Lutherse Bijbel (1648)

Het vij. Capittel.

Heeft vijf deelen: I. Godt handelt met den Prophete. II. Formulier der boet-predicatie. III. Straf-predicatie. IV. Waerom voor ’t volck niet zy te bidden. V. Teecken der klachte, ende des toe-komenden jammers.

I.1

[DIt is] het woort, het welck geschiedde tot Ieremia van den HEERE, seggende:

2

Treedt in de poorte in ’t huys des HEEREN, ende predikt aldaer dit Woort, ende segt:

II.

HOoret des HEEREN woort, ghy alle van Iuda, die ghy tot dese poorten in-gaet, den HEERE aen te bidden.

3

Soo spreeckt de HEERE Zebaoth, ⁺ de Godt Israëls: ☜Betert uwe leven ende wesen; soo wil Ick by u woonen aen dese plaetse☞.

+ Ier. 18,11. cap. 26,13. onder v. 5.

4

En verlatet u niet op de leugenen, wanneer sy seggen: ☜[Hier is] des HEEREN Tempel! [hier is] des HEEREN Tempel! hier is des HEEREN Tempel!

5

Maer betert u leven ende wesen, dat ghy recht doet d’een tegen den anderen☞. ⁺

+ Ier. 5,28.

6

Ende den vreemdelingen, weesen ende weduwen geen gewelt en doet, ende niet onschuldigh bloet en vergietet aen dese plaetse; ⁺ ende volget niet nae andere Goden, tot u [eygen] schade.

+ Ies. 10.1, 2. cap. 59,7.

7

Soo wil Ick altoos ende eeuwighlijck by u woonen aen dese plaetse, in ’t landt, dat Ick uwen vaderen gegeven hebbe.

III.8

MAer nu verlatet ghy u op leugenen, die geen nut en zijn.

9

Daer-en-boven zijt ghy-lieden dieven, moordenaers, overspeelders ende meyn-eedige; ende roocket den Baal: ende volget vreemde Goden nae, die ghy niet en kennet.

10

Daer nae komet ghy-lieden dan, ende tredet voor my in dit huys, dat nae mijnen Name genoemt is, ende segget: Ten heeft geen noot met ons, terwijle wy sulcke grouwelen doen.

11

Houdet ghy-lieden dan dit Huys, ⁺ dat nae mijnen name genoemt is, voor een moordenaers-kuyl? siet, Ick sie [’t wel:] spreeckt de HEERE.

+ Ies. 56,7. Matth. 21,13. Marc. 11,17. Luc. 19,46.

12

Gaet henen aen mijne plaetse te Silo, alwaer voor henen mijn Naem gewoont heeft; ende siet toe, ⁺ wat Ick aldaer gedaen hebbe, om de boosheyt mijns volcks Israëls.

+ 1 Sam. 4,11. Psal. 78,60.

13

☜Dewijle ghy-lieden dan nu alle sulcke stucken bedrijft (spreeckt de HEERE) ⁺ ende Ick ^a steets u prediken laet, ende ghy en wilt niet hooren; ⁺ Ick roepe u, ende ghy en wilt niet antwoorden:

+ Ier. 26,5.

a Vroegh.

+ Prov. 1.24, 25. Ies. 65,12. cap. 66,4.

14

Soo wil Ick dien Huyse, dat nae mijne Name genoemt is, daer ghy u op verlatet; ende dier plaetse, die Ick uwen vaderen gegeven hebbe, [even eens] doen, gelijck Ick Silo gedaen hebbe☞.

15

Ende wil u-lieden van mijn aen-

[fol. 28r]

gesichte wegh-werpen; gelijck als Ick wegh-geworpen hebbe alle uwe broederen, het gantsche zaet Ephraims.

IV.16

ENde ghy en sult voor dit volck niet bidden, ⁺ ende en sult voor hen geen klage noch gebedt voort-brengen; oock niet voor haer bidden voor my: want Ick en wil u niet hooren.

