende en wil haer niet troosten laten over hare kinderen; want het is uyt met hen☞.

+ Matth. 2.17, 18.

16

Maer de HEERE spreeckt alsoo: Laet uw’ schreyen ende weenen, ende de tranen uwer oogen; want uwe arbeyt sal [wel] beloont worden: spreeckt de HEERE. Sy sullen weder-komen uyt den lande des vyants;

17

Ende uwe nakomelingen hebben veel goets te verwachten, spreeckt de HEERE: want [uwe] kinderen sullen weder in hare lant-palen komen.

18

Ick hebbe wel gehoort, hoe dat Ephraim klaegt: Ghy hebt my getuchtigt, ende ick ben oock getuchtigt als een dertel kalf: ⁺ ☜Bekeert Ghy my, soo worde ick bekeert; want Ghy, HEERE, zijn mijn Godt.

+ Thren. 5,21.

19

Doe ick bekeert wierde, dede ick boete☞; ⁺ want, nae dat ick kloeck ben gemaeckt, slae ick my op de ^a heupe; want ick ben te schande geworden, ende stae schaem-root; want ick moet lijden den hoon mijner jeugt.

+ Deut. 30,2.

a Heupe) Op de heupen slaen is een teecken der smerte, gelijck de vrouwen in barens-nooden doen.

20

☜Is [niet] Ephraim mijn dierbaer soon, [ende mijn] troetel-kint? want Ick dencke noch wel daer aen, wat Ick hem gesproken hebbe; daerom breeckt my mijn herte tegen hem, dat Ick my sijner ontfermen moet: spreeck de HEERE☞.

21

Richt u graf-teeckenen op, sett u treur-pilaren, ende richt uw’ herte op de gebaende strate, [daer op] Ick gewandelt hebbe: keert weder [ô] jonck-vrouwe Israël; keert u [doch] weder tot dese uwe steden!

II.22

HOe langh wilt ghy doolende gaen, ghy af-vallige dochter? want ☜de HEERE sal wat nieuws in den lande scheppen: het ^b wijf sal den man omvangen☞.

b Ick en werpe de uytlegginge niet wegh, daer de Ouden seggen, Christus zy de Man van Maria omvangen, dat is, ontfangen ende geboren. Daer en leyt niet aen, wat de blinde Ioden hier ende elders meer guychelen: want dewijle dat het wat nieuws sal zijn, so moet het een groot wonderlijck dinck zijn, boven al het oude. Ende somma het sal ’t Nieuwe Testament zijn, daer een wijfs-persoon eene nieuwe seltsame moeder is. Want de gantsche text hier van ’t Nieuwe Testament spreeckt, ende heetse treuren, ende den ouden Mose begraven, ende hen op des Heeren wegh richten. Het kan oock wel de beduydinge S. Pauli Rom. 7,3. ende 6. hebben: daer de oude man (Nomos, de Wet) de vrouwe door den Doot los laet: want de Wet en is nu niet boven, maer onder ons; ende en omvangt ons niet meer, etc. het welck oock niets anders en is, als het Nieuwe Testament. Ezech. 18,2.

23

Soo spreeckt de HEERE Zebaoth, de Godt Israëls: Men sal noch dit woort weder spreken in den lande van Iuda, ende in sijne steden, als Ick hare gevanckenisse wenden sal: ☜De HEERE segene u, ^* ghy wooninge der gerechtigheyt, ghy heylige bergh☞!

* Jer. 50,7.

24

Ende Iuda, mitsgaders alle sijne steden, sullen daer in woonen; [daer toe] acker-lieden, ende [die] met de kudden reysen.

25

☜Want Ick wil de moede zielen verquicken, ende de bekommerde zielen versadigen.

26

Daerom ben Ick ontwaeckt, ende sagh [op]; ende hebbe soo soet geslapen☞.

27

Siet, de tijt komt, (spreeckt de HEERE) dat Ick het huys Israëls, ende het huys Iuda, bezaeyen wil, [beyde met] menschen ende vee.

28

Ende gelijck als Ick over hen gewaeckt hebbe, om uyt te rucken, te verscheuren, af te breken, te verderven ende te plagen; alsoo wil Ick over hen waken om te bouwen ende te planten: spreeckt de HEERE.

29

Ter selver tijt en sal men niet meer seggen: ⁺ De vaders hebben onrijpe druyven gegeten, ende der kinderen tanden zijn stomp geworden:

+ Ezech. 18,2.

30

Maer een yegelijck sal om sijner misdaet wille sterven; ende welcke mensch d’onrijpe druyven eet, dien sullen sijne tanden stomp worden.

31

☜Siet! de tijt komt, ⁺ (spreeckt de HEERE) dan wil Ick met den huyse Israëls, ende met den huyse Iuda, een nieuw verbondt maken:

+ Jer. 32,40. Ebr. 8,8. cap. 10,16.

32

Niet gelijck ’t verbondt geweest is, dat Ick met hare vaderen maeckte, doe Ickse by der hant nam, dat Ickse uyt Egypten-lant voerde; welck verbondt sy niet gehouden en hebben, ende Ickse ^c dwingen moeste: spreeckt de HEERE.

c Dwingen)Door de Wet regeeren d’onwillige.

33

Maer dit sal ’t verbondt zijn, dat Ick met den huyse Israëls maken wil, ⁺ nae desen tijt, spreeckt de HEERE; Ick wil mijne Wet in haer herte geven, ende in haren sin schrijven: ⁺ ende sy sullen mijn volck zijn; soo wil Ick haer Godt zijn.

+ Eze. 11.19, 20. cap. 36.26, 27.

+ Jer. 24,7. cap. 31,1. 2 Cor. 6,16.

34

Ende niemant en sal den anderen, noch d’een broeder den anderen leeren, seggende: Erkennet den HEERE; ⁺ maer sy sullen my alle kennen, beyde kleyn ende groot, spreeckt de HEERE: want Ick wil hen hare misdaet vergeven, ende harer sonden nimmermeer gedencken☞.

+ Ies. 54,13. Ioh. 6,45. 1 Corint. 2,10. 1 Ioh. 2.20, 27.

35

Soo spreeckt de HEERE, ⁺ die de Sonne den dage ten lichte geeft; [ende] de Mane ende de Sterren nae haren loop, der nacht ten lichte; die de Zee beweget, ⁺ dat hare golven bruysen; HEERE Zebaoth [is] sijn Naem:

+ Gen. 1,16.

+ Ies. 51,15.

36

Wanneer sulcke ordeningen afkomen voor my, (spreeckt de HEERE;) ⁺ soo sal oock op-houden het zaet Israëls, dat het geen volck meer en zy voor my eeuwighlijck.

+ Psal. 72,5, 17. Psal. 89,37.

37

Soo spreeckt de HEERE: Wanneer men den Hemel daer boven kan meten, ende den gront der aerde doorgronden; [soo] wil Ick oock verwerpen het gantsche zaet Israëls, om alles dat sy doen; spreeckt de HEERE.

38

Siet! de tijt komt, (spreeckt de HEERE) dat de stadt des HEEREN sal gebouwt worden, van den toren Hananeël af tot aen de hoeck-poorte:

39

Ende het richt-snoer sal neffens deselve wijders uyt-gaen, tot aen den heuvel Gareb, ende sich nae Gaath wenden.

40

Ende het gantsche dal der doode lichamen, ende der assche, mitsgaders den gantschen acker, tot aen de beke Kidron, tot aen den hoeck der peerts-poorte, tegen ’t Oosten, [sal] den HEERE heyligh

[fol. 39v]

[zijn], dat het nimmer verscheurt noch af-gebroken en sal worden.