+ Exod. 32,10. Jer. 11,14. cap. 14,11.

17

[Want] en siet ghy niet, watse doen in de steden van Iuda, ende op de straten te Ierusalem?

18

De kinderen lesen hout op; soo steken de vaders het vyer aen; ende de wijven kneden den deegh: dat sy der ^{b *} Melecheth des Hemels koecken backen, ende dranck-offeren den vreemden Goden geven; op dat sy my verdriet aen doen.

b Melecheth) Daer door verstaen wy de werckinge oft krachten, het goet weder oft on-weder des Hemels.

* Jes. 65,11.

19

[Maer] sy en sullen niet my daer mede, (spreeckt de HEERE) maer hen selven verdriet aen doen; ^{+ +} ende moeten te schande worden.

+ Jer. 8,2. cap. 19,13. cap. 44.17, 18, 19.

+ Jes. 65,13.

20

Daerom spreeckt de Heere HEERE: Siet, mijn toorn ende mijne grimmigheyt is uyt-gestort over dese plaetse, [beyde] over de menschen ende over ’t vee; over de boomen op ’t velt, ende over de vruchten des landts: ende die sal aen-branden, dat hem niemant uyt-blusschen en magh.

21

Soo spreeckt de HEERE Zebaoth, ⁺ de Godt Israëls: Doet uwe brandt-offeren ende andere offeren te hoop, ende etet vleesch:

+ Jes. 1,11. Jer. 6,20. Amos 5,21.

22

Want Ick en hebbe uwen vaderen ten dage, doe Ickse uyt Egypten-landt voerde, noch geseyt noch geboden van brant-offeren ende andere offeren:

23

Maer dit geboodt Ick hen, seggende: ⁺ Hooret nae mijnen woorde; soo wil Ick uwe Godt zijn, ⁺ ende ghy sult mijn volck zijn: ende wandelt op alle de wegen, die Ick u gebiede; op dat het u wel gae.

+ Deut. 6,3.

+ Exod. 19,5.

24

Maer sy en wouden niet hooren, noch hare ooren toe-neygen: maer wandelden nae [haer eygen] raet, ⁺ [ende] nae hares boosen herten goet-duncken; ende gingen achterwaerts, ⁺ ende niet voorwaerts.

+ Lev. 26,12.

+ Jer. 2,27. cap. 32,33.

25

[Ia] van dien dage aen, ⁺ doe Ick uwe vaderen uyt Egypten-landt gevoert hebbe, tot op desen dagh, hebbe Ick ^c steets tot u gesonden alle mijne knechten, de Propheten.

+ 2 Par. 36,15.

c Vroegh)

26

Maer sy en willen my niet hooren, ⁺ noch hare ooren toe-neygen; maer zijn hart-neckigh, ⁺ ende maken het erger dan hare vaders.

+ Jer. 16,12.

+ Neh. 9.17, 29. Jer. 17,23. cap. 19,15.

27

Ende wanneer ghy hen dit alles schoon segt, soo en sullen sy u doch niet hooren; roept ghy hen, soo en sullen sy u niet antwoorden.

28

Daerom segt tot hen: ⁺ Dit [is] het volck, dat den HEERE haren Godt niet hooren, noch hem beteren wil: het ^d geloof is onder-gegaen, ende uyt-geroeyt van haren monde.

+ Jer. 5,1.

d Dat is, de rechte leere is t’eene-mael wegh, ende sy en prediken niets daer van.

V.29

SNijdt uwe hayren af, ⁺ ende werptse van u; ende huylt kla-gelijck op de hooghten: want de HEERE heeft dit geslachte, over welcke Hy toornigh is, verworpen ende verstooten.

+ Iob 1,20. Jes. 15,2. Jer. 16,6.

30

Want de kinderen van Iuda doen quaet voor mijne oogen (spreeckt de HEERE): sy setten hare grouwelen in ’t Huys, dat nae mijnen Name genoemt is; dat sy dat verontreynigen.

31

^* Ende bouwen de altaren Topheth in den dal ^e ben-Hinnom; op dat sy hare sonen ende dochteren verbranden: het welck Ick noyt geboden, noch in den sin genomen en hebbe.

* 2 Reg. 23,10. Ier. 2,23. cap. 19.5, 6.

e Ge-ben-Hinnom heet een dal ben-Hinnom: is een seer lustigh dal geweest, gelijck S. Hieronymus seyt, dicht by Ierusalem, gelijck Iosua cap. 15,8. aenwijst. Dat hebben sy naederhant Topheth genoemt, ’k en weet niet waerom, ende den heerlijcksten Godts-dienst aldaer gehadt. De Propheten maken eenen quaden naem daer uyt: gelijck als oock Christus Matth. 5.29, 30. uyt Ge-ben-Hinnom, maekt Gehenna, het helsche vyer. Ick late het daer by blijven, dat het sijne af-komste hebbe van Toph, dat heet een temboer, oft trommel: want Lyra meldt over Levit. 23. dat de kinderen Israëls den Afgodt Moloch, (’t welck was een koperen beelt, van binnen vol van gloet) hare kinderen in de armen leyden, ende verbrandden: ende de Priesteren met trommelen ende bellen kloncken; dat de ouders ’t geschreeuw der kinderen niet hooren en souden. Besiet het aen die plaetse voorsz. Alsoo magh nu Topheth een trommel-huys, oft Trommel-kercke heeten. Ende Ies. 30,33. staet, dat den Koninck van Assur een sulcken kuyl bereydt zy: dat is, dat hy in de Helle soude verbrandt worden. Diesgelijcx Iob 17,6. Ick moet een wonder (dat is, Topheth) voor hen zijn, een trommel-spel, die my boven schade noch bespotten; gelijck men dan schildert, dat de pijpers sijns spotten.

32

Daerom siet, het komt de tijt, (spreeckt de HEERE) dat men het niet meer heeten en sal, Topheth, ende het dal ben-Hinnom; maer worgh-dal: ende men sal in Topheth moeten begraven, om datter anders geen ruymte meer zijn en sal.

33

⁺ Ende de doode lichamen deses volcks sullen den vogelen des Hemels, ende den dieren op aerden, ter spijse worden; daerse niemant af verjagen en sal.

+ Deut. 28,26. Jer. 34,20.

34

⁺⁺ Ende ☜Ick wil in de steden van Iuda, ende op de straten te Ierusalem wegh-nemen het geschrey der vreugde ende der blijdschap; ende de stemme des ^f bruydegoms, ende der bruyt: want het landt sal woest zijn☞.

++ Ies. 24.7, 8. Jer. 16,9. cap. 25,10. Ezech. 26,13. Hos. 2,11.

f Bruydegoms) Dat is, het pijpen ende al het vreuchden-geschrey, ’t welck op de bruyloft den bruydegom ter eeren klinckt.

1

^* Ter selver tijt (spreeckt de HEERE) sal men de gebeenten der Koningen van Iuda, de gebeenten harer Vorsten, de gebeenten der Priesteren, de gebeenten der Propheten, de gebeenten der borgeren te Ierusalem uyt hare graven werpen.

* VIII. c. E.

2

Ende sullense verstroyen onder de Sonne, Mane ende alle het heyr des Hemels; die sy lief gehadt, ende die sy gedient, ende hen nae-gevolgt, ende die sy gesocht ende aengebeden hebben: sy en sullen niet wederom op-gelesen ende begraven worden; [maer] slijck op den aerd-bodem zijn.

3

Ende alle de overgeblevene van dit boose volck, aen welcke plaetse dat sy oock zijn sullen, derwaerts Ickse verstooten hebbe, sullen veel liever doot, dan levendigh zijn willen: spreeckt de HEERE Zebaoth